Όταν σκέφτεστε τα Χριστούγεννα, ποιο φαγητό σας έρχεται στο μυαλό; Ίσως η γαλοπούλα, οι κιμαδόπιτες ή το ζεστό κρασί; Για μένα, είναι η εορταστική τάρτα φρούτων που έφτιαχνε κάθε χρόνο η γιαγιά μου, για να καταναλωθεί την παραμονή των Χριστουγέννων. Όταν καθόμασταν να φάμε γλυκό στις 24 Δεκεμβρίου, μετά από όλη τη φασαρία των εορταστικών προετοιμασιών, τα ταξίδια σε όλη τη χώρα και τις εντάσεις που συχνά συνοδεύουν τα οικογενειακά Χριστούγεννα, το σερβίρισμα της τάρτας ήταν το σήμα για χαλάρωση.

Όταν όμως η γιαγιά μου πέθανε απροσδόκητα το 2016, δεν μπορούσαμε να βρούμε πουθενά τη συνταγή. Ψάξαμε την κουζίνα της, ξεφυλλίζοντας βιβλία μαγειρικής και σημειώσεις, αλλά δεν υπήρχε κανένα ίχνος της. Η συνταγή της, όπως φάνηκε, είχε πεθάνει μαζί της.

Οι αναμνήσεις που πονάνε

Εκείνα τα Χριστούγεννα ήταν βίαια. Οι γιορτές μας ήταν υποτονικές. Τα μέλη της οικογένειας κατέληγαν σε κλάματα κάθε φορά που έπαιζε το Little Donkey, ένα από τα αγαπημένα της κάλαντα. Όπου κι αν κοίταξα, υπήρχαν τρύπες εκεί που θα έπρεπε να ήταν η γιαγιά. Θα έπρεπε να κάθεται στο συνηθισμένο της σκαμνί καθώς ανοίγαμε τα δώρα μας. Θα έπρεπε να είναι σκαρφαλωμένη στις σκάλες της κουζίνας ενώ ετοιμαζόταν το δείπνο, ενώ οι προσφορές της για βοήθεια απορρίπτονταν. Θα έπρεπε να μας σπρώχνει έξω από την πόρτα για μια από τις «μικρές της βόλτες» για να μοιράσουμε τις πίτες με κιμά. Θα έπρεπε να μας σερβίρει την τάρτα της την παραμονή των Χριστουγέννων.

Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, η γιαγιά μου ήταν το πιο γυμνασμένο, ηλικιωμένο άτομο που είχα γνωρίσει ποτέ. Το μεγάλο της πάθος στη ζωή, εκτός από την οικογένειά της, ήταν το περπάτημα. Περπατούσε κατά μήκος ενός μονοπατιού καθημερινά διασχίζοντας μουσκεμένα χωράφια ή σχεδιάζοντας μια διαδρομή κατά μήκος του South West Coast Path. Ακόμα και στα 80 της, ανέβαινε έναν λόφο πιο γρήγορα από μένα. Φαινόταν ανίκητη.

Πάντα νομίζουμε ότι έχουμε περισσότερο χρόνο

Εξαιτίας αυτού, και όπως κάνουν συχνά οι νέοι, νόμιζα ότι είχα περισσότερο χρόνο μαζί της. Δεν της απαντούσα πάντα με μηνύματα, δεν της τηλεφωνούσα όσο συχνά θα έπρεπε και δεν την επισκεπτόμουν αρκετά. Δεν της έκανα αρκετές ερωτήσεις. Δεν την έβγαλα αρκετές φωτογραφίες. Δεν διατήρησα τον ήχο της φωνής της. Δεν της ζήτησα τις συνταγές της.

Νόμιζα ότι είχα περισσότερο χρόνο. Πάντα νομίζουμε ότι έχουμε περισσότερο χρόνο.

Πέντε χρόνια μετά από εκείνα τα πρώτα, δύσκολα Χριστούγεννα χωρίς τη γιαγιά, μια μικρή ομάδα στην εκκλησία μου διοργάνωσε ένα γεύμα όπου όλοι κλήθηκαν να φέρουν ένα παραδοσιακό οικογενειακό πιάτο. Υπήρχε μόνο ένα πράγμα που θα μπορούσα να πάρω. Αποφάσισα – συνταγή ή όχι – να προσπαθήσω να αναδημιουργήσω την τάρτα. Δεν είμαι ζαχαροπλάστισσα- τα ουαλικά κέικ, τα μπισκότα και τα περίεργα brownie είναι πραγματικά τα όριά μου. Σκέφτηκα όμως ότι ίσως θα μπορούσα να βρω κάτι παρόμοιο με αυτό που θυμόμουν από την τάρτα και ίσως να το τροποποιήσω λίγο. Ήρθε η ώρα να στραφώ στο διαδίκτυο.

Έσπασα το μυαλό μου: υπήρχαν βατόμουρα, το ήξερα αυτό. Μπορούσα να τα φανταστώ, να λάμπουν σαν κοσμήματα ανάμεσα στα άλλα φρούτα. Κάτι μαλακό. Αχλάδι, ίσως; Μήλο; Υπήρχε κάτι τραγανό: πεκάν! Είχα κάτι για να δουλέψω.

Βρήκα μερικές επιλογές που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, αλλά σκέφτηκα να ρωτήσω τη μητέρα μου σε περίπτωση που θυμόμουν λάθος το πιάτο. Όταν μου είπε ότι μπορεί να ήταν κρέμα ταρτάρ, το παιχνίδι άλλαξε. Χρειάστηκαν μόλις λίγα δευτερόλεπτα στο διαδίκτυο για να τη βρω – τη συνταγή. Δεν ήταν κάποια εφεύρεση της γιαγιάς μου ή μια οικογενειακή συνταγή που περνούσε από γενιά σε γενιά. Ήταν μια συνταγή του 2005 από το Waitrose, την οποία πρέπει να είχε πάρει ως κάρτα από το σούπερ μάρκετ (απ’ όσο γνωρίζω δεν χρησιμοποιούσε ποτέ το διαδίκτυο για συνταγές, ο λόγος που δεν είχα σκεφτεί να δοκιμάσω στο διαδίκτυο πριν). Εκεί ήταν στην οθόνη. Η τάρτα της γιαγιάς.

Η στοργή παίρνει τη θέση του πόνου

Δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη μαγεία σε μια πουτίγκα, ένα δαχτυλίδι ή ένα αγαπημένο ρούχο που κρατάμε για πολύ καιρό μετά το θάνατο κάποιου. Αλλά τα πράγματα μπορούν να μας βοηθήσουν να θυμόμαστε τους ανθρώπους που δεν είναι πια μαζί μας. Η γιαγιά μου μπορεί να μην ήταν στο τραπέζι μαζί μας εκείνη τη χρονιά, αλλά ένα μικρό κομμάτι της κληρονομιάς της ήταν, καθισμένο σε ένα πιάτο μπροστά στον καθένα μας με μια γενναία δόση κρέμας. Ναι, τώρα μπορούσαμε να μοιραζόμαστε τις αναμνήσεις μας περισσότερο με στοργή παρά με πόνο.

Η θλίψη δεν εξαφανίζεται ποτέ, αλλά, με τον καιρό, το τσίμπημά της μειώνεται. Ο χώρος γύρω του μεγαλώνει για να επιτρέψει στο φως να ξαναμπεί. Συνειδητοποιούμε ότι αυτοί που αγαπάμε δεν έχουν φύγει εντελώς. Εκείνα τα Χριστούγεννα, χάρη σε μια τάρτα με κράνμπερι και πεκάν, αισθανθήκαμε σαν να είχαμε ένα μικρό κομμάτι της γιαγιάς πίσω.

*Με στοιχεία από theguardian.com

Headlines