Ήταν 6 το πρωί στις 24 Φεβρουαρίου όταν ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.

«Ο σκοπός αυτής της επιχείρησης είναι να προστατεύσει τους ανθρώπους που, εδώ και οκτώ χρόνια, αντιμετωπίζουν την ταπείνωση και τη γενοκτονία που διαπράττει το καθεστώς του Κιέβου» δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο τηλεοπτικό του διάγγελμα.

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Eξοπλίζουν καταφύγια σε πολυκατοικίες και σε εμπορικά κέντρα στα περίχωρα της Μόσχας

«Για τον σκοπό αυτό, θα επιδιώξουμε την αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, καθώς και την παραπομπή σε δίκη όσων διέπραξαν πολυάριθμα αιματηρά εγκλήματα κατά αμάχων, μεταξύ άλλων και κατά πολιτών της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Οι κάτοικοι του Κιέβου, περίπου 500 μίλια μακριά, ξύπνησαν από τους ήχους των εκρήξεων. Οι δυνατοί κρότοι έκαναν τους κατοίκους στη μικρή πόλη Sloviansk να πεταχτούν πανικόβλητοι. Οικογένειες μάζεψαν τα υπάρχοντά τους, έτρεξαν στα ATM και τα βενζινάδικα και προσπάθησαν να διαφύγουν από τη ρωσική εισβολή με κάθε τρόπο. Με αυτοκίνητα, τρένα, αεροπλάνα, κάποιοι με τα πόδια.

Εκατό Ουκρανοί στρατιώτες και πολίτες νεκροί μέσα σε μια μέρα. Εκατοντάδες χιλιάδες οι τραυματίες και οι νεκροί νεκροί μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ο πόλεμος που κήρυξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν εκείνη τη μέρα χτίστηκε πάνω σε ψέματα.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν προστέθηκε στη λίστα με τους πιο βάναυσους ηγέτες, χρησιμοποιώντας μια εξαιρετικά εξελιγμένη μηχανή προπαγάνδας για να διεξάγει έναν απρόκλητο πόλεμο. Πέρα από την πολιτική ρητορική ή τα περιστασιακά ψέματα, χρησιμοποιούνται συντονισμένα δίκτυα. Εκατοντάδες ιστότοποι, κρατικά μέσα ενημέρωσης, κανάλια κοινωνικής δικτύωσης, ψεύτικα fact-checking και καταπιεστικοί νόμοι λογοκρισίας για να διαδώσει αδίστακτα ψεύδη.

Στόχος του να δικαιολογήσει τη βαρβαρότητα, να κλείσει τα μάτια των πολιτών της και να πείσει τους δυνητικούς συμμάχους.

Η Ουκρανία δεν καθοδηγούνταν από νεοναζί και δεν διέπραττε γενοκτονία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν χρησιμοποίησε αυτά τα ψέματα για να συνεταιριστεί με Ρώσους πολίτες, τα μέλη των οποίων θα στέλνονταν στον πόλεμο. Θα σκότωναν άλλους και ενδεχομένως θα πέθαιναν.

Όταν ανακαλύφθηκαν εκατοντάδες πτώματα να κείτονται στους δρόμους και τα σπίτια της Bucha μετά από εβδομάδες ρωσικής κατοχής, προκαλώντας τρόμο στον κόσμο και παγκόσμια οργή, το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν ισχυρίστηκε ότι οι Ουκρανοί είχαν σκηνοθετήσει τις σκηνές. Αυτό ήταν ένα ψέμα, όπως σημειώνει δημοσίευμα του Politifact.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν για καιρό αρνούνταν ότι η Ουκρανία ήταν χώρα. Υποστήριζε ότι οι Ουκρανοί ήταν απλώς Ρώσοι. Παρόλο που δεν υπάρχουν πολλά αποκαλυπτικά στοιχεία για τα ψέματα του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο ανθρώπινος φόρος της εισβολής στην Ουκρανία είναι αναπόφευκτος και τρομακτικός.

Κάθε πλευρά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ΗΠΑ, έχει δει 100.000 στρατιώτες να σκοτώνονται ή να τραυματίζονται. Περισσότεροι από 40.000 Ουκρανοί πολίτες είναι νεκροί. Δεκαπέντε εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους. Ο επακόλουθος χαρακτήρας της παραπληροφόρησης του Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε την επιλογή ξεκάθαρη: τα ψέματα του Πούτιν για την Ουκρανία είναι το Ψέμα της Χρονιάς 2022.

Τα ψέματα για την κατοχή και τις απώλειες αμάχων

Πέντε ημέρες αφού τα ρωσικά τανκ πέρασαν τα σύνορα της Ουκρανίας, η ρωσική πρεσβεία στον Καναδά ανέβασε στο Twitter μια μακροσκελή -και για όποιον παρακολουθεί εκτός Ρωσίας, γελοία- δήλωση.

«Ο ρωσικός στρατός δεν καταλαμβάνει ουκρανικό έδαφος και λαμβάνει όλα τα μέτρα για να διαφυλάξει τη ζωή και την ασφάλεια των πολιτών» ανέφερε χαρακτηριστικά το tweet της 1ης Μαρτίου. Αναπαρήγαγε προηγούμενες δηλώσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι η προσπάθειά του δεν θα περιλαμβάνει την κατοχή. Ακόμη και τα χρηματοδοτούμενα μέσα ενημέρωσης της Ρωσίας είχαν αναφέρει κάτι διαφορετικό.

Καθώς οι δημοσιογράφοι κατέγραφαν το χρονικό της βίας και εμφανίζονταν σκηνές πιθανών εγκλημάτων πολέμου, η ρωσική ηγεσία ισχυριζόταν ότι η Ρωσία ήταν που δεχόταν επίθεση και όχι η Ουκρανία. Οι νεκροί, σύμφωνα με tweets της ρωσικής πρεσβείας, δεν ήταν νεκροί. Η εισβολή δεν ήταν εισβολή και οι σύμμαχοι της Ουκρανίας ήταν συνένοχοι στις θηριωδίες.

Ο βομβαρδισμός στη Μαριούπολη

Στις 9 Μαρτίου, η Ρωσία βομβάρδισε μαιευτήριο στη Μαριούπολη. Αξιωματούχοι και μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν πληροφορίες για 17 τραυματίες και τουλάχιστον τρεις νεκρούς, συμπεριλαμβανομένης μιας εγκύου. Η ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο, την επόμενη μέρα, έγραψε στο Twitter πως οι Ουκρανοί είχαν σκηνοθετήσει το περιστατικό, χρησιμοποιώντας ηθοποιούς. Αυτός ο εξωφρενικός ισχυρισμός ενισχύθηκε στις ΗΠΑ, με τον Pearson Sharp του One America News Network να αναφέρει πως ενορχηστρώθηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τους κολλητούς του για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό.

Στις αρχές Απριλίου, προβλήθηκαν εικόνες βιαιότητας από την Bucha, δυτικό προάστιο του Κιέβου. Το είχε καταλάβει ο ρωσικός στρατός για εβδομάδες. Δημοσιογράφοι και δορυφόροι κατέγραψαν σκηνές με ανθρώπους να κείτονται νεκροί στους δρόμους, στις κουζίνες, στα υπόγεια, στις αυλές, στα δάση. Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε τις αναφορές «τερατώδεις». Σε ανάρτησή του στο Telegram, στις 3 Απριλίου, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας έκανε λόγο για «άλλη μια πρόκληση».  Σε ένα post με τίτλο «γεγονότα», το υπουργείο έγραφε: «Ούτε ένας κάτοικος της περιοχής δεν έχει υποστεί βίαιη ενέργεια».

Μέχρι τον Αύγουστο, οι αξιωματούχοι της Bucha ανέβαζαν τον απολογισμό των νεκρών σε 458. Είχαν ενδείξεις ότι οι 419 είχαν πυροβοληθεί. Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών της 7ης Δεκεμβρίου ανέφερε ότι η Human Rights Monitoring Mission στην Ουκρανία κατέγραψε δολοφονίες 73 αμάχων στην Bucha (54 άντρες, 16 γυναίες, δύο αγόρια και ένα κορίτσι). Επιβεβαίωνε και 105 δολοφονίες.

Το «ρεπορτάζ» του Russia-24

Η Ρωσίδα κινηματογραφίστρια Nadezhda Kolobaeva δήλωνε ότι εξοργίστηκε τον Απρίλιο. Ένας συνάδελφός της την ειδοποίησε για ένα ρεπορτάζ στο Russia-24 που ισχυριζόταν ότι οι Ουκρανοί υπερβάλλουν στις απώλειες αμάχων στον πόλεμο. Το ειδησεογραφικό ρεπορτάζ έκλεψε υλικό από τα παρασκήνια μιας μυθιστορηματικής σειράς στην οποία εργαζόταν η Kolobaeva. Στο βίντεο φαίνονταν δύο άνθρωποι, συνάδελφοί της, να προσαρμόζουν μια κούκλα για ένα πλάνο. Το ρωσικό ειδησεογραφικό δίκτυο είπε ψευδώς ότι το βίντεο ήταν πραγματικό υλικό από Ουκρανούς που χρησιμοποιούσαν κούκλες για πτώματα.

Αφού η Nadezhda Kolobaeva μίλησε για το περιστατικό, διέφυγε με την οικογένειά της στη Γερμανία. Η γιαγιά της, η οποία παραμένει στη Ρωσία, είναι πεπεισμένη για τη δικαιολόγηση του πολέμου από τον Πούτιν. Δεν έχουν μιλήσει εδώ και μήνες. «Πάντα μισούσα τον Πούτιν και την κυβέρνησή του, την προπαγάνδα του» δήλωσε η Kolobaeva στο PolitiFact. «Αυτή η υπόθεση άλλαξε τη ζωή μου και τις ζωές της γυναίκας και της κόρης μου».

Τα ψέματα των πολέμων

Ο Πούτιν απέχει πολύ από το να είναι ο πρώτος αυταρχικός ηγέτης που χρησιμοποιεί ψέματα για την τέλεση ενός πολέμου.

Ο βασιλιάς της Σουηδίας Γουστάβος Γ’, το 1788, ήθελε να κηρύξει τον πόλεμο στη Ρωσία. Για να βρει υποστήριξη, έβαλε τον επικεφαλής ενδυματολόγο της όπερας να δημιουργήσει ψεύτικες ρωσικές στολές και να σκηνοθετήσει μια επίθεση σε σουηδικό φυλάκιο.

Ο ιαπωνικός στρατός σκηνοθέτησε μια έκρηξη το 1931 για να δικαιολογήσει την εισβολή του στην Κίνα.

Πριν από την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία το 1939, η Γκεστάπο του Αδόλφου Χίτλερ οργάνωσε μια πολωνική επιδρομή σε γερμανικό ραδιοτηλεοπτικό πύργο.

Άφησε ως «αποδεικτικά στοιχεία» αρκετούς νεκρούς κρατούμενους στρατοπέδων συγκέντρωσης που είχαν μεταμφιεστεί σε Γερμανούς φρουρούς. Ο σοβιετικός δικτάτορας Γιόζεφ Στάλιν οργάνωσε μια παρόμοια σκηνοθετημένη προβοκάτσια δήθεν από τη Φινλανδία την ίδια χρονιά.

Η κατάληψη στην Κριμαία

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν πήρε μια σελίδα από το εγχειρίδιο της εξαπάτησης το 2014, όταν έστειλε αυτό που οι Ουκρανοί αποκαλούσαν «μικρά πράσινα ανθρωπάκια» (στρατιώτες με στολή αλλά χωρίς διακριτικά) για να καταλάβουν στρατηγικές θέσεις στην Κριμαία. Ο Πούτιν αρχικά αρνήθηκε ότι επρόκειτο για ρωσικά στρατεύματα. Αργότερα, όμως, απένειμε επαίνους στους διοικητές τους. Η Ρωσία τελικά προσάρτησε την Κριμαία. Λίγες μόνο χώρες αναγνώρισαν αυτό το καθεστώς.

Η κυριαρχία της σύγχρονης Ρωσίας στα προηγμένα εργαλεία επικοινωνίας καθιστά την παραπληροφόρηση «δυνατή, πολυκαναλική, ασυνεπή και ενίοτε σουρεαλιστική», έγραψε σε έκθεσή της για την αυταρχική προπαγάνδα η ομάδα Protect Democracy. Η αμερικανική εταιρεία Nisos στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια διαπίστωσε τον Οκτώβριο πως τέσσερις πλατφόρμες (Gab, Gettr, Truth Social και περίπου 275 λογαριασμοί του Twitter) μοιράζονταν μεθοδικά περιεχόμενο που οδηγούσε σε μια πηγή. Έναν λογαριασμό του Telegram που συνδέεται με το κρατικό RT, μέχρι πρότινος γνωστό ως Russia Today.

Αναρτούσαν βίντεο στα οποία άνθρωποι που περιγράφονταν ως Ουκρανοί πολίτες κατέθεταν μαρτυρίες για το πώς η ζωή τους βοηθήθηκε από τον ρωσικό στρατό και ζημιώθηκε από τις ουκρανικές δυνάμεις. «Ο γενικός στόχος, που συνάδει με τους στόχους της ρωσικής προπαγάνδας, είναι η αναδιαμόρφωση της αφήγησης σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία», σημείωσε στην έκθεσή της η Nisos. «Τα βίντεο του καναλιού αφηγούνται όλα την ίδια ιστορία από διαφορετικές οπτικές γωνίες, υποστηρίζοντας πως ο ρωσικός στρατός σώζει τον Ουκρανικό λαό που πολιορκείται από μια διεφθαρμένη κυβέρνηση και ναζιστές μαχητές».

Το θεμελιώδες ψέμα του Πούτιν: «Η Ουκρανία δεν είναι χώρα»

Το 1990, το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση. Κάτι που επανέλαβε τον Αύγουστο του 1991. Η Ουκρανία απέκτησε τελικά την ανεξαρτησία της τέσσερις μήνες αργότερα. Τον Δεκέμβριο του 1991, οι Ουκρανοί ψήφισαν με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της ανεξαρτησίας. Και μέσα σε λίγες ημέρες η ΕΣΣΔ διαλύθηκε.

Το 1994 η Ουκρανία συμφώνησε με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία να ανταλλάξει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο.

Η βιασύνη, όμως, της μετασοβιετικής ιστορίας δεν άρεσε στον Πούτιν. Βετεράνος της KGB, των υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας της Σοβιετικής Ένωσης, ο Πούτιν είναι ο κορυφαίος ηγέτης της Ρωσίας από το 1999. Με μια τετραετή περίοδο κατά την οποία ήταν ονομαστικά Νο 2, αλλά θεωρούνταν ευρέως το απόλυτο κέντρο εξουσίας της χώρας.

Εδώ και καιρό επιδιώκει να δημιουργήσει τις θεωρητικές βάσεις για την κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία. Ήδη από το 2018 είχε πει στον τότε πρόεδρο Τζορτζ Μπους ότι «η Ουκρανία δεν είναι χώρα». Έκτοτε ο Πούτιν έχει υποστηρίξει πως δεν υπάρχει ουκρανικός λαός ανεξάρτητα από τη Ρωσία.

«Αυτοί οι ισχυρισμοί σχεδιάστηκαν για να αρνηθούν την ύπαρξη και τη δράση του ουκρανικού έθνους», δήλωσε ο Erik Herron, πολιτικός επιστήμονας του Πενεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνια και συγγραφέας του βιβλίου «Εκλογές και δημοκρατία μετά τον κομμουνισμό».

Ο Πούτιν προετοίμασε το έδαφος για την εισβολή του 2022 με ένα δοκίμιο 5.000 λέξεων τον Ιούλιο του 2021. Σε αυτό υποστήριζε ότι μεγάλο μέρος της σημερινής Ουκρανίας είναι ιστορικά ρωσικά εδάφη. «Μην αφήνετε αυτούς τους νεοναζί (και τους υπερενθικιστές) να χρησιμοποιήσουν τις γυναίκες σας, τα παιδιά σας, τους ηλικιωμένους σας ως ανθρώπινες ασπίδες» ανέφερε σε δηλώσεις του στο Ρωσικό Συμβούλιο Ασφαλείας στις 25 Φεβρουαρίου ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο πόλεμος της παραπληροφόρησης: Εντοπίζοντας τα ψέματα

Στο NewsGuard, οι δημοσιογράφοι δημιούργησαν το Κέντρο Παρακολούθησης Παραπληροφόρησης Ρωσίας – Ουκρανίας. Έχουν εντοπίσει πάνω από 300 ιστότοπους που μοιράζονται τακτικά ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με τον πόλεμο. Ο Matt Skibinski, γενικός διευθυντής του NewsGuard, δήλωσε πως όταν έγινε γνωστή η εισβολή, η αντίδραση του οργανισμού ήταν ξεκάθαρη. «Αν διεξάγεται πόλεμος για παραπληροφόρηση, πρέπει να τον παρακολουθούμε όσο πιο στενά γίνεται».

Οι φιλορωσικοί λογαριασμοί έχουν χρησιμοποιήσει το Telegram και άλλες πλατφόρμες για να διαδώσουν ψεύτικες αναρτήσεις που υποτίθεται ήταν αναφορές του BBC News ή του CNN. Κάποια μάλιστα βίντεο της «πολεμικής περιόδου» που έχουν εξαπλωθεί σε TikTok και Facebook δεν αποτυπώνουν τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Πρόκειται για βίντεο από βίντεο παλαιότερων πλεμικών συγκρούσεων ή και εκπαιδευτικών ασκήσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε στο κρατικό RT να μοιράζεται το περιεχόμενό του στην Ευρώπη. Εντοπίστηκαν όμως πολυάριθμες σελίδες που δημιουργήθηκαν για να παρακάμψουν τους περιορισμούς. Διοχέτευαν παραπλανητικό περιεχόμενο στο TikTok, με τη NewsGuard να διαπιστώνει πως το TikTok προσέφερε ρωσική παραπληροφόρηση. Ο μηχανισμός παραπληροφόρησης της Ρωσίας είναι ειδικός στη σύγχυση του κοινού, τόνισε η Madeline Roache, διευθύνουσα συντάκτρια της NewsGuard.

Αν οι εκστρατείες παραπληροφόρησης αποτελούν μέρος του οπλοστασίου του Πούτιν, είναι ακόμα πιο ισχυρές σε συνδυασμό με τις προσπάθειες λογοκρισίας του έθνους.

Από την άλλη πλευρά, η Μόσχα απαγορεύει τους δυτικούς ιστότοπους και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Υπάρχουν αυστηρές ποινές για τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όσοι μοιράζονται περιεχόμενο για τα ρωσικά στρατεύματα το οποίο η κυβέρνηση θεωρεί «ψεύτικο», βρίσκονται αντιμέτωποι με ποινή φυλάκισης.

Τα στοιχεία της Levada, της μοναδικής ανεξάρτητης εταιρείας δημοσκοπήσεων της Ρωσίας, δείχνουν ότι ο έλεγχος της παραπληροφόρησης από τη Ρωσία ήταν αποτελεσματικός εντός των συνόρων της. Τα ποσοστά αποδοχής του Βλαντιμίρ Πούτιν έχουν βελτιωθεί από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Από 69% τον Ιανουάριο, σε 79% τον Νοέμβριο. Η αρνητική στάση απέναντι στις ΗΠΑ και την ΕΕ έχει αυξηθεί.

Η θεωρία των «βιολογικών όπλων»

Αν ο Πούτιν έψαχνε για Αμερικανούς συμμάχους  στον χώρο της παραπληροφόρησης, τον βρήκε στις 25 Φεβρουαρίου, την επόμενη της εισβολής στην Ουκρανία. Η μέρα που ένας χρήστης που συνδέεται με το QAnon δημοσίευσε μια ψευδή θεωρία συνωμοσίας ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία για να στοχεύσει επικίνδυνα εργαστήρια βιολογικών όπλων που διαχειρίζονται οι ΗΠΑ.

Ο ισχυρισμός δεν άργησε να καταρριφθεί. Δεν υπάρχουν αμερικανικές εγκαταστάσεις όπλων στην Ουκρανία. Είχε υπογραφεί σύμβαση με τις ΗΠΑ το 1927 που απαγόρευε την ανάπτυξη, παραγωγή και κατοχή βιολογικών όπλων.

Η ψευδής αφήγηση όμως έκανε τη Ρωσία να φαίνεται ηρωική απέναντι σε μια σχέση ΗΠΑ – Ουκρανίας.  Ταίριαζε με προηγούμενες προσπάθειες παραπληροφόρησης ότι οι ΗΠΑ ετοίμαζαν βιολογικά όπλα σε εργαστήρια στην Ουκρανία.

Τον Απρίλιο, η αφήγηση περιελάμβανε έναν νέο, παραπλανητικό ισχυρισμό ότι ο γιος του Μπάιντεν, ο Χάντερ, χρηματοδοτούσε τα υποτιθέμενα εργαστήρια βιολογικών όπλων. Ο ισχυρισμός διαδόθηκε εν μέρει επειδή ο Hunter Biden συνδεόταν με μια επενδυτική εταιρεία που συγκέντρωνε χρήματα για νεοσύστατη επιχείρηση που ασχολείται με την παγκόσμια Υγεία.

Οι συνέπειες του πολέμου

Οι συνέπειες ενός πολέμου που βασίστηκε σε ψέματα ήταν σοβαρές. Η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα κοστίσει τουλάχιστον 349 δισεκατομμύρια δολάρια. Ή περισσότερο από 1,5 φορά το μέγεθος της προπολεμικής οικονομίας της Ουκρανίας.

Οι ελλείψεις σε ηλεκτρικό ρεύμα, στέγη και βασικά αγαθά υποβάλλουν τους πολίτες σε ακραία ταλαιπωρία. Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο και σημαντικός παραγωγός πετρελαίου. Ο πόλεμος έχει αναστατώσει τις παγκόσμιες αγορές και έχει αφήσει τις χώρες να παλεύουν με το υψηλό ενεργειακό κόστος. Η επιδίωξη της Ρωσίας για πόλεμο έχει «παγκοσμιοποιήσει την οικονομική ζημιά».

Η Ρωσία αναγκάστηκε να επικεντρωθεί σε περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας όπου υπάρχουν περισσότεροι Ρωσόφωνοι. Τους τελευταίους μήνες παραχώρησε κάποιες από τις περιοχές που κέρδισε, όπως η Χερσώνα, επειδή δεν μπόρεσε να τις εξασφαλίσει στρατιωτικά. «Ο πόλεμος έδειξε ότι (ο ρωσικός στρατός) είναι πολύ πιο άβουλος, διεφθαρμένος και ανοργάνωτος από ό,τι θα πίστευε κανείς πριν από τον πόλεμο» δήλωσε ο ιστορικός του πανεπιστημίου Cameron, Lance Janda.

Η Ρωσία έχει υποστεί τεράστιες απώλειες και η νίκη δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη. Δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα για να αποφύγουν τη στράτευση. Πέρα από το βάρος των νεκρών στρατιωτών, οι Ρώσοι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα της οικονομίας που παραπαίει. Για τον Πούτιν δεν υπάρχει τίποτα. Σε συνέντευξη Τύπου στις 9 Δεκεμβρίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανέφερε ότι η «επιχείρηση» στην Ουκρανία είναι «σταθερή» και ότι «δεν υπάρχουν ζητήματα ή προβλήματα εκεί σήμερα». «Δεν μπορείτε να εμπιστευτείτε κανέναν» είπε ο Πούτιν σε δημοσιογράφο. «Μπορείτε να εμπιστεύεστε μόνο εμένα».

Πηγή: PolitiFact

Headlines