Σκρουτζ: Ποιος ήταν ο άνθρωπος συνώνυμο της τσιγκουνιάς που ενέπνευσε τον Ντίκενς

Ο Τσαρλς Ντίκενς ένας από τους σπουδαιότερους μυθιστοριογράφους του 19ου αιώνα, που κατέγραψε με μοναδικό τρόπο τις συνθήκες ζωής των φτωχών των πόλεων σε μια εποχή κοινωνικών συγκρούσεων και ιδεολογικής αναταραχής. Τα έργα του έχουν μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο και είναι από τα πιο αναγνωρισμένα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Το «Μια Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» που εκδίδεται το 1843, είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του Ντίκενς, με τον βασικό ήρωα τον Εμπενίζερ Σκρουτζ να έχει γίνει από τότε το συνώνυμο της τσιγκουνιάς.

Η διακίνηση του έντυπου και του χειρόγραφου βιβλίου στον ελληνοβενετικό κόσμο

Πώς όμως ο συγγραφέας δημιούργησε τον Σκρουτζ, «τον πιο μίζερο, στριφνό και σφιχτοχέρη γέρο»;

Ο κακός άνθρωπος

Έχει υποστηριχθεί ότι κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου του στον περίβολο ενός νεκροταφείου του Εδιμβούργου τον Ιούνιο του 1841, ο Ντίκενς συνάντησε την ταφόπλακα ενός Ebenezer Lennox Scroggie. Η ταφόπλακα ανέφερε ως επάγγελμα του Σκρουτζ το «meal man», (αναφορά στο επάγγελμά του ως εμπόρου).

Κατά κάποιο τρόπο ο Ντίκενς το παρερμήνευσε ως «mean man» (κακός άνθρωπος) και αργότερα έγραψε στο σημειωματάριό του: «Το να σε θυμούνται στην αιωνιότητα μόνο γιατί ήσουν κακός, μοιάζει ότι είναι η σπουδαιότερη μαρτυρία για μια ζωή που πήγε χαμένη».

Ωστόσο φαίνεται πως ο Ebenezer Lennox Scroggie έζησε τη ζωή του και με το παραπάνω. Η έρευνα του πολιτικού οικονομολόγου Πίτερ Κλαρκ έδειξε ότι ήταν έμπορος καλαμποκιού και αμπελουργός, οι δουλειές του πήγαιναν τόσο καλά που έτυχε βασιλικής προστασίας και απέκτησε τίτλο ευγενείας, φημολογείται ότι είχε παιδί εκτός γάμου ενώ περιγραφόταν ως εύθυμος τύπος.

Ο πολιτικός που δεν ξόδευε τίποτα

Αν το όνομα ο Ντίκενς το «έκλεψε» από αυτόν που διάβασε ως «κακό άνθρωπο», την ιστορία αυτού του αντιπαθούς τύπου την εμπνεύστηκε πιθανώς από τον John Elwes (1714-1789), πολιτικό του Μπερκσάιρ και γόνο πλούσιας οικογένειας.

Ο Ντίκενς φαίνεται να διάβασε τη βιογραφία του Elwes η οποία είχε γίνει best seller και τον καθιέρωσε ως το αρχέτυπο του τσιγκούνη.

«Όλες τις ανέσεις τις αρνιόταν οικειοθελώς: Θα γύριζε σπίτι του μέσα στη βροχή αντί να πληρώσει ένα σελίνι για μια άμαξα, θα καθόταν με βρεγμένα ρούχα από το να ανάψει φωτιά για να τα στεγνώσει, θα έτρωγε το φαγητό του στο τελευταίο στάδιο πριν τη σήψη από το να αγόραζε κάτι φρέσκο».

Και αυτός ήταν ένας άνθρωπος που του κληροδότησε ο θείος του μια περιουσία που ξεπερνούσε τα 18 εκατομμύρια λίρες σε σημερινά χρήματα. Ωστόσο ο Elwes μάλλον ήταν τσιγκούνης όχι από φιλαργυρία αλλά από αυταπάρνηση. Δάνειζε χρήματα – όχι με τους τοκογλυφικούς όρους του ήρωα του Ντίκενς- και πολλές φορές τα έχανε.

Κληροδότησε στα παιδιά του πάνω από 28 εκατομμύριά λίρες μετά το θάνατό του το 1789.

Η λατρεία της συσσώρευσης

Ο πλούσιος τσιγκούνης Σκρουτζ του Ντίκενς κλονίζεται από το πνεύμα των Χριστουγέννων που τον αναγκάζει να μεταφερθεί στον χρόνο, στο παρελθόν και στο μέλλον. Ο Σκρουτζ στο τέλος αλλάζει και από «κακός» γίνεται «καλός». Από άκαρδος και τσιγκούνης μετατρέπεται σε γενναιόδωρο ευεργέτη των φτωχών. Η μεταστροφή αυτή του ήρωα δηλώνει κάτι πολύ παραπάνω από τον συμβολισμό του  «θαυματουργού πνεύματος των Χριστουγέννων».

Δηλώνει τη συναισθηματική αντίληψη για τον «καλό πλούσιο» απέναντι στον «κακό πλούσιο» αλλά και τη διαμαρτυρία απέναντι στη θεωρία της εποχής ότι δεν υπήρχε εναλλακτική στη φριχτή κατάσταση της φτώχειας που βίωνε το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.

Από όπου και να εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα του, ο Ντίκενς του έδωσε την υπόσταση του απεχθούς ανθρωπότυπου που η αγάπη του για το χρήμα του στερεί τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Και το έκανε τόσο καλά που ο Σκρουτζ παρέμεινε στην αιωνιότητα.