Υπάρχει ακόμη το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο;

Η υπόθεση της Εύας Καϊλή αναθέρμανε τη συζήτηση για το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο και στις δύο όχθες του πολιτικού σκηνικού. Μια πρώτη ματιά λέει πως αυτό «τραυματίστηκε» και μάλιστα μετά τον πρώτο «τραυματισμό του» από τις υποκλοπές και το ρήγμα στον κεντρώο χώρο που πλέον δεν έχει την ίδια ροπή προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του.

Μια έτερη καταγράφει ακόμη ανθεκτικότητα στο εν λόγω ρεύμα που εν πολλοίς οφείλεται στις κυβερνητικές ημέρες του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στις αντιπολιτευτικές των τελευταίων τριάμισι ετών. Πού βρίσκεται όμως η αλήθεια;

Για να «σκανάρει» κάποιος τα χαρακτηριστικά του αντιΣΥΡΙΖΑ μετώπου πρέπει να δει τις καταβολές του, τις αιτίες δημιουργίας του, τα μέρη που το αποτελούν. Κατ’ αρχάς αυτό συγκροτείται ήδη από την εποχή των εκλογών του 2012. Η πρώτη πολεμική του προς την Κουμουνδούρου έχει να κάνει με τις εξαγγελίες της δεύτερης αλλά και με το ρεύμα του αντιΜνημονίου που τότε κορυφώνεται και λαμβάνει χαρακτηριστικά αποδόμησης του ως τότε δικομματισμού.

Το ρεύμα λαμβάνει νέα χαρακτηριστικά λίγο πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. Δεν είναι όμως επαρκές για να αναχαιτίσει την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ (τότε) στην εξουσία και ανασυγκροτείται κατά το πρώτο συριζαϊκό εξάμηνο. Εδώ η διαπραγμάτευση και η επισφάλεια της χώρας ως προς την ευρωπαική της πορεία αναδιαρθρώνει το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο όπου το πιο ριζοσπαστικό του μέρος φτάνει να κάνει συγκεντρώσεις με το αίτημα «Μένουμε Ευρώπη».

Στο δεύτερο διακρίνει ήδη κάποιος την πολυχρωμία του, με βασικό κορμό βέβαια τη ΝΔ. Αλλά και μια παράλληλη κουβέντα που προφανώς δεν ευδοκίμησε για ενιαίο πόλο ευρωπαϊκής πλεύσης. Η συμμετοχή Καμμένου στην κυβέρνηση Τσίπρα, το μπρος – πίσω στα Eurogroup και στις Συνόδους Κορυφής, o Βαρουφάκης, ο χρόνος που τέλειωνε για τις διαπραγματεύσεις φούντωσαν το εν λόγω μέτωπο που είχε στο εσωτερικό του πολλές αποχρώσεις, δημοσιολόγους αλλά και εκφράσεις και το top σημείο πολεμικής του έφτασε με το περίφημο δημοψήφισμα του καλοκαιριού του 2015 και τις τότε συγκεντρώσεις – προφανώς πιο μικρές από τις αντίστοιχες του «Οχι» ακόμη.

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 το ρεύμα υπήρχε αλλά ο κόσμος έδωσε μια ακόμη ευκαιρία στον Αλέξη Τσίπρα.

Η αλλαγή ηγεσίας στη ΝΔ

Η ανάδειξη και εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ είναι η τομή – σύμφωνα με τους περισσότερους πολιτικούς επιστήμονες – τον Ιανουάριο του 2016.

Κι αυτό για δύο λόγους: πρώτον, γιατί τα χαρακτηριστικά τότε του Μητσοτάκη ήταν αυτά που μπορούσαν να συσπειρώσουν και έναν ευρύτερο κόσμο πέραν του κλασικού της ΝΔ. Και, δεύτερον, γιατί εκείνος με την αυτομάτως αντιΣΥΡΙΖΑ ρητορική του και το σύνθημα «Παραιτηθείτε» (επίσης αιχμή νέων συγκεντρώσεων το 2016) αλλά και το αίτημα «αμέσως εκλογές» παροχέτευσε το σύνολο του αντιΣΥΡΙΖΑ μετώπου στην κοίτη της παράταξής του.

Το μικρότερο μέρος του αντιΣΥΡΙΖΑ μετώπου που είχε εκβολές εξ αριστερών έμεινε μετέωρο και δεν κατέστη δυνατό να συνδιαμορφώσει εξελίξεις παρά την επίσης σκληρή ρητορική του κατά του ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως με αιχμή την έκβαση του δημοψηφίσματος. Ετσι ΝΔ και αντιΣΥΡΙΖΑ σχεδόν ενοποιήθηκαν δίνοντας και αμέσως στην αστική παράταξη δημοσκοπικό προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου – κάτι που σταθερά βλέπουμε από τότε. Το Μακεδονικό, η φορολογία επί ΣΥΡΙΖΑ, το λεγόμενο κίνημα της γραβάτας, η τραγωδία στο Μάτι υπήρξαν νέες στιγμές που ενίσχυσαν το όλο ρεύμα και που με φυσιολογικό τρόπο έφεραν τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου το 2019.

Τα 3½ χρόνια που δεν άλλαξε τίποτα

Αξιοσημείωτο πρώτο: το ρεύμα διατηρήθηκε και τα τριάμισι έτη της συριζαϊκής αντιπολίτευσης και παρά την κλιμακούμενη φθορά της κυβέρνησης. Μια αιτιολογία ορισμένων είναι η μη έγκαιρη αυτοκριτική του ΣΥΡΙΖΑ για τις κυβερνητικές του ημέρες.

Για άλλους η καθυστέρηση του κόμματος να μετασχηματιστεί και να ανανεωθεί με πρόσωπα. Η περίοδος χάριτος της κυβέρνησης της ΝΔ που παρατάθηκε λόγω πανδημίας δυσκόλεψαν τα πράγματα, αφού δεν υπήρχε αρχικά ο χώρος δομικής αντιπολίτευσης.

Μια άλλη ανάγνωση θέλει το αντιΣΥΡΙΖΑ ρεύμα κραταιό ακόμη και το 2020-21 λόγω του μη πειστικού αφηγήματος εκ μέρους της Κουμουνδούρου.

Οι υποκλοπές, η Καϊλή και οι πολιτικοί συσχετισµοί

Και μετά έρχονται οι υποκλοπές. Κορυφαία πρόσωπα του αντιΣΥΡΙΖΑ ρεύματος κάνουν σκληρή κριτική στον Μητσοτάκη. Ενα πιο κεντρώο κοινό νιώθει αμηχανία ή στέκεται κριτικά στην κυβέρνηση για όσα έρχονται στο φως. Για να σπάσει όμως το εν λόγω ρεύμα απαιτείται πλήρης μετατόπιση των κεντρώων, όχι απλώς η δυσφορία τους.

Και μια σειρά μετρήσεων καταγράφουν πως οι υποκλοπές δεν είναι ικανή μεταβλητή για μεταβολή των συσχετισμών υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Η τρέχουσα εξέλιξη με την Καϊλή ακόμη δεν έχει μετρηθεί. Φαίνεται όμως να πλήττει περισσότερο το ΠΑΣΟΚ και μάλιστα να επαναπατρίζει ένα μέρος του δεξιόστροφου κοινού του στη ΝΔ.

Το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο είναι εδώ, πιο εξασθενημένο και λόγω της φθοράς του Μητσοτάκη αλλά ακόμη υπαρκτό και συχνά με την αποστροφή: «Ναι, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ…». Στο τελευταίο κρύβεται και μία εκ των κυβερνητικών στρατηγικών ενόψει κάλπης: να αναμετρηθούν τα δύο σχέδια, να θυμίζει ο Μητσοτάκης τον Τσίπρα (και το αντίστροφο). Να θυμίζει η ΝΔ το 2015. Να ξαναπιάνει το νήμα που τη συνέδεσε με το αντιΣΥΡΙΖΑ ρεύμα. Μένει να φανεί αν το τελευταίο θα αναβιώσει εν συνόλω.