«Το φως έρχεται όταν έχουμε ανάγκη να το δούμε»

Στη σκηνή του θεάτρου «Παλλάς» κυκλοφορεί ένα πολύχρωμο «πλήθος» – διότι «πλήθος» θεωρούνται πια για τα δεδομένα των παραγωγών δεκαοκτώ ηθοποιοί επί σκηνής. Ρακοσυλλέκτες, ποδηλάτες, ταχυδακτυλουργοί, ανθοπώλες, γκαρσόνια, παρδαλές κυρίες. Μόνη «παραφωνία», τέσσερις βλοσυροί κύριοι ντυμένοι στα κατάμαυρα, οι «κακοί» της υπόθεσης. Τα κουστούμια της Ντένης Βαχλιώτη, τα σκηνικά της Μαρίας Φιλίππου και η μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα δημιουργούν μια παριζιάνικη ατμόσφαιρα, κάπως ρευστή ωστόσο, χωρίς συγκεκριμένη χρονική αναφορά. Από τις πρώτες σειρές ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας, εντυπωσιακά ήρεμος, δίνει οδηγίες – είναι η ημέρα που γυρίζεται το τρέιλερ της παράστασης. Και η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου βάζει τα τελευταία «λιλιά» (φτερά, μποά και πούπουλα) πριν μεταμορφωθεί στην απόλυτη Ορελί. Την Τρελή του Σαγιό, την ηρωίδα του εμβληματικού ομώνυμου έργου του Ζαν Ζιροντού που ανεβαίνει στο αθηναϊκό θέατρο. Οχι απλώς ένας ρόλος, αλλά ένα σύμπαν.

Ο Ζιροντού έγραψε το έργο το 1943, επί γερμανικής Κατοχής. Κι όσο κι αν είναι επηρεασμένος από τα δεδομένα της εποχής του, είναι κλασικό όχι μόνο για τη δραματουργική και σκηνική του αξία αλλά και διότι θίγει θεμελιώδεις συγκρούσεις: του καλού με το κακό, της αλήθειας με το ψέμα, της εξουσίας με την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση του πολίτη. Ο Πέτρος Ζούλιας, μου λέει η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, «έκανε πολύ λεπτές, «χειρουργικές» επεμβάσεις ώστε να φέρει το έργο πιο κοντά στο σήμερα. Ομως, ούτως ή άλλως, αυτά για τα οποία μιλάει ο Ζιροντού πριν από ογδόντα χρόνια, είναι αυτά που μας απασχολούν. Η ενεργειακή κρίση, οι κρίσεις γενικότερα αλλά και η συνειδητοποίηση ότι εμείς οι ίδιοι μπορούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες της ζωής μας. Βάζοντας κάθε μέρα μικρούς στόχους, αυτούς, δηλαδή, που μπορούμε να υπηρετήσουμε. Αν ζεις με συναισθηματική και νοητική χαρά και τα βλέπεις όλα θετικά, φτιάχνει η ζωή σου».

Οταν όμως ο Ζιροντού έγραφε την «Τρελή του Σαγιό», το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε ήδη αρχίσει να φαίνεται κάπου στον ορίζοντα. Κι αυτό σηματοδοτούσε μια εποχή ελπίδας και ανάτασης. Υπήρχε ένα φως στο βάθος του τούνελ. Οι σημερινές συνθήκες επιτρέπουν στον σύγχρονο άνθρωπο να διαχειριστεί τη ζωή και το μέλλον του; «Εγώ θεωρώ ότι, τηρουμένων των αναλογιών, ζούμε ακριβώς την ίδια κατάσταση με αυτήν που ζούσε ο κόσμος λίγο πριν από το τέλος του πολέμου. Ζούμε και πάλι έναν πόλεμο – ακόμη και με τον κορωνοϊό συνθήκες πολέμου επιβλήθηκαν -, έχουμε πιάσει πάτο, βλέπουμε γύρω μας την πλήρη καταστροφή. Γι’ αυτό και κάποιοι μπορούν να δουν μπροστά ένα φως. Και ξέρεις, το φως τελικά έρχεται μόνο όταν έχουμε μεγάλη ανάγκη να το δούμε. Οπως έγινε και με τον Covid. Εκανε τους ανθρώπους ή να χαθούν μέσα σε αυτήν τη συνθήκη του φόβου ή να αντλήσουν δύναμη για να ζήσουν καλύτερα».

Κολλάμε για λίγο σε αυτήν την κουβέντα. Μου λέει ότι πιστεύει πως ακόμη και τις αρρώστιες μας εμείς τις προκαλούμε («Δεν βλέπεις τα αυτοάνοσα που θερίζουν;») αλλά ξαναγυρνάμε στην παράσταση για να μου πει με τον χειμαρρώδη λόγο της (χαρακτηριστικό άλλωστε και των τηλεοπτικών της ρόλων) πόσο ενθουσιασμένη είναι. «Ταιριάζει τόσο πολύ το έργο με όσα πιστεύω, με τις ιδέες μου. Αυτά που λέει η Ορελί είναι σαν αυτά που λέω κι εγώ στην παρέα μου. Από την άλλη, είναι τόσο καλή η συνθήκη και υπέροχη η συνεργασία μου με τον Ζούλια. Εχουμε και οι δύο την ίδια ανάγκη από το θέατρο. Οχι, απλά, να βγω και να τα πω αλλά να βρούμε την ουσία του κειμένου. Ειδικά μάλιστα ενός τέτοιου κειμένου όπου ό,τι λέγεται έχει και ένα δεύτερο και ένα τρίτο και ένα τέταρτο επίπεδο. Κι ο Ζούλιας δεν σε αφήνει αν δεν ανακαλύψετε μαζί όλα αυτά τα επίπεδα. Ετσι λοιπόν, είναι σαν να καλούμαστε όλοι οι συντελεστές – και είμαστε μια αγαπημένη ομάδα – όχι μόνο να διασκεδάσουμε αλλά και να αφυπνίσουμε τον κόσμο. Που κι αυτό είναι μέρος της δουλειάς μας». Πιστεύει δηλαδή ότι το θέατρο είναι πολιτική πράξη; «Εντελώς. Και μόνο διασκέδαση να προσφέρει, είναι πολιτική πράξη. Οταν δίνεις χαρά, δίνεις ώθηση. Αυτό ακριβώς λέει και ο Ζιροντού. Το θέατρο δημιουργεί στους ανθρώπους λόγους και πυρήνες χαράς, αντίθετα με τον τρόπο με τον οποίον ασκείται η πολιτική που θέλει να μας φοβίζει ώστε να μας ισοπεδώνει».

Κωμωδίες, δράματα

Το μεγάλο κοινό την ξέρει και την αγαπά από τους κωμικούς τηλεοπτικούς ρόλους της. Οι συνάδελφοί της ωστόσο ξεχωρίζουν και τις ιδιαίτερες δραματικές αποχρώσεις της. Κατά πόσον υφίσταται ο διαχωρισμός κωμικού και δραματικού ηθοποιού; «Θα πω αυτό που έλεγαν οι παλιοί, γιατί κι εγώ, σιγά σιγά, παλιά γίνομαι. Αυτός που κάνει καλά κωμωδία είναι σίγουρο ότι μπορεί να κάνει πολύ καλά και δράμα. Αυτός που κάνει καλά δράμα δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι μπορεί να κάνει καλά και κωμωδία. Είναι πολύ απαιτητικό είδος. Εκτός από μια εσωτερική φόρα που πρέπει να έχεις, θέλει πολύ μέτρημα, απόλυτη ακρίβεια, θέλει κόλπα. Νομίζω ότι το να γίνεις καλός κωμικός ξεκινά από την ανάγκη σου να γελάνε οι άνθρωποι. Κι αυτό είναι κάτι που δεν το συνειδητοποιείς πάντα. Εγώ δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα να γίνω καλή κωμική ηθοποιός, δραματική ήθελα να γίνω. Αλλά είναι μεγάλη πρόκληση να κάνεις τον κόσμο να χαίρεται. Αλλωστε και την κωμωδία, δραματικά την προσεγγίζω, έτσι είναι ο τρόπος μου. Δεν υπάρχει τίποτα, στη ζωή και το θέατρο, αμιγώς κωμικό».

Αυτή η δραματική επένδυση σε έναν κωμικό χαρακτήρα δεν είναι και η επιτομή του ρόλου της Ορελί; «Ακριβώς. Η «Τρελή του Σαγιό» είναι μια κωμωδία που σου αφήνει τον προβληματισμό ενός δραματικού έργου. Ενα «λες βρε;». Λες να μπορούμε να τα καταφέρουμε όλα μόνοι μας;». Και τι θα ήθελε να «πάρει» μαζί του το κοινό βγαίνοντας από την παράσταση; «Τα λόγια που λέει αυτή η γυναίκα. Οτι όσο είμαστε ζωντανοί, όλα μπορούμε να τα αλλάξουμε».

info

Η «Τρελή του Σαγιό», θέατρο Παλλάς, σκηνοθεσία Πέτρος Ζούλιας. Εισιτήρια: viva.gr.