Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Β’)

Τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά του Ευριπίδη, για τα οποία κάναμε λόγο στο προηγούμενο άρθρο μας, γίνονται φανερά τόσο στο έργο του όσο και στον τρόπο ζωής του. Εν πρώτοις, η δραματουργική τέχνη του δε διακρίνεται για τη συνοχή της –κυρίαρχο γνώρισμα της ακμής των Κλασικών Χρόνων–, αλλά για τις αντιθέσεις της, για την έντονη διαφοροποίηση των συστατικών στοιχείων της. Εδώ το φλογερό πάθος αντιπαρατίθεται στον ορθολογισμό, οι προβληματισμοί υπερισχύουν των βεβαιοτήτων, οι θεοί ενίοτε αποκαθηλώνονται.

Τη μετάβαση σε κάτι καινούριο, σε μια νέα εποχή, σηματοδότησε και η σχέση του Ευριπίδη με την Αθήνα, η στάση του απέναντι στα πολιτικά ζητήματα. Ενώ ο Αισχύλος είχε πάρει τα όπλα για την πόλη και ο Σοφοκλής είχε αναλάβει υψηλά αξιώματα αυτής, ο τρίτος των μεγάλων τραγικών δεν ακολούθησε ανάλογη πορεία. Σε αντίθεση με τους προδρόμους του, που ενδιαφέρονταν έντονα για την πολιτική και εξέφραζαν τη γνώμη τους κατά βάση ως πολίτες, ο Ευριπίδης έπαιρνε θέση ως ένας φιλόσοφος που προέβαινε σε εξέταση των πολιτικών προβλημάτων.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα ανωτέρω, η εικόνα που είχε ο κόσμος για τον Ευριπίδη, ενόσω κορυφωνόταν η ανάπτυξη του πολιτισμού της Κλασικής Εποχής, ήταν εκείνη ενός διαφορετικού, ενός ξεχωριστού ανθρώπου. Το χάσμα μεταξύ του λαού και της ποιητικής αυτής μεγαλοφυΐας αντανακλάται στο γεγονός ότι κατά τους Ελληνιστικούς και τους Ρωμαϊκούς Αυτοκρατορικούς Χρόνους γίνονταν ξεναγήσεις σε ένα σπήλαιο της Σαλαμίνας, όπου είχε ζήσει κατά την παράδοση ο Ευριπίδης –μακριά από τους άλλους ανθρώπους και με μόνη συντροφιά τη θάλασσα–, προσπαθώντας να δώσει απαντήσεις σε αγωνιώδη υπαρξιακά ερωτήματα.

Οι ιδιαιτερότητες του Ευριπίδη, σε συνδυασμό με την εισχώρηση αρκετών σοφιστικών αντιλήψεων στους στίχους των έργων του, προκάλεσαν την αγανάκτηση των συντηρητικών κύκλων της εποχής του. Η αντίδρασή τους έλαβε κυρίως τη μορφή σκωπτικών, περιπαικτικών λόγων, που κατέκλυσαν την κωμωδία και κατέστησαν ιστορικά αναξιόπιστες σχεδόν όλες τις σωζόμενες αφηγήσεις βιογραφικού χαρακτήρα αναφορικά με τον μεγάλο τραγικό της αρχαιότητας.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Ευριπίδης, ποιητική μεγαλοφυΐα της αρχαιότητας.

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Α’)