«Αντίο» στον Στράτη Αβραμέα

Το απόγευμα της Πέμπτης 8 Δεκεμβρίου ο 93χρονος Στράτης Αβραμέας άφησε την τελευταία του πνοή στο Παρίσι. Από το 1960 και μέχρι την αφυπηρέτησή του, ο κορυφαίος έλληνας ανοσολόγος εργάστηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Παστέρ. Ευφυής και ασυμβίβαστος,  δημιούργησε ένα αντισυμβατικό εργαστήριο, το οποίο έγινε πόλος έλξης για πολλά λαμπερά πνεύματα. Η είδηση του θανάτου του γέμισε θλίψη πρώην μαθητές και συνεργάτες του ανά τον κόσμο.

Κορυφαία στιγμή της σταδιοδρομίας του Στράτη Αβραμέα θεωρείται η επινόηση της μεθόδου ELISA (Enzyme – Linked – Immunoabsorbent – Assay), το 1966. Πρόκειται για τη μέθοδο πάνω στην οποία βασίζεται πληθώρα διαγνωστικών τεστ, αυτών για τον SARS-CoV-2 συμπεριλαμβανομένων. Η ιδέα συνίσταται στην επιλεκτική πρόσδεση (με τη βοήθεια αντισωμάτων) ουσιών που αναζητούνται σε ένα ιστολογικό δείγμα και στην οπτικοποίηση του αποτελέσματος. Στην περίπτωση των τεστ για τη διάγνωση της Covid-19 τα αντισώματα που είναι ακινητοποιημένα στη συσκευή αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη Ν του ιού και η αλλαγή (ή μη) του χρώματος στο συγκεκριμένο σημείο δίνει το αποτέλεσμα. Χάρη στο χαμηλό κόστος και στην αξιοπιστία της, η ELISA εφαρμόζεται αδιαλείπτως από τότε τόσο για διαγνωστικούς όσο και για ερευνητικούς σκοπούς.

Μπορεί η ELISA να έκανε παγκοσμίως γνωστό τον Στράτη Αβραμέα, όπως όμως μαρτυρούν οι μαθητές του, αυτό που εντυπωσίαζε ήταν η βαθιά κατανόησή του για τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν φυσιολογικά αυτοαντισώματα και πως η ύπαρξή τους σχετίζεται με την αναγνώριση του εαυτού, βασική προϋπόθεση ώστε να αναγνωρισθεί ένας εισβολέας. Οταν όμως ο Αβραμέας υποστήριξε την παραπάνω άποψη στη δεκαετία του 1970, συνάντησε τη σθεναρή αντίδραση του επιστημονικού κατεστημένου. Καθόλου δεν πτοήθηκε! Αντίθετα, συνέχισε τον καλά τεκμηριωμένο πειραματισμό του καταδεικνύοντας ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα δεν εκδηλώνονται εξαιτίας της παρουσίας των αυτοαντισωμάτων στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά εξαιτίας της δυσανάλογης αύξησης των επιπέδων συγκεκριμένων αυτοαντισωμάτων.

Το μέγεθος αυτής της στήλης δεν επιτρέπει εξαντλητική αναφορά στον επιστήμονα που τίμησε επανειλημμένως τις σελίδες μας. Τον αποχαιρετούμε με βαθιά θλίψη και με τα πάντα επίκαιρα λόγια του από συνέντευξή του στο «Βήμα» τον Απρίλιο του 2000: «Πιστεύω ότι η επιστήμη πρέπει να έχει πρωτεύοντα στόχο τον άνθρωπο και το ευ ζην του. Και να μη δίνει ιδιαίτερο βάρος στο κέρδος, πράγμα το οποίο θεωρώ τον μεγαλύτερο σημερινό κίνδυνο».

‘Εντυπη έκδοση Το Βήμα