Εάν ρίξει κάποιος μια ματιά στο μεταπολεμικό -επιβεβλημένο ουσιαστικά από τις ΗΠΑ– Σύνταγμα της Ιαπωνίας, το λογικό συμπέρασμα που θα βγάλει είναι ότι ίσως δεν υπάρχει άλλη πιο φιλειρηνική χώρα στον πλανήτη.

Στο Άρθρο 9 αναφέρεται άλλωστε ρητά ότι ο ιαπωνικός λαός αποκηρύσσει τον πόλεμο ως κυριαρχικό δικαίωμα και την απειλή ή χρήση βίας ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών «για πάντα».

Κατά συνέπεια, η στενή σύμμαχος των ΗΠΑ στην Ασία δεν συμμετέχει επίσημα σε στρατιωτικούς οργανισμούς -αν και ο  Ιάπωνας πρωθυπουργός, Φούμιο Κισίντα, ήταν πρώτη φορά προσκεκλημένος στην τελευταία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ- και οι ενοποιημένες στρατιωτικές δυνάμεις της, γνωστές ως «Δυνάμεις Αυτοάμυνας», έχουν περιορισμένο ρόλο.

Στην πράξη ωστόσο η Ιαπωνία -μέλος των επτά ισχυρότερων οικονομιών του πλανήτη- διαθέτει σήμερα τον πέμπτο ισχυρότερο στρατό στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα και Ινδία.

Βάσει δε της νέας στρατηγικής εθνικής ασφάλειας και άμυνας που εγκρίθηκε από την κυβέρνηση του Τόκιο στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, βάζει στόχο να γίνει σύντομα η τρίτη σε στρατιωτικές δαπάνες χώρα στον κόσμο, με το μεγαλύτερο εξοπλιστικό της πρόγραμμα από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Παρά τα βήματα που είχαν ήδη γίνει στο πρόσφατο παρελθόν προς αυτήν την κατεύθυνση, η νέα στρατηγική χαρακτηρίζεται η πιο σημαντική αλλαγή σελίδας στην πολιτική ασφάλειας της Ιαπωνίας.

Το «δρόμο» πρακτικά άνοιξε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι ευρύτερες ανακατατάξεις που επιφέρει σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, εν μέσω κλιμακούμενων απειλών από το πυρηνικό οπλοστάσιο της Βόρειας Κορέας και την πολιτική της Κίνας έναντι της Ταϊβάν.

Εξελίξεις που ο πρωθυπουργός Κισίντα χαρακτήρισε «ιστορικό σημείο καμπής», αιτιολογώντας την ανάγκη ενίσχυσης των αποτρεπτικών δυνατοτήτων και της άμυνας της χώρας.

Αλλαγή πλεύσης

Έτσι, η Ρωσία μνημονεύεται πρώτη φορά ως πηγή «έντονων  ανησυχιών για την ασφάλεια» της Ιαπωνίας. Η Βόρεια Κορέα χαρακτηρίζεται «ακόμη πιο σοβαρή και επικείμενη απειλή (…) όσο ποτέ».

Είναι πάντως η Κίνα που περιγράφεται ως «πρωτοφανής και η μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση» για την ειρήνη και την ασφάλεια της Ιαπωνίας και της διεθνούς κοινότητας, καθώς «και για την ενίσχυση της διεθνούς τάξης που βασίζεται στο κράτος δικαίου».

Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζεται στα σχετικά έγγραφα, «η Ιαπωνία θα πρέπει να ανταποκριθεί με τη συνολική εθνική ισχύ της και σε συνεργασία με τη σύμμαχό της [ΗΠΑ], χώρες αντίστοιχης αντίληψης και άλλους». Η Ταϊβάν μνημονεύεται, δε, ως «εξαιρετικά σημαντικός εταίρος και πολύτιμος φίλος της Ιαπωνίας».

Ως πιο σημαντική πτυχή της αναθεωρημένης στρατηγικής ασφάλειας που υιοθετεί το Τόκιο θεωρείται η κατ’ αρχήν εξουσιοδότηση αυτού που η Ιαπωνία αποκαλεί «ικανότητα αντεπίθεσης». Κάτι εν ολίγοις αδιανόητο έως τώρα.

Επί της ουσίας αφορά στη δυνατότητα πληγμάτων εκτός συνόρων κατά στρατιωτικών στόχων ενός επιτιθέμενου περιφερειακού εχθρού, πλην όμως μόνο εφόσον η Ιαπωνία βρεθεί πραγματικά αντιμέτωπη με πυραυλική επίθεση και όχι προληπτικά.

Προφανώς για να τονίσει ότι η αλλαγή πολιτικής εντάσσεται στα πλαίσια της αυτοάμυνας, η κυβέρνηση Κισίντα ζήτησε τη δημιουργία ενός συστήματος επαλήθευσης, που θα διασφαλίζει την τήρηση αυτής της παραμέτρου.

Πρακτικά, ωστόσο, αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης και επεξεργασίας πληροφοριών, διοίκησης και ελέγχου, στόχευσης και -φυσικά- την απόκτηση μεγαλύτερου βεληνεκούς πυραύλων.

Ως εκ τούτου, ο ιαπωνικός αμυντικός προϋπολογισμός διπλασιάζεται για την επόμενη πενταετία σε περίπου 2% του ΑΕΠ (στο πρότυπου του ΝΑΤΟ), με στόχο τον εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των ιαπωνικών δυνάμεων.

H λίστα στρατιωτικών δαπανών της Ιαπωνίας για την επόμενη πενταετία περιλαμβάνει, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, προμήθεια και συμπαραγωγή πυραύλων αυξημένου βεληνεκούς, ικανών για πλήγματα από την νησιωτική χώρα κατά επιτιθέμενων εχθρών σε θάλασσα και ξηρά. Τη συμπαραγωγή μαχητικού αεροσκάφους με τη Βρετανία και την Ιταλία.

Επίσης προμήθεια αμερικανικών πυραύλων κρουζ Tomahawk, πυραύλων αναχαίτισης βαλλιστικών πυραύλων, επιθετικά και αναγνωριστικά drones, εξοπλισμού δορυφορικών επικοινωνιών, μαχητικών F-35, ελικοπτέρων, υποβρυχίων, πολεμικών πλοίων και μεταγωγικών βαρέως τύπου.

Αντιδράσεις εκτός

«Πολύ επικίνδυνη και λαθεμένη επιλογή» χαρακτήρισε τη νέα στρατηγική ασφάλειας του Τόκιο η Βόρεια Κορέα, που μόνο φέτος έχει κάνει πάνω από 30 πυραυλικές δοκιμές.

Στο φόντο της πρώτης συνάντησης μεταξύ του Φούμιο Κισίντα και του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ, τον περασμένο μήνα, το Πεκίνο επέκρινε διπλά την αλλαγή πολιτικής της Ιαπωνίας.

«Αψηφά τα δεδομένα, παρεκκλίνει από τη δέσμευσή της ως προς τις σινο-ιαπωνικές σχέσεις και τις κοινές συμφωνίες και δυσφημεί αβάσιμα την Κίνα», σχολίασε το κινεζικό ΥΠΕΞ δια του εκπροσώπου του. «Η υπερπροβολή της λεγόμενης κινεζικής απειλής προκειμένου να βρει μια δικαιολογία για τη στρατιωτική ενίσχυσή της», τόνισε, «είναι μια τακτική καταδικασμένη να αποτύχει».

Σαφές μήνυμα και επίδειξη ισχύος αποτέλεσε και η -πρώτη από τον Μάιο- διέλευση του κινεζικού αεροπλανοφόρου Liaoning και πέντε συνοδευτικών πλοίων από το στενό Μιγιάκο, μεταξύ των ιαπωνικών νήσων Μιγιάκο και Οκινάουα, βορειοανατολικά της Ταϊβάν, με κατεύθυνση τον δυτικό Ειρηνικό για να λάβει μέρος σε ναυτικές ασκήσεις. Στην περιοχή έχουν προγραμματιστεί κοινά σινο-ρωσικά γυμνάσια από τις 21 έως τις 27 του μήνα.

Διθυραμβικά ήταν αντίθετα τα σχόλια από πλευράς των ΗΠΑ, η συμμαχία με την οποία άλλωστε χαρακτηρίζεται στα έγγραφα «ακρογωνιαίος λίθος» της πολιτικής ασφάλειας της Ιαπωνίας.

Η νέα στρατηγική του Τόκιο «αποτυπώνει  το όραμα του πρωθυπουργού Κισίντα και του ιαπωνικού λαού για μια ευρεία και ισχυρή κοινότητα εταίρων και συμμάχων στην περιοχή», σχολίασε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν.

«Ο στόχος της Ιαπωνίας να αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές επενδύσεις», επεσήμανε, «θα ενισχύσει και θα εκσυγχρονίσει επίσης τη συμμαχία ΗΠΑ-Ιαπωνίας».

Ήδη ο Ιάπωνας πρωθυπουργός προετοιμάζει επίσκεψη στον Λευκό Οίκο, πιθανός και εντός του Ιανουαρίου.

Προβληματισμός εντός

Αυτή είναι μόλις η δεύτερη αναθεώρηση της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας της Ιαπωνίας. Η προηγούμενη ήταν το 2013 επί πρωθυπουργίας του επίσης συντηρητικού -πρόσφατα δολοφονηθέντα- Σίνζο Άμπε.

Έκτοτε άλλαξαν πολλά τόσο σε γεωπολιτικό επίπεδο, όσο και από πλευράς της ιαπωνικής κοινής γνώμης. Προ μηνών δημοσκόπηση κατέδειξε ότι το 60,9% ήδη υποστήριζε την ιδέα περί «ικανότητας αντεπίθεσης» της χώρας.

Προκειμένου ωστόσο να τεθεί η νέα στρατηγική ασφάλεια σε εφαρμογή, θα πρέπει να καλυφθεί ένα χρηματοδοτικό κενό άνω του ενός τρισεκατομμυρίου γιέν (περίπου 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ). Αναμένεται να καλυφθεί εν μέρει και σε βάθος χρόνου με την ουδόλως δημοφιλή αύξηση των φόρων εταιρειών, φυσικών προσώπων -κυρίως υψηλών εισοδημάτων- και καπνού.

Θα είναι ένα τεστ αντοχής για τον συντηρητικό πρωθυπουργό Κισίντα, η δημοτικότητα του οποίου φθίνει εδώ και καιρό εν μέσω κυβερνητικών σκανδάλων, στασιμότητας των μισθών και επιβάρυνσης των νοικοκυριών από τον αυξημένο -για τα ιαπωνικά δεδομένα- πληθωρισμό.

Οι προωθούμενες φορολογικές επιβαρύνσεις δίχασαν το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα και βρίσκουν αντίθετη την πλειοψηφία των πολιτών.

Σε τελευταία δημοσκόπηση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Kyodo -μετά την ανακοίνωση της νέας στρατηγικής ασφάλειας- σχεδόν το 65% των ερωτηθέντων αντιτάχθηκε στην αύξηση των φόρων για τις στρατιωτικές δαπάνες. Το 87% χαρακτήρισε την αιτιολόγηση του πρωθυπουργού ανεπαρκή.

Η δε υποστήριξη για τη κυβέρνηση Κισίντα βρίσκεται στο 33,1%,  για δεύτερο συνεχόμενο μήνα και στο κατώτερο επίπεδο από την ανάληψη των καθηκόντων της, τον Οκτώβριο του 2021.

Παρ’ όλα αυτά, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα δείχνει να πετυχαίνει με το νέο αμυντικό δόγμα αυτό που δεν είχε καταφέρει εδώ και δεκαετίες: να αποδυναμώσει το Άρθρο 9 περί πασιφισμού, χωρίς την ανάγκη συνταγματικής αναθεώρησης.

Τουλάχιστον μέχρι πρότινος, εξάλλου, θεωρείτο βέβαιο ότι η πλειοψηφία θα την καταψήφιζε μέσω δημοψηφίσματος, σε μια χώρα σε μια «μαύρο» μιλιταριστικό παρελθόν, μια ταπεινωτική ήττα και συνθηκολόγηση στη σύγχρονη ιστορία της και μνήμες από τη φρίκη από τη μοναδική έως τώρα επίθεση με πυρηνικά όπλα. Και δη από τις νυν συμμαχικές ΗΠΑ.

Headlines