του Γιώργου Φ. Παπαδόπουλου*

Εζησε μόλις 28 χρόνια και κατόρθωσε να αναδειχθεί σε διοικητή της τότε Ναυτικής Αεροπορίας, να είναι στο πλήρωμα του αεροπλάνου που εκτέλεσε την πρώτη, στην παγκόσμια ιστορία, αεροπορική αποστολή ναυτικής συνεργασίας και να εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι ο έλληνας πιλότος με τον μεγαλύτερο αριθμό καταρρίψεων εχθρικών αεροσκαφών (9 συνολικά).

Γεννήθηκε στην Αίγινα το 1891 και το 1906, σε ηλικία μόλις 15 ετών, εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, από όπου αποφοίτησε το 1910.

Στους Βαλκανικούς Πολέμους, τον βρίσκουμε να υπηρετεί ως ύπαρχος στο τορπιλοβόλο Τ 15, που δρούσε στην περιοχή της Λήμνου. Στη Ναυμαχία της Ελλης, τον Δεκέμβριο του 1912, ο ελληνικός Στόλος, υπό τις διαταγές του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη και με ναυαρχίδα το θωρηκτό «Αβέρωφ» απέτρεψε την έξοδο του τουρκικού στόλου από τα Στενά, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στην τουρκική ναυαρχίδα, το θωρηκτό «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα».

Ο τουρκικός στόλος ξαναγύρισε στα Δαρδανέλλια και η ελληνική ηγεσία έκρινε απαραίτητη τη συλλογή πληροφοριών, για την κατάσταση του εχθρικού στόλου και για τη διάταξή του, ώστε να αποφευχθεί ένας νέος αιφνιδιασμός. Για τον σκοπό αυτόν, διατάχθηκε αναγνωριστική πτήση με υδροπλάνο, τύπου Maurice Farman 7. Χειριστής θα ανελάμβανε ο αεροπόρος του Στρατού υπολοχαγός Μιχαήλ Μουτούσης.

Τότε ο σημαιοφόρος Μωραϊτίνης ζήτησε από την ηγεσία να αναλάβει στην αποστολή ως παρατηρητής, χωρίς να έχει καμία πτητική εμπειρία. Το αίτημά του παραδόξως έγινε δεκτό και το πρωινό της 24ης Ιανουαρίου 1913, το υδροπλάνο πέταξε από τη Λήμνο προς τα εχθρικά Στενά. Εφθασε πάνω από τον Ελλήσποντο και την Καλλίπολη, πετώντας σε ύψος 1.200 μέτρων και ο Μωραϊτίνης εντόπισε την τουρκική ναυαρχίδα, τρία τορπιλοβόλα και επτά αντιτορπιλικά, τις θέσεις των οποίων μάλιστα κατέγραψε σε ένα πρόχειρο σχεδιάγραμμα.

Τα τουρκικά παράκτια πυροβολεία, μετά την αρχική έκπληξη, για την παράτολμη πτήση των Ελλήνων, άρχισαν να βάλλουν εναντίον του υδροπλάνου, αλλά ο Μουτούσης με επιτυχημένους ελιγμούς κατάφερε να ολοκληρώσει την αποστολή, αφού προηγουμένως ο Μωραϊτίνης έριξε τέσσερις αυτοσχέδιες βόμβες, που προκάλεσαν περισσότερο πανικό και λιγότερες ζημιές στον εχθρό.

Στην επιστροφή τους το υδροπλάνο έπαθε βλάβη και ο Μουτούσης έκανε αναγκαστική προσθαλάσσωση, ανοιχτά της Ιμβρου, αλλά σύντομα έσπευσε κοντά τους το αντιτορπιλικό «Βέλος» και τους ρυμούλκησε σε ασφαλή νερά. Η πτήση διήρκεσε 2 ώρες και 20 λεπτά και διανύθηκαν 120 χλμ.! Αυτή η πτήση θεωρείται η πρώτη στην παγκόσμια ιστορία αεροπορική αποστολή ναυτικής συνεργασίας, αλλά ήταν και η πτήση που μάγεψε τον παράτολμο σημαιοφόρο και τον έκανε να ενταχθεί στην Αεροπορία!

Ναυτική Αεροπορία

Από εκεί και πέρα, είναι από τους πρώτους αξιωματικούς του Ναυτικού που εκπαιδεύτηκε στο νέο όπλο, τα αεροπλάνα, ολοκληρώνοντας την εκπαίδευση στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας το 1914.

Τότε ανέλαβε πρωτοβουλία με συνεχείς αναφορές και προσωπικές παραστάσεις στη στρατιωτική ηγεσία για τη δημιουργία Σχολής Ναυτικής Αεροπορίας, ενώ ήδη η Ναυτική Αεροπορία είχε παραλάβει επτά υδροπλάνα τύπου Sopwith Greek Seaplane. Πράγματι η νέα σχολή λειτούργησε στο Φάληρο, όπου ο Μωραϊτίνης ανέλαβε εκπαιδευτής, ενώ από τον Μάιο του 1915 ανέλαβε και τη διοίκηση της Ναυτικής Αεροπορίας, με τον βαθμό του υποπλοιάρχου και σε ηλικία μόλις 24 ετών!

Στο Μακεδονικό Μέτωπο

Το 1916 ήταν μια χρονιά ταπεινωτική για την Ελλάδα. Η φιλοβασιλική κυβέρνηση, αρνούμενη να στηρίξει την αγγλογαλλική Αντάντ, παρέδωσε αμαχητί στους βουλγάρους συμμάχους των Γερμανών όχι μόνο το Οχυρό του Ρούπελ, αλλά και όλη την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Το Δ’ Σώμα Στρατού διατάχθηκε να παραδοθεί στους Γερμανοβουλγάρους και 7.000 έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στα γερμανοπολωνικά σύνορα!

Από την άλλη πλευρά στρατεύματα των Βρετανών και των Γάλλων κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη, ενώ οι Ιταλοί κατέλαβαν την Κέρκυρα. Το κίνημα της Εθνικής Αμυνας με τον Ελευθέριο Βενιζέλο κήρυξε την αναπόφευκτη επανάσταση με τη δημιουργία κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη και επιρροή στη Βόρεια Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου τάχθηκε στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Εκατοντάδες αξιωματικοί εντάχθηκαν στις δυνάμεις της Εθνικής Αμυνας και από τους πρώτους ήταν ο Αριστείδης Μωραϊτίνης. Ετσι ανέλαβε και πάλι διοικητής της Ναυτικής Αεροπορίας.

Οι έλληνες πιλότοι, ξεκίνησαν αμέσως αποστολές στο Μακεδονικό Μέτωπο. Οι εκπαιδευόμενοι πολεμούσαν και εκπαιδεύονταν ταυτόχρονα! Στις 18 Μαΐου του 1917, ο Μωραϊτίνης επιτέθηκε και βομβάρδισε το αεροδρόμιο του Ζάρεβιτς, στην κατεχόμενη Δράμα, και στη συνέχεια κατέστρεψε τρεις βουλγαρικές αμαξοστοιχίες. Στις 4 Ιουνίου πιλοτάροντας αεροσκάφος τύπου Camel κατέρριψε ένα γερμανικό τύπου Fokker.

Στο Βόρειο Αιγαίο

Με την είσοδο της χώρας και επίσημα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Μωραϊτίνης τοποθετήθηκε στον τομέα του Βορείου Αιγαίου με έδρα το αεροδρόμιο του Ρωμανού στη Λήμνο, όπου σχηματίστηκε το Σμήνος Ζ, και εκτελούσε αποστολές στην Ανατολική Θράκη και στο Τσανάκκαλε.

Τον Ιανουάριο του 1918, το καταδρομικό μάχης του γερμανικού αυτοκρατορικού ναυτικού «SMS Goeben», που είχε παραχωρηθεί στην Τουρκία, είχε γερμανικό πλήρωμα και είχε μετονομασθεί σε «Γιαβούζ», μαζί με το επίσης καταδρομικό «Breslau», που είχε μετονομασθεί σε «Μιντιλού» (Μυτιλήνη) εξήλθαν αιφνιδιαστικά από τα Στενά, βυθίζοντας δύο ελαφρά βρετανικά πολεμικά. Ο Μωραϊτίνης με αεροσκάφος Sopwith και άλλα δύο βρετανικά ανέλαβαν να εντοπίσουν το «Goeben» και να το βομβαρδίσουν, όταν στην πορεία τους δέχθηκαν επίθεση από δέκα εχθρικά αεροσκάφη.

Μετά από σκληρή μάχη, ο Μωραϊτίνης αναδεικνύοντας το ταλέντο του και τον ηρωισμό του κατέρριψε τρία από αυτά. Οταν γύρισε στη βάση του, μετρήθηκαν 20 τρύπες στο Sopwith Camel από τα εχθρικά πυρά. Οι ξένοι και οι έλληνες πολεμικοί ανταποκριτές ανέδειξαν την τόλμη και το θάρρος του έλληνα πιλότου, με εγκωμιαστικά δημοσιεύματα, η βρετανική κυβέρνηση του απένειμε το παράσημο του Τάγματος Διακεκριμένης Υπηρεσίας, ενώ πλέον στις τάξεις της αεροπορίας είχε τον τίτλο του Ασου των Αεροπόρων της Μεσογείου. Στη λήξη του πολέμου, είχε στο ενεργητικό του εννέα καταρρίψεις εχθρικών αεροσκαφών και 80 αποστολές βομβαρδισμού.

Την 22 Δεκεμβρίου του1918, ο Μωραϊτίνης ήταν στη Θεσσαλονίκη και έπρεπε να κατέβει στην Αθήνα. Απογειώθηκε μόνος, πιλοτάροντας ένα αεροσκάφος γαλλικό τύπου Breguet Bre 14, που παρόμοιο δεν είχε πιλοτάρει ξανά. Αρνήθηκε να πάει μαζί του γάλλος μηχανικός. Το αεροπλάνο δεν έφθασε ποτέ στην Αθήνα, εικάζεται ότι κατέπεσε στον Ολυμπο, αλλά ποτέ δεν βρέθηκε το παραμικρό ίχνος του πιλότου ή του Breguet. Ο Μωραϊτίνης χάθηκε. Ηταν μόλις 28 χρονών.

* Ο Γιώργος Φ. Παπαδόπουλος είναι συγγραφέας του βιβλίου «Πέτρινοι Φάροι και Φανοί στις ελληνικές θάλασσες» (εκδ. Ωκεανίδα)

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»

Headlines