Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν οι πύραυλοι Patriot

Αμερικανικής κατασκευής, υψηλής ζήτησης και μειωμένης προσφοράς, θεωρείται από τα πιο δημοφιλή και αξιόπιστα πυραυλικά συστήματα αεράμυνας. Οι ΗΠΑ και σύμμαχοί τους έχουν αναπτύξει συστοιχίες του ως αμυντικές ασπίδες σε διάφορες περιοχές του κόσμου, από την Ευρώπη, έως τη Μέση Ανατολή και τον Ειρηνικό.

Τώρα, ως επιστέγασμα της επίσκεψης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον, η Ουκρανία ετοιμάζεται να παραλάβει και αυτή μια συστοιχία πυραύλων Patriot.

• Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Τα «δώρα» Μπάιντεν σε Ζελένσκι και τα μηνύματα στον Πούτιν

«Το Κρεμλίνο προσπάθησε και απέτυχε να σβήσει την Ουκρανία από τον χάρτη», δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, ανακοινώνοντας το νέο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ στο Κίεβο, ύψους 1,85 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

• Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Στο στόχαστρο οι Patriot που θα προμηθεύσουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία

«Η βοήθεια περιλαμβάνει για πρώτη φορά το σύστημα αεράμυνας Patriot», υπογράμμισε, «ικανό να καταρρίπτει πυραύλους κρουζ, βαλλιστικούς πυραύλους μικρής εμβέλειας και αεροσκάφη σε σημαντικά υψηλότερο ανώτατο όριο από τα προηγούμενα συστήματα αεράμυνας».

Η απόφαση ελήφθη έπειτα από πολύμηνες πιέσεις από το Κίεβο για την αποστολή πιο ισχυρών και εξελιγμένων όπλων κι ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συμπλήρωνε πια την 301η ημέρα, με κατεστραμμένο πια σχεδόν το 60% των υποδομών ενέργειας της εμπόλεμης χώρας.

Το Patriot, το πιο προηγμένο σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρος που αποκτά το Κίεβο από τη Δύση, προορίζεται να ενισχύσει την την ουκρανική αεράμυνα απέναντι στο διαρκές μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων της Μόσχας, που έχει μεταξύ άλλων βυθίσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού στο κρύο και στο σκοτάδι, εν μέσω του χειμώνα.

Θα χρειαστεί ωστόσο να περάσει χρόνος μέχρι να τεθεί σε λειτουργία στα ουκρανικά εδάφη. Ειδικοί ήδη σπεύδουν να μετριάσουν τις υψηλές προσδοκίες για την επίδραση που μπορεί να έχει μια συστοιχία Patriot στην εξέλιξη του πολέμου. Πολλώ μάλλον όταν οι Ρώσοι βασίζονται όλο και περισσότερο στη χρήση επιθετικών drones.

Δυνατότητες και αδυναμίες

Η Ουκρανία παρέλαβε πρόσφατα την πρώτη παρτίδα του συστήματος αεράμυνας μεσαίου βεληνεκούς NASAMS από τις ΗΠΑ. Έχει επίσης προμηθευτεί συστήματα μικρού και μεσαίου βεληνεκούς HAWK από τις ΗΠΑ και την Ισπανία, καθώς και το  γερμανικό IRIS-T.

Ωστόσο το Patriot -ένα κινητό σύστημα με οκτώ εκτοξευτές, έκαστος με έως τέσσερις πυραύλους αναχαίτισης- έχει σαφώς μεγαλύτερες δυνατότητες από αυτά που έχει έως τώρα ήδη δώσει στο Κίεβο η Δύση.

Έχει εμβέλεια ραντάρ έρευνας 170 χλμ. και μέγιστο βεληνεκές εμπλοκής 150 χλμ. Κάθε σύστημα απαιτεί ωστόσο δεκάδες στρατιώτες για να λειτουργήσει και η εκπαίδευση στο χειρισμό και στην επισκευή του μπορεί να διαρκέσει πολλές εβδομάδες.

Αυτή, όπως ανακοίνωσε η Ουάσιγκτον, θα γίνει σε τρίτη χώρα -με αναφορές για τη Γερμανία. Δεν διευκρινίστηκε εάν έχει ήδη ξεκινήσει σχετική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση, θα περάσουν μήνες μέχρι η Ουκρανία να μπορέσει να αναπτύξει τη συστοιχία Patriot στα εδάφη της.

Ακόμη και τότε πάντως θα θεωρείται επαρκής για την κάλυψη στρατηγικής σημασίας θέσεων και όχι για όλες τις πόλεις.

Το σίγουρο είναι ότι η χρήση του, με την αναχαίτιση ρωσικών πυραύλων, θα αυξήσει το κόστος του πολέμου για τη Μόσχα, που έχει ήδη διαμηνύσει δια του ρωσικού ΥΠΕΞ ότι θα θεωρεί το σύστημα Patriot και τυχόν συνοδευτικό πλήρωμα επί ουκρανικού εδάφους «νόμιμο στόχο».

Ωστόσο το υψηλό κόστος χρήσης του συστήματος Patriot -κάθε πύραυλος αναχαίτισης στοιχίζει περίπου 4 εκατομμύρια δολάρια- το καθιστά εξ ορισμού ασύμφορο για την αναχαίτιση των κατά πολύ φθηνότερων και μαζικής παραγωγής (πρωτίστως ιρανικής) επιθετικών drones που χρησιμοποιούν κατά κόρον πια οι ρωσικές δυνάμεις.

«Όπλα, κι άλλα όπλα»

Υπό αυτό το πρίσμα, η προμήθεια του προηγμένου αντιαεροπορικού συστήματος αεράμυνας από την Ουκρανία δεν αναμένεται να ορίσει την έκβαση του πολέμου.

Αποτελεί ωστόσο μια σημαντική μεταστροφή στην έως τώρα στάση των ΗΠΑ, υπογραμμίζει την εμβάθυνση της δέσμευσης της Ουάσιγκτον απέναντι στο Κίεβο, στέλνει μήνυμα στους Ευρωπαίους συμμάχους και θα μπορούσε να αποτελέσει πράγματι σημείο καμπής, αναλόγως των εξελίξεων στο στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο.

Το Patriot δεν ήταν παρά ένα από τα εξελιγμένα οπλικά συστήματα που υπάρχουν στη λίστα των ουκρανικών αιτημάτων προς τη Δύση. Εδώ και καιρό ζητούν πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, άρματα μάχης, ακόμη και μαχητικά αεροσκάφη F-16.

Κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατέστησε σαφές ότι το Κίεβο θα συνεχίσει τις πιέσεις, τονίζοντας μάλιστα με έμφαση από τον Λευκό Οίκο ότι «δεν μπορεί να υπάρξει “δίκαιη ειρήνη” στον πόλεμο που μας έχει επιβληθεί».

Αφού τεθεί σε λειτουργία η συστοιχία Patriot «θα στείλουμε άλλο ένα μήνυμα στον πρόεδρο Μπάιντεν ότι θα θέλαμε να αποκτήσουμε περισσότερους Patriot», τόνισε στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Αμερικανό πρόεδρο, την Τετάρτη, προκαλώντας στην αίθουσα γέλια αμηχανίας.

«Σας διαβεβαιώνω ότι οι Ουκρανοί στρατιώτες μπορούν να χειρίζονται μόνοι τους τέλεια αμερικανικά άρματα μάχης και αεροπλάνα», τόνισε με νόημα λίγο αργότερα ο Ουκρανός πρόεδρος, μιλώντας ενώπιον του διχασμένου Κογκρέσου των ΗΠΑ.

«Η έλλειψη τεθωρακισμένων οχημάτων και αεροσκαφών παρατείνει αυτόν τον πόλεμο», υπογράμμισε, «και επιτρέπει στη Ρωσία να σκοτώνει το λαό μας, να διατηρεί κατεχόμενες πόλεις και χωριά της Ουκρανίας υπό συνθήκες ολοκληρωτισμού».

Πολιτικά μηνύματα μέσω… πυραύλων

Μένει να φανεί εάν η αμερικανική μεταστροφή θα ανοίξει το δρόμο για την αποστολή πιο εξελιγμένων οπλικών συστημάτων από τη Δύση στα πεδία των μαχών, όπως ζητά το Κίεβο.

Η Μόσχα έχει προειδοποιήσει πολλές φορές, ακόμη και με πυρηνικές απειλές, ότι αυτό θα αυξήσει τον κίνδυνο διεύρυνσης του πολέμου.

Ερωτηθείς πάντως από Ουκρανή δημοσιογράφο κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι, στον Λευκό Οίκο, για το εάν θα ήταν σκόπιμο να δοθούν άμεσα όλα τα προηγμένα στρατιωτικά μέσα που ζητά το Κίεβο για να εξασφαλίσει σύντομα τη νίκη -συμπεριλαμβανομένων πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς ATACMS– ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν ήταν σαφής.

Κάτι τέτοιο, υπογράμμισε, «θα μπορούσε να διασπάσει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο». Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι, προσέθεσε, «κατανοούν πλήρως» τους λόγους για τους οποίους είναι «προς το συμφέρον τους να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία».

Ωστόσο «δεν επιθυμούν πόλεμο με τη Ρωσία. Δεν επιδιώκουν έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Και νομίζω ότι όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν με τη διασφάλιση ότι η Ουκρανία θα είναι σε θέση να επιτύχει στο πεδίο της μάχης».

Προσώρας, όλα τα σημάδια δείχνουν προς κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία το 2023. Όπως πάντως υπογράμμισε την Πέμπτη ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, απαξιώνοντας με την ευκαιρία το σύστημα Patriot ως «αρκετά παλιό»: «όλες οι ένοπλες συγκρούσεις τελειώνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με κάποιου είδους διαπραγματεύσεις σε διπλωματικό πεδίο».