Τι να σου κάνει και ο «ψυ», άνθρωπος είναι

«Είναι το καλύτερο δώρο που έχω κάνει στον εαυτό μου» λέει μία φίλη που ένιωσε να ελαφραίνει από το βάρος των δυσνόητων νοημάτων της ύπαρξης ανεβαίνοντας τα σκαλιά της δικής της «ψυ».

«Δεν τα ανεβαίνουν εύκολα αυτά τα σκαλιά όλοι, να ξέρεις» της είπε αυτή δείχνοντας την είσοδο του ιατρείου της. «Εσύ θέλεις πολύ».

Το σκεφτόμουν αυτό το «εσύ θέλεις πολύ» όταν βρέθηκα κι εγώ να ακολουθώ τον ίδιο βηματισμό μπας και σώσω την ψυχή μου. Υπάρχει, άραγε, κάποιος που δε θέλει να λυτρωθεί; Κάποιος που δεν αναζητά την αταραξία; Ίσως αυτό που φρενάρει κάποιους να είναι η αλήθεια, την οποία όλοι αναζητούμε, άπαντες πασπαλίζουμε σαν έννοια πάνω από το ζαχαρωτό μας αλλά απαξάπαντες προσεγγίζουμε με διαφορετικό τρόπο.

«Η ντροπή, η αμηχανία είναι η κόλλα που κρατά ενωμένο το σύμπαν» λέει ο Αμερικανός ψυχοθεραπευτής Φιλ Στατζ στο πρόσφατο ντοκιμαντέρ του Netflix, μια ταινία που έκανε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Τζόνα Χιλ περιγράφοντας ουσιαστικά τη δική του σχέση ως θεραπευόμενος με τον ίδιο τον θεραπευτή του, μια σχέση που οδήγησε σε μια βαθιά φιλιά και αγάπη μεταξύ των δύο ανδρών.

Το εντυπωσιακό αυτής της ασπρόμαυρης ιστορίας, πέρα από τα μηνύματα που χαρίζει απλόχερα ο Φιλ Στατζ στους θεατές -χωρίς να τους χρεώνει για τη συνεδρία-, είναι η αντιστροφή της ισορροπίας των δυνάμεων μεταξύ του διδύμου αυτού -κάποια στιγμή ο γιατρός ψυχαναλύεται αβίαστα υπό την πίεση των ερωτήσεων του ασθενή. Και αυτό είναι μια περίτρανη ένδειξη για το πόσο ασαφή και απέραντα είναι τα όρια της συγκεκριμένης επιστήμης, η οποία σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στην ικανότητα της επικοινωνίας και στην γλυκόπικρη αντοχή της συνύπαρξης.

«Η αποτυχία, η αδυναμία και η ευαλωτότητα είναι σαν συνδετικός κρίκος. Σε συνδέει με τον υπόλοιπο κόσμο γιατί αυτό που κάνεις είναι να στέλνεις ένα σήμα που λέει ότι σε χρειάζομαι γιατί δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου» συνεχίζει ο Στατζ, ο οποίος έχει γράψει τα «Εργαλεία της Ψυχής» μαζί με τον Μπάρι Μίχελς προσφέροντας ένα πρωτοποριακό υλικό εσωτερικής πυροδότησης, πείθοντας ακόμα κι αυτούς που συγχέουν τον κομπογιαννιτισμό των new agers /οπαδών της «θετικής σκέψης» με την σκληρή δουλειά της σοβαρής ψυχοθεραπείας.

«Είμαστε εκπαιδευμένοι ως κοινωνία να περιμένουμε, ακόμη και να απαιτούμε, την άμεση ικανοποίηση. Και έχουμε μια εξαιρετική ικανότητα να εκλογικεύουμε αυτή την αδυναμία. Αντί να παραδεχτούμε ότι αποφεύγουμε τον πόνο, λέμε στον εαυτό μας ότι είμαστε ενάρετοι. Καταλήγουμε σε μια διαστρεβλωμένη κοσμοθεωρία που κάνει την αποφυγή να φαίνεται σωστή, ακόμη και γενναία και ιδεαλιστική. Αυτή είναι η χειρότερη αμαρτία απ’ όλες – το να λέμε ψέματα στον εαυτό μας. Κάνει την αλλαγή αδύνατη» εξηγεί με τον τρεμάμενο λόγο του ο Στατζ μιας και βασανίζεται από νεανικό Πάρκινσον από μικρός.

«Οξύτερον οί γείτονες βλέπουσι των αλωπέκων» λέει μία αρχαία παροιμία εστιάζοντας στα μυστικά κακουργήματα των θεών που δεν φαίνονται, αλλά, πολλές φορές, στους γείτονες γίνονται φανερά. Το ίδιο συμβαίνει και για τις κρυφές πληγές της οικογένειας και των συναναστροφών στα X-ray μάτια του «ψυ», σήμερα, που οι γειτονικοί δεσμοί είναι ανύπαρκτοι, αδιάφοροι και ζαμανφού ενώ οι το πιο ζεστό συναίσθημα που μοιραζόμαστε, χωρίς δεύτερη σκέψη, με τον συνάνθρωπό μας είναι μια σειρά από ψηφιακές καρδούλες εν είδει emoji σε πολλά χρώματα.

Είναι ο ψυχοθεραπευτής ο φύλακας άγγελος ή μήπως προσδίδουμε μυθικές ιδιότητες σε ένα καταρτισμένο μεν, ανθρώπινο ον δε;

Ίσως δεν έχει καμία σημασία η απάντηση γιατί όπως λέει και ο Φιλ Στατζ «όλοι στη ζωή μας είναι ατελείς, είτε λόγω κάτι που έχουν κάνει στο παρελθόν είτε λόγω κάτι που δεν μπορούν να αλλάξουν στο παρόν. Η εμμονή σε αυτά τα πράγματα καταστρέφει τις σχέσεις. Χρειαζόμαστε ένα εργαλείο που να μας επιτρέπει να αποδεχόμαστε τους ανθρώπους παρά τα ελαττώματά τους».

Δείτε το τρέιλερ του Stutz