Η μεγάλη κούρσα για τα μικροτσίπ στον εγκέφαλο

Είναι ο στόχος της νέας χρονιάς για τρεις από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους του πλανήτη. Και ίσως αποδειχθεί το κατώφλι μιας νέας εποχής για το είδος μας – εκεί που ο ανθρώπινος εγκέφαλος αλληλεπιδρά με τους υπολογιστές. Από τη μια ο Ιλον Μασκ και από την άλλη η συνεργασία του Μπιλ Γκέιτς με τον Τζεφ Μπέζος. Και στη μέση το άγιο δισκοπότηρο της νευροβιολογίας: συσκευές εγκεφάλου, τσιπάκια που θα βοηθούν στη διεπαφή εγκεφάλου – υπολογιστή, που θα ερμηνεύουν και θα διεγείρουν τμήματα του μυαλού μας και θα μπορούν να αποτελέσουν πιθανή θεραπεία σε εγκεφαλικές κακώσεις.

Και οι τρεις έχουν επενδύσει πολλά εκατομμύρια στον συγκεκριμένο τομέα, σε έναν αγώνα δρόμου που, όπως φαίνεται, έχει ακόμη μέλλον, όμως ο πρώτος σημαντικός σταθμός του μπορεί να είναι η επόμενη χρονιά. Ο Ιλον Μασκ, με την εταιρεία του Neuralink, δηλώνει σίγουρος ότι το πρώτο τσιπ θα εμφυτευθεί σε ανθρώπινο εγκέφαλο το 2023. Πρόσφατα δήλωσε ότι η εταιρεία του βρίσκεται εν αναμονή της έγκρισης από τον FDA μιας διαδικασίας για την εισαγωγή ενός ημιαγωγού που επιτρέπει στον εγκέφαλο να συνδεθεί με υπολογιστή μέσω Bluetooth και θα μπορούσε να δοκιμαστεί μέσα σε έξι μήνες.

«Θα μπορούσα, θεωρητικά, να έχω εμφυτεύσει μια συσκευή Neuralink στον εγκέφαλό μου αυτή τη στιγμή και δεν θα το γνωρίζατε καν». Κάπως έτσι υποδέχθηκε τους καλεσμένους του ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla και ιδρυτής της SpaceX, πριν από λίγες ημέρες. Πέρσι, η Neuralink δημοσίευσε ένα βίντεο με μια μαϊμού να παίζει Pong, το βιντεοπαιχνίδι της κονσόλας Atari που βασίζεται στη δυναμική του πινγκ πονγκ. Εγινε viral με πολλές εκατομμύρια προβολές. Η καινοτομία δεν ήταν ότι το πρωτεύον θηλαστικό, ένας μακάκος με το όνομα Πέιτζερ, αλληλεπιδρούσε με το παιχνίδι, αλλά ότι κινούσε τα χειριστήρια με τα μάτια του: έπαιζε το παιχνίδι με το μυαλό του. Η ομάδα της εταιρείας του Μασκ είχε εμφυτεύσει δύο τσιπ και στις δύο πλευρές του κεφαλιού του έξι μήνες νωρίτερα. Αρχικά, ο Πέιτζερ διδάχθηκε να παίζει το παιχνίδι με στικ και στη συνέχεια η συσκευή αφαιρέθηκε και τοποθετήθηκε το Neuralink.

Τους επόμενους μήνες, αυτή η πρώτη δοκιμαστική ομάδα πρωτευόντων θα επεκταθεί σε έξι πιθήκους, με τον Πέιτζερ να λαμβάνει αναβαθμίσεις. Ο Μασκ δήλωσε ότι η τεχνολογία ημιαγωγών, η οποία διαθέτει 1.000 κανάλια για την καταγραφή πληροφοριών διέγερσης, έχει πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής. Αυτή η αναβάθμιση ήταν που επέτρεψε στον Πέιτζερ να χρησιμοποιήσει το πληκτρολόγιο. Προτού δοκιμάσει την τεχνολογία σε πιθήκους, η εταιρεία πραγματοποίησε πειράματα σε πρόβατα και χοίρους. Ωστόσο για αυτά τα πειράματα η Neuralink ερευνάται, καθώς υπάρχουν πολλές καταγγελίες για κακομεταχείριση των ζώων αυτών. Η Πολιτεία της Τζόρτζια σε έκθεση της 5ης Δεκεμβρίου αναφέρει ότι εντόπισε τέσσερα πειράματα των τελευταίων ετών στα οποία συμμετείχαν 86 χοίροι και δύο πίθηκοι και τα οποία αμαυρώθηκαν από ανθρώπινα λάθη. Τα λάθη αποδυνάμωσαν την ερευνητική αξία των πειραμάτων και επέβαλαν την επανάληψη των δοκιμών, με αποτέλεσμα να θανατωθούν περισσότερα ζώα.

Στο Twitter ένας χρήστης ρώτησε τον Ιλον Μασκ για τις πιθανές συνέπειες της τοποθέτησης στον ανθρώπινο εγκέφαλο του τσιπ, το οποίο έχει περίπου το μέγεθος ενός κέρματος των 25 σεντ. «Από τη στιγμή που θα μπει εκεί μέσα, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις, ιδιαίτερα για την παρακολούθηση της υγείας» απάντησε ο Μασκ. «Θα μπορούσατε να μετρήσετε τη θερμοκρασία του σώματος για να εντοπίσετε εγκαίρως τον πυρετό… Θα μπορούσατε να ανιχνεύσετε νωρίς ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, επειδή θα βλέπατε ηλεκτρικά ερεθίσματα από τον εγκέφαλο, κάτι σαν βραχυκύκλωμα. Και θα μπορούσαμε εάν είχατε γεννηθεί τυφλοί να αποκαταστήσουμε την όρασή σας».

Στην ίδια κατεύθυνση κοιτούν και δύο άλλοι μεγιστάνες, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Τζεφ Μπέζος, οι οποίοι χρηματοδότησαν την εταιρεία Synchron, ανταγωνιστική της Neuralink. Στόχος της να συμβάλει στον τομέα της νευρολογίας. Η συσκευή που κατασκεύασε η εταιρεία αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως μια μελλοντική θεραπευτική αγωγή, καθώς υπολογίζεται ότι περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν βλάβη στα άνω άκρα και θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την τεχνολογία. Η συσκευή Switch της Synchron στοχεύει να βοηθήσει παράλυτους ανθρώπους, όπως αυτούς που πάσχουν από αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS), να επικοινωνούν ελέγχοντας με το μυαλό τους τους κέρσορες του υπολογιστή.

Η εταιρεία έχει ήδη εμφυτεύσει δοκιμαστικά τη συσκευή σε δύο ανθρώπους και αναμένεται να το κάνει και σε άλλους εθελοντές τους επόμενους μήνες. Οι εθελοντές θα παρακολουθούνται από τους γιατρούς για έναν χρόνο και τα ευρήματα θα δοθούν στον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τις συσκευές που προτείνονται από άλλες εταιρείες, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν διάφορους τύπους χειρουργικής επέμβασης στον εγκέφαλο, το σύστημα της Synchron εμφυτεύεται στη σφαγίτιδα φλέβα με μια διαδικασία παρόμοια με την τοποθέτηση στεφανιαίου στεντ. Από εκεί, το μικροσκοπικό stentrode με ηλεκτρόδια ταξιδεύει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον κινητικό φλοιό του εγκέφαλου.

Τα ιατρικά επιτεύγματα προβλέπονται σημαντικά, όμως υπάρχουν πιο φουτουριστικά σχέδια. Σχέδια που μπορούν να δώσουν στους ανθρώπους «τη δυνατότητα να συγχωνευθούν με την τεχνητή νοημοσύνη» ανταλλάσσοντας σκέψεις με έναν υπολογιστή. Κάτι δηλαδή που θα αυξήσει τη νοητική ικανότητα υγιών ανθρώπων.

Το μεγαλύτερο χάσμα είναι μεταξύ των «επεμβατικών» εμφυτευμάτων που εισάγονται χειρουργικά στον εγκέφαλο και των «μη επεμβατικών» μεθόδων που ανιχνεύουν και διαμορφώνουν τη νευρική δραστηριότητα από έξω. Μόνο τα επεμβατικά εμφυτεύματα μπορούν να παρέχουν άμεση επαφή με τους νευρώνες στο εσωτερικό του εγκεφάλου – και εδώ η Neuralink έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε σχέση με τις υπάρχουσες τεχνικές που εισάγουν έως και 250 ηλεκτρόδια. Τα πρώτα πειράματα της εταιρείας εισήγαγαν 3.000 ηλεκτρόδια σε εγκεφάλους αρουραίων και θα μπορούσε να αυξηθούν σε 10.000 ηλεκτρόδια.

Επινοήθηκε ένα χειρουργικό ρομπότ για να εισάγει τα ηλεκτρόδια μέσω μικρών οπών στο κρανίο και στη συνέχεια να τα υφαίνει μέσα στον εγκέφαλο σε εύκαμπτα νήματα, το καθένα λεπτότερο από μία ανθρώπινη τρίχα. Το ρομπότ διαθέτει ένα σύστημα όρασης σχεδιασμένο να αποφεύγει τα αιμοφόρα αγγεία και να τοποθετεί τα ηλεκτρόδια σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Η έκδοση για τους ανθρώπους θα ανταλλάσσει νευρωνικά δεδομένα μεταξύ των ηλεκτροδίων και ενός εξωτερικού υπολογιστή μέσω ενός επεξεργαστή με έναν ασύρματο πομπό που θα εμφυτεύεται πίσω από το αφτί. Για τον Μασκ, είναι απαραίτητος μεγάλος αριθμός ηλεκτροδίων για την παροχή γρήγορης ροής πληροφοριών από και προς τον εγκέφαλο. «Θα πρέπει να εξετάσουμε την ικανότητά μας να είμαστε συμβιωτικοί με την Τεχνητή Νοημοσύνη» λέει. «Ετσι, αφού λύσουμε ένα σωρό ασθένειες που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, το ζητούμενο είναι ο μετριασμός της υπαρξιακής απειλής της Τεχνητής Νοημοσύνης».