Αγορά τέχνης: Ο Γενάρης των Μεγάλων Δασκάλων

Ανακάλυψη. Αποκατάσταση. Απόδοση. Είναι τα τρία «Α» που εκτιμάται ότι θα προσφέρουν μια ανάσα στην αγορά έργων των Μεγάλων Δασκάλων στις επικείμενες δημοπρασίες που αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των συλλεκτών μέσα στον Ιανουάριο με επίκεντρο εκείνες στη Νέα Υόρκη.

Τα τρία «Α» θα πρέπει να προστεθούν στο τρίπτυχο «θάνατος, χρέος και διαζύγιο» – στα αγγλικά γνωστό ως «τα τρία d» (death, debt, divorce) – που θεωρούνται οι κατεξοχήν κινητήριες δυνάμεις στην αγορά τέχνης. Ο συνδυασμός τους τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει φέρει κάτω από το σφυράκι του δημοπράτη σπουδαία έργα, ειδικά των Μεγάλων Δασκάλων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη «Σφαγή των Αθώων» του Ρούμπενς που πουλήθηκε στην τιμή ρεκόρ των 76,7 εκατ. δολαρίων το 2002 ή το προσφάτως «ανακαλυφθέν» σχέδιο του Μικελάντζελο στο οποίο απεικονίζεται ένας γυμνός άνδρας να περιβάλλεται από δύο άλλες μορφές και το οποίο άλλαξε χέρια για 21 εκατ. δολάρια τον Μάιο. Το σχέδιο, το οποίο είχε να εμφανιστεί στην αγορά για περισσότερο από έναν αιώνα, μέχρι το 2019 αποδιδόταν στο εργαστήριο του Μικελάντζελο, έως ότου επανεκτιμηθεί και χαρακτηριστεί δικό του έργο.

Ενα από αυτά τα έργα που απέκτησαν τη χαμένη τους ταυτότητα είναι το έργο του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς «Η κεφαλή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή παρουσιάζεται στη Σαλώμη», το οποίο θεωρείται από τα διαμάντια της συλλογής Φιτς Ντέιβιντσον και θα δημοπρατηθεί στις 26 Ιανουαρίου από τους Sotheby’s μαζί με ακόμα εννέα πίνακες της εποχής του μπαρόκ. Το έργο είχε εμφανιστεί στη γαλλική αγορά το 1987 ως δημιουργία του εργαστηρίου του φλαμανδού ζωγράφου. Το έργο ωστόσο επανεξετάστηκε και πλέον χρονολογείται στην περίοδο που ο Ρούμπενς επέστρεψε στην Αμβέρσα από την Ιταλία έχοντας αφομοιώσει όσα έμαθε μέσα από τα έργα των Καραβάτζιο, Μικελάντζελο και Τιντορέτο. Εξού και η αξία του πίνακα εκτιμάται μεταξύ 25 και 35 εκατ. δολαρίων, πέντε φορές υψηλότερη από εκείνη που έπιασε όταν πουλήθηκε το 1998 ως έργο του περιβάλλοντος του ζωγράφου.

Πολύπλοκη είναι η ιστορία του έργου «Πορτρέτο νεαρού άνδρα με πένα από φτερό και φύλλο χαρτιού», το οποίο θα βγει από τους Sotheby’s σε δημοπρασία στις 27 Ιανουαρίου επίσης με διαφορετική ταυτότητα, χάρη στην έρευνα και τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του. Δημιουργός του φέρεται να είναι ο σπουδαίος ζωγράφος και ποιητής της Φλωρεντίας του 16ου αιώνα, γνωστός ως Μπρονζίνο, που ανήκε στην αυλή των Μεδίκων. Μια παλιά ετικέτα δημοπρασίας στο πίσω μέρος του πίνακα αποκαλύπτει μια πρώιμη απόδοση στον καλλιτέχνη μέσω του ιδιοκτήτη του κατά τον 17ο αι., διπλωμάτη σερ Γουίλιαμ Τεμπλ. Μια σειρά από άλλες ετικέτες αποκαλύπτουν πως ο πίνακας βρέθηκε από τους εβραϊκής καταγωγής ιδιοκτήτες του – που τον είχαν αγοράσει ως έργο του Φραντσέσκο Σαλβάτι το 1927 – στα χέρια των Ναζί και εν συνεχεία των συμμαχικών δυνάμεων. Μετά τον πόλεμο το πορτρέτο εντοπίστηκε κρεμασμένο σε ένα σκοτεινό κυβερνητικό κτίριο στο Βερολίνο, προτού αποκατασταθεί στις αρχές του 2022 και επιστραφεί στους κληρονόμους των αρχικών ιδιοκτητών του. Οταν συντηρήθηκε, αφαιρέθηκαν τα στρώματα επικαθήσεων και αποχρωματισμένων βερνικιών, μελετήθηκε και αποκαλύφθηκε η ταυτότητα του δημιουργού του, με αποτέλεσμα να εκτιμάται σήμερα μεταξύ 3 και 5 εκατ. δολαρίων.

Η καλύτερη χρονιά στην ιστορία των Christie’s

Μετά τους Sotheby’s που την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσαν ρεκόρ τζίρου ύψους 8 δισ. δολαρίων συνολικά από τις δραστηριότητές τους, παραδοσιακά οι Christie’s ακολούθησαν και τις προηγούμενες ημέρες έδωσαν στη δημοσιότητα τα δικά τους αποτελέσματα για το 2022. Ανακοίνωσαν ότι ο τζίρος από τις δημοπρασίες έργων τέχνης άγγιξε τα 8,4 δισ. δολάρια αναδεικνύοντας τη χρονιά που φεύγει ως την καλύτερη όλων των εποχών. Στη διαμόρφωση του συγκεκριμένου αποτελέσματος έπαιξε καταλύτικό ρόλο η πώληση της συλλογής του συνιδρυτή της Microsoft Πολ Αλεν, η οποία απέφερε στα ταμεία 1,6 δισ. δολάρια. Συνολικά, οι πωλήσεις παγκοσμίως αυξήθηκαν κατά 18% έναντι των 7,1 δισ. δολαρίων του περασμένου έτους. Αξίζει να σημειωθεί ότι χωρίς τη δημοπρασία της συλλογής Αλεν το σύνολο του Christie’s θα ήταν χαμηλότερο από ό,τι ήταν το 2021. Ενδιαφέρον στοιχείο, επίσης, ότι το 35% των αγοραστών του 2022 ήταν καινούργιοι για  τον οίκο Christie’s και ότι το 34% αυτών των νέων αγοραστών είναι millennials, ενώ η συγκεκριμένη κατηγορία εκπροσωπούσε το 31% το 2021.

4,35 εκατ. για τα NFTs του Ντόναλντ Τραμπ

Ο τέως πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ έχει πουλήσει πολλά προϊόντα που φέρουν ίδια επωνυμία του: από γραβάτες έως μπριζόλες, οπότε δεν θα άφηνε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να πωλήσει και NFTs με πρωταγωνιστή τον ίδιο ως υπερήρωα, πιλότο μαχητικού αεροσκάφους, παίκτη γκολφ, σερίφη ή κυνηγό. Η σειρά των NFTs που πωλούνταν προς 99 δολάρια έκαστο έγιναν ανάρπαστα την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας τους. Και πλέον όσοι επιθυμούν να αποκτήσουν μία θα πρέπει να είναι έτοιμοι να καταβάλουν έως και 44.000 δολάρια. Τα πορτρέτα σχεδιάστηκαν από τον καλλιτέχνη Κλαρκ Μίτσελ, έναν καλλιτέχνη ίσως περισσότερο γνωστό για τη δουλειά του στο σύμπαν του Star Wars, ο οποίος έχει γίνει δημοφιλής και μέσα από τα έργα NFT για διάσημες προσωπικότητες όπως ο Σιλβέστερ Σταλόνε. Από το πλήρες σύνολο των NFTs, 44.000 ήταν διαθέσιμα προς αγορά, καθώς ο Τραμπ κράτησε 1.000 για τον εαυτό του. Τα έσοδα υπολογίζονται σε 4,35 εκατ. δολάρια συν ένα δικαίωμα μεταπώλησης 10% για τυχόν πωλήσεις στη δευτερογενή αγορά. Η τρέχουσα κατώτατη τιμή πλέον κυμαίνεται γύρω στα 310 δολάρια, τριπλάσια της αρχικής και τουλάχιστον μία κάρτα που απεικονίζει τον Τραμπ με σμόκιν πωλήθηκε προς 43.644 δολάρια.