Τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία ενισχύει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μια υψηλού ρίσκου προσπάθεια να  στηρίξει την οικονομία της χώρας του, αψηφώντας τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας εν μέσω αμφιλεγόμενων σχέσεων με τους εταίρους της Τουρκίας στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ).

Όπως επισημαίνει η Wall Street Journal σε άρθρο με τίτλο «Ο πόλεμος της Ουκρανίας ωθεί την Τουρκία πιο κοντά στη Ρωσία», η Τουρκία αύξησε τις εισαγωγές της σε ρωσικό αργό πετρέλαιο και συνεργάζεται με τον γείτονά της στη Μαύρη Θάλασσα για τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου και την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού. Αυτό έρχεται σε μια στιγμή που η Ευρώπη και οι σύμμαχοί της προσπαθούν να περιορίσουν τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές ενέργειας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Τουρκία: Αυτή είναι η επιστημονική έρευνα που τρομάζει την Ελλάδα

Ο τούρκος πρόεδρος παρέχει, επίσης, ένα ασφαλές καταφύγιο για τα ρωσικά κεφάλαια προκειμένου να βοηθήσει στην τόνωση της οικονομίας της Τουρκίας μετά από χρόνια αστάθειας, που οι οικονομολόγοι λένε ότι προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την κακοδιαχείριση της της κυβέρνησής του.

Η στρατηγική του Ερντογάν

Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, η ενίσχυση της οικονομικής σχέσης με τη Ρωσία είναι μέρος της στρατηγικής του Ερντογάν να διεκδικήσει μια μοναδική θέση στην κρίση της Ουκρανίας, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, προμήθευσε όπλα στην Ουκρανία και έκλεισε τη Μαύρη Θάλασσα στα ρωσικά πολεμικά πλοία.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν έχει καλλιεργήσει προσωπική σχέση με τον ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, με την Τουρκία να γίνεται χώρα υποδοχής σημαντικών συναντήσεων ρώσων αξιωματούχων με δυτικούς και ουκρανούς ομολόγους τους.

«Ο Ερντογάν χρειάζεται τη Ρωσία, επειδή η Τουρκία δεν έχει καλές σχέσεις με τα μέλη του ΝΑΤΟ» επισημαίνει ο Arif Akturk, σύμβουλος ενέργειας και πρώην στέλεχος της Botas, της κρατικής εταιρείας φυσικού αερίου της Τουρκίας. «Ο Πούτιν χρειάζεται την Τουρκία για να έχει πρόσβαση στον κόσμο, ειδικά από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας».

Η ενέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο της αναπτυσσόμενης εταιρικής σχέσης, με το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο να βοηθούν την Τουρκία να μειώσει την πίεση στην οικονομία της.

Οι τουρκικές εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου υπερδιπλασιάστηκαν τους μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Έχει εισαγάγει σχεδόν 2,5 εκατομμύρια βαρέλια από τον Μάρτιο, σε σύγκριση με 1,3 εκατομμύρια βαρέλια συνολικά το 2021, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ενεργειακής ανάλυσης Kpler.

Το ρωσικό αργό αντιπροσωπεύει το 40% των θαλάσσιων εισαγωγών αργού της Τουρκίας φέτος, σχεδόν διπλάσιο από το 21% του 2021. Αυτό το ποσοστό έχει εκτιναχθεί ακόμη υψηλότερα τους τελευταίους μήνες, αντιπροσωπεύοντας τα δύο τρίτα των παραδόσεων.

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, αυτό συμπίπτει με μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για τη μείωση των εσόδων της Ρωσίας από το πετρέλαιο  – χωρίς όμως να αποκόπτεται η ρωσική προμήθεια από τις παγκόσμιες αγορές. Η Ομάδα των επτά πλούσιων χωρών και η Αυστραλία συμφώνησαν να βάλουν ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό αργό. Οι χώρες της G-7 και η ΕΕ έχουν σταματήσει σε μεγάλο βαθμό να εισάγουν ρωσικό αργό.

Σύμφωνα με το σχέδιο ανώτατου ορίου τιμών, η Τουρκία μπορεί να αγοράσει ρωσικό αργό, εάν η τιμή του είναι κάτω από το ανώτατο όριο, ή εάν χρησιμοποιούνται υπηρεσίες από δυτικές εταιρείες για το εμπόριο του πετρελαίου, δήλωσαν αμερικανοί αξιωματούχοι.

Η Τουρκία έχει, επίσης, παρέμβει για να προμηθεύσει τη Ρωσία με αγαθά, που η Μόσχα δεν μπορεί πλέον να εισάγει από την Ευρώπη: τα πάντα από κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά μέχρι βιομηχανικό υλικό, σύμφωνα με εμπορικά στοιχεία. Οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021, σύμφωνα με το Institute of International Finance, μια εμπορική ένωση με έδρα την Ουάσιγκτον για την παγκόσμια βιομηχανία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

Μέρος της αύξησης των εξαγωγών από την Τουρκία προς τη Ρωσία πιθανότατα οφειλόταν στην ανακατεύθυνση του εμπορίου από την ΕΕ στη Ρωσία. Εκατοντάδες ρωσικές εταιρείες μετεγκαταστάθηκαν στην Τουρκία ή ίδρυσαν φορείς στην Τουρκία προκειμένουν να αποφύγουν τους περιορισμούς από την ΕΕ ή άλλες χώρες στις εισαγωγές και τις εξαγωγές.

Το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν

Ο Ερντογάν έχει στηρίξει κατά κάποιο τρόπο το πολιτικό του μέλλον στη σχέση του με τον Πούτιν, λένε οι αναλυτές. Οι εισροές ρωσικών χρημάτων, μαζί με μια έκπτωση στη ρωσική ενέργεια, αποτελούν σημαντικά μαξιλάρια ενάντια σε μια οικονομική κρίση που έχει «εξανεμίσει» πάνω από το μισό της αξίας της τουρκικής λίρας από τα τέλη του περασμένου έτους.

Η τουρκική κεντρική τράπεζα χρειάζεται συνάλλαγμα για να αποτρέψει νέα διολίσθηση της λίρας μετά τη μείωση των επιτοκίων τέσσερις συνεχόμενες φορές φέτος υπό την πίεση του Ερντογάν, λένε οικονομολόγοι. Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει ξοδέψει τουλάχιστον 60 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα για να στηρίξει τη λίρα, σύμφωνα με οικονομολόγους.

«Δεν είναι μόνο ο Ερντογάν. Αυτό αφορά επίσης το γεγονός ότι η Τουρκία έχει διαφορετική θέση από την Ευρώπη» τονίζει ο Erik Meyersson, ανώτερος οικονομολόγος στη σουηδική τράπεζα Handelsbanken. «Έχουν τα δικά τους συμφέροντα».

Η Τουρκία έχει, επίσης, λάβει δισεκατομμύρια από επενδυτικές δεσμεύσεις και συναλλαγματική βοήθεια από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ένα ίδρυμα του Κατάρ ήταν σημαντικός αγοραστής των τελευταίων ευρωομολόγων της Τουρκίας, γεγονός που μείωσε το κόστος δανεισμού της χώρας, σύμφωνα με αναλυτές.

Ο Ερντογάν συμφώνησε τον Οκτώβριο σε μια ρωσική πρόταση για τη δημιουργία κόμβου για το ρωσικό φυσικό αέριο στην Τουρκία. Το σχέδιο, το οποίο Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι θα οριστικοποιηθεί μέχρι το τέλος του έτους, αντιπροσωπεύει την ολοκλήρωση μιας μακροχρόνιας τουρκικής φιλοδοξίας να γίνει κόμβος για εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Ωστόσο, οι δυτικές κυβερνήσεις είναι επιφυλακτικές για νέες εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία λόγω των κυρώσεων και της δυσκολίας κατασκευής νέων αγωγών κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας, λόγω του κινδύνου που προκύπτει από τον πόλεμο.

Η Τουρκία εξαρτάται από τον ρωσικό γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom PJSC, ο οποίος κάλυψε το 43% των εγχώριων αναγκών της Τουρκίας το 2022 έως τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Energy Aspects. Η χώρα αντιμετωπίζει, επίσης, τον κίνδυνο ότι η Ρωσία θα μπορούσε απλώς να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου, όπως έχει κάνει σε μεγάλο βαθμό στην Ευρώπη φέτος. Η Ρωσία έκλεισε έναν αγωγό προς την Τουρκία, που ονομάζεται Blue Stream, για εννέα ημέρες τον Μάιο, επικαλούμενη προβλήματα συντήρησης. Ο αγωγός αυτός αφορά περίπου τις μισές εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Τουρκία.

Είναι ένας κίνδυνος που κατανοούν οι Τούρκοι αξιωματούχοι, δεδομένης της πρόσφατης ιστορίας αμφιλεγόμενων σχέσεών τους με τη Ρωσία. Οι δύο χώρες υποστήριξαν αντίπαλες πλευρές στους πολέμους στη Συρία, τη Λιβύη και την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου τα τελευταία χρόνια.

«Για τη Ρωσία, το φυσικό αέριο ήταν πάντα και παραμένει ένα όπλο» τονίζει ο Yevgeniya Gaber, πρώην ουκρανός διπλωμάτης και ανώτερος συνεργάτης στο Atlantic Council στην Τουρκία.

Η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Μόσχας Rosatom κατασκευάζει, επίσης, ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας στις ακτές της Μεσογείου της Τουρκίας, που θα κατέχει και θα λειτουργεί η εταιρεία. Φέτος, η Τουρκία ξεκίνησε συνομιλίες με τη Rosatom για την κατασκευή ενός πιθανού δεύτερου εργοστασίου στη Μαύρη Θάλασσα.

Τον Ιούλιο, η Ρωσία μετέφερε 5 δισεκατομμύρια δολάρια στην Τουρκία για τη συνέχιση της κατασκευής του πρώτου σταθμού ηλεκτροπαραγωγής, ανέφερε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Τουρκίας. Η Ρωσία αναμενόταν να στείλει άλλα 10 δισεκατομμύρια δολάρια για το εργοστάσιο αργότερα, ανέφερε το πρακτορείο.

Headlines