«Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» του Εντουάρ Λουί: Μια παράσταση που δε μασά τα λόγια της

Το αυτοβιογραφικό «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» είναι το τρίτο βιβλίο του Εντουάρ Λουί, το οποίο κυκλοφόρησε το 2018 (στην Ελλάδα το 2020 από τις Εκδόσεις Αντίποδες) και αφηγείται την ιστορία της ζωής του πατέρα του μέσα από την οδυνηρή σχέση μαζί του, σε μια συνθήκη βίαιη και για τους δύο, καθώς «ο πατέρας στερείται τη δυνατότητα να αφηγηθεί την ίδια του τη ζωή και ο γιος θα ήθελε μια απάντηση που δεν θα λάβει ποτέ.»

Εκτός, όμως, από μια προσωπική και συγκλονιστικά αληθινή εξομολόγηση, μέσα από την οποία ο συγγραφέας προσπαθεί να επαναπροσεγγίσει, να κατανοήσει και τελικά να συγχωρέσει τον πατέρα του, το έργο είναι ένα αμείλικτο «κατηγορώ» στις κυβερνήσεις και την κυρίαρχη πολιτική που για τους έχοντες είναι «ζήτημα αισθητικής», ενώ για τους μη έχοντες «ζήτημα ζωής και θανάτου».

Ο Γιώργος Κισσανδράκης και ο Διονύσης (Ντένης) Μακρής, δίνουν πραγματικά όλο τους τον εαυτό σε μια παράσταση πολλών υποκριτικών απαιτήσεων και το καταφέρνουν μοναδικά. Ξεκινούν την ιστορία στο εδώ και τώρα, δανείζονται τη ματιά ανθρώπων που τη βίωσαν, μπαίνουν μέσα στα περιστατικά και προσπαθούν να ανασυγκροτήσουν τις εικόνες, ταξιδεύοντας σε αναμνήσεις από όσα συνέβησαν, όσα δεν συνέβησαν και όσα θα μπορούσαν να συμβούν.

Βουτώντας στις μνήμες, έρχονται αντιμέτωποι με την ανάγκη αποδοχής, με τη σεξουαλικότητα και τη βία, με το ειδικό που γίνεται γενικό, με το προσωπικό που οδηγεί στο κοινωνικό και την πολιτική που μας αφορά προσωπικά.

Πάνος Παπαδόπουλος: Δεν είναι αυτονοήτο να σου λέει το κοινό συγχαρητήρια

Σχεδόν έναν χρόνο μετά από το «Αντόνιο ή το μήνυμα» της Λούλας Αναγνωστάκη, η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων επιστρέφει με το έργο «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» του Εντουάρ Λουί. Πώς αποφασίσατε να το ανεβάσετε;

Ν.Μ: Διάβασα το έργο μετά από σύσταση ενός φίλου και αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για κάτι σπουδαίο που δεν συναντάς εύκολα. Για κάτι που σου μιλάει πολύ ευθεία και απλά. Έτσι το πρότεινα στον Χρήστο ο οποίος αμέσως αισθάνθηκε κι εκείνος αμέσως περί τίνος πρόκειται και τι ήθελε από το έργο, όπως και το έργο τι ζητούσε από κείνον. Μας έγινε λοιπόν αμέσως καθαρό το πόση λαχτάρα έχουμε να μιλήσουμε για μας με τόσο προσωπικό τρόπο και τόνο αλλά ταυτόχρονα αυτός ο τόνος να μη σταματήσει εκεί αλλά να τρυπήσει τους τοίχους του σπιτιού μας, να ανοίξει και να πετάξει σε όλους, κοινωνικά και πολιτικά.

Γ.Κ: Το έργο το διάλεξαν τα παιδιά και μου πρότειναν να συμμετέχω. Διαβάζοντας το, συνειδητοποίησα ότι με έναν περίεργο τρόπο μου ήταν πολύ οικείο και ανάγλυφο όλο αυτό που περιγράφει ο συγγραφέας και θεώρησα κι εγώ ότι είναι ένα κείμενο που αξίζει να παρασταθεί. Καταφέρνει με έναν τρόπο πολύ ειλικρινή και έναν λόγο πολύ κατανοητό να μιλήσει για καταστάσεις που είτε έχουμε βιώσει, είτε μπορούμε να αναγνωρίσουμε και κάνει μια πολύ λογική, απλή και ουσιαστική σύνδεση της προσωπικής του ιστορίας με την πολιτική κατάσταση που σε μια χώρα σαν την Ελλάδα που έχουμε μάθει να κρύβουμε τα πράγματα που μας πονάνε και μας πληγώνουν και όχι να τα αντιμετωπίζουμε θεωρώ πολύ σημαντικό να ακουστεί αυτό το κείμενο.

Ποια είναι τελικά η σχέση των δύο ηρώων του πατέρα και του γιου; Έχουν κοινές συνιστώσεις; ή κυρίως αντιθέσεις;

Ν.Μ: Η σχέση τους σχηματίζεται κάθε στιγμή.
Φαίνεται αρχικά να έχουν κυρίως αντιθέσεις. Αυτές είναι που κυριαρχούν. Αλλά αν κοιτάξεις λίγο πιο προσεκτικά είναι μέρος μιας κοινής πραγματικότητας, ενός κοινού τοπίου. Το θέμα είναι τι κάνει ο καθένας για να μην είναι έρμαιο αυτού του τοπίου, αλλά να μπορεί να το δει και ίσως τελικα το υπερβεί. Όχι για να το νικήσει και να αποδείξει κάτι αλλά για να μπορεί να είναι ελεύθερος. Να μπορεί να ζήσει αντί να αναπαράγει και τελικά να επιβιώνει πάνω σε μια αλυσίδα πραγμάτων. Αυτό είναι που επιχειρεί και ο Λουί. Να κατονομάσει, να αποκαλύψει. Κι έτσι να έρθει στην επιφάνεια ή πολύτιμη και σπάνια επίγνωση στα πράγματα. Κι η επίγνωση πάντα ενώνει τελικά ως μια κατάσταση διαύγειας και κατανόησης.

Γ.Κ: Είναι μια σχέση με πολλά αγκάθια, πολλές άβολες ή ακόμα και μελανές στιγμές, σίγουρα όμως μια σχέση αμοιβαίας αγάπης. Υπάρχουν κοινά σημεία εννοείται όπως γίνεται σχεδόν πάντα μεταξύ πατέρα και γιού και πολλές φορές βλέπουμε ψήγματα του ενός μέσα στον άλλο. Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι υπάρχουν ακόμα και κοινές εκφράσεις προσώπου και κινήσεις ανάμεσά τους. Υπάρχει όμως μια βασική αντίθεση που έχει να κάνει με το ότι ο γιος τολμάει να χαράξει τη δική του πορεία, να βγει από το πλαίσιο που του έχουν καθορίσει, ενώ ο πατέρας το προσπάθησε μεν αρκετά, σύντομα όμως εγκατέλειψε.

Θεωρείτε ότι το συγκεκριμένο έργο είναι κυρίως πολιτικό;

Ν.Μ: Καταλήγει να είναι, γιατί δεν μπορεί παρά να είναι. Οτιδήποτε διατυπώνεται που αφορά εσένα ή εμένα είναι ταυτόχρονα και πολιτικό. Πώς σε βλέπω και πώς σε αντιμετωπίζω. Πώς μεγαλώνω και πώς αλλάζω, δε μπορεί παρά να είναι βαθιά πολιτικό και να επηρεάζει όπως και να επηρεάζεται. Οι αποφάσεις των πολιτικών δεν ειναι ξέχωρες από όλη αυτή την ανθρώπινη καθημερινή αλυσίδα. Είναι μέρος της σκέψης μας, του τρόπου που ακούμε, που τρώμε, που γνωρίζουμε έναν άνθρωπο, που τον αγαπάμε.

Γ.Κ: Σίγουρα, ένα έργο που ασχολείται με τις ανθρώπινες σχέσεις είναι πολιτικό, γιατί η πολιτική είναι εκεί και επηρεάζει τις αποφάσεις μας ακόμα κι αν δεν το θέλουμε. Είναι πολιτική πράξη από τον συγγραφέα που φέρνει την προσωπική του εμπειρία στη δημόσια σφαίρα ώστε να προκαλέσει μια συζήτηση, μέσω της οποίας μπορεί να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που οργανώνουμε και περνάμε τη ζωή μας. Και σίγουρα είναι πολιτικό το συμπέρασμα στο οποίο φτάνει ο συγγραφέας, ότι δηλαδή υπάρχουν υπεύθυνοι με ονοματεπώνυμα για τη δυστυχία των ανθρώπων, υπεύθυνοι που παίρνουν αποφάσεις μια μέρα σαν όλες τις άλλες πίσω από ένα γραφείο έχοντας πολύ ισχυρή άποψη υπέρ των πολιτικών τους και την ίδια στιγμή, αυτή η μέρα είναι η μέρα που δυσχεραίνει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων μακριά από αυτό το γραφείο.

Πόσο αιχμηρός είναι ο λόγος του συγγραφέα στην Ευρώπη του 2022; Ποιο μήνυμα θεωρείτε θέλει να στείλει με το κείμενο του;

Ν.Μ: Να μη μασάμε τα λόγια μας. Να μη κρυβόμαστε. Είναι όσο πρέπει αιχμηρός, ώστε να σπάσει τα αυγά. Και χρειάζεται να σπάσουν τα αυγά όχι τόσο για να προκαλέσεις, αλλά για να δεις επιτέλους μέσα από τη θολούρα που κυβερνά, μέσα από την παραζάλη της ποσότητας. Έξω από τους ρόλους και πέρα από τα γνώριμα στερεότυπα που επαναλαμβάνουν τον εαυτό τους. Οπότε και το μήνυμα του συγγραφέα έχει ονοματεπώνυμο. Δεν είναι αφηρημένο ούτε φιλοσοφικό. Έχει απεύθυνση ξεκάθαρη απέναντι πρώτα στον ίδιο του τον πατέρα κι έπειτα σε συγκεκριμένους πολιτικούς.

Γ.Κ: Σήμερα στην Ευρώπη ο κόσμος είναι έτοιμος να ακούσει αυτό που έχει να πει ο Εντουάρ Λουί. Γι αυτόν τον λόγο και ο συγγραφέας δεν ωραιοποιεί καταστάσεις, δεν καταφεύγει στη μυθοπλασία, αλλά παραθέτει συμβάντα της ζωής του που μπορεί να θυμίσουν κάτι σε κάποιον άλλο και να τον μετακινήσουν. Είναι αιχμηρός ο λόγος του, είναι σκληρός με τα άτομα της οικογένειας του που υπάρχουν ως κεντρικά πρόσωπα στα βιβλία του και εκτίθεται και ο ίδιος προσωπικά στους αναγνώστες του. Πιστεύω πως το μήνυμα που θέλει να στείλει είναι «ας μην κρυβόμαστε άλλο. Ας πούμε τα πράγματα όπως είναι». Όπως όλοι ξέρουμε πως είναι αλλά δεν τολμάμε να τα πούμε τόσο καιρό.

Επί 100 λεπτά που διαρκεί η παράσταση λειτουργείτε με απόλυτη ακρίβεια, εναλλάσοντας ταχύτατα και με υποκριτική δεξιότητα τους ρόλους. Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς;

Ν.Μ: Νομίζω ήταν μια ικανή και αναγκαία προέκταση της ανάγκης μας να θυμηθούμε πρώτα εμείς οι ίδιοι και μετά να προσπαθήσουμε να λύσουμε ό,τι δε λύθηκε τότε. Όταν επισκέπτεσαι μια ανάμνηση, επισκέπτεσαι αναγκαστικά και τα πρόσωπα τα οποία έδρασαν σε αυτήν. Έτσι άθελά σου τα ξανά κοιτάς με τα δικά σου φίλτρα. Αυτό επιχειρήσαμε να κάνουμε κι εμείς. Να τα φέρουμε ξανά σε ζωή όπως και όσο τα θυμόμασταν. Άρα όλα έπαιρναν ένα χαρακτήρα κοινό που εξυπηρετούσε την μόνη και απαραίτητη ανάγκη να λυθούν όλα όσα κάποτε δε λύθηκαν. Κι ας έχουν πάλι την ίδια κατάληξη. Οπότε θέλω να πω, δεν υπήρχε τόσο στο μυαλό μας ή εναλλαγή κάποιων ρόλων αλλά να φέρουμε τις φωνές τους μέσα απ τις δικές μας εδώ τώρα και να ξανά ακουστούν. Κι αυτό μας το κάνε αρκετά εύκολο και εξαιρετικά επιτακτικό. Συνεπώς δεν υπήρχε κάποια – τελικά – αναπαράσταση, αλλά κυρίως μια επίσκεψη στη μνήμη για εμάς και μόνο.

Γ.Κ: Πάντα επειδή πρέπει να βρίσκεσαι στο εδώ και τώρα είναι δύσκολο να βουτάς σε όλες αυτές τις αναμνήσεις και να ψάχνεις να βρεις τρόπο να βρεις μια συμφωνία με τον άλλο. Είναι κάτι το οποίο σε κουράζει ψυχικά και σωματικά. Ευτυχώς πιστεύω ότι έχουμε αναπτύξει ένα πολύ καλό επίπεδο επικοινωνίας μεταξύ μας που μας βοηθάει να είμαστε πάντα στο ίδιο μήκος κύματος, πράγμα που κάνει τα πράγματα πολύ πιο εύκολα.

Ανακαλύψατε κοινά στις σχέσεις πατέρας – γιου με τις δικές σας ζωές;

Ν.Μ: Φυσικά και ανακάλυψα. Δε μπορείς και να μην. Είναι κάτι που σε αφορά είτε συνομιλήσεις με την κυριολεξία του έργου, είτε με μια γενικότερη βία που κυριαρχεί και που μπορείς να συνδεθείς με αυτήν και μόνο  ανασύροντας δικές σου πιο ακριβείς μνήμες.

Γ.Κ: Ναι, αυτή είναι και η μεγαλύτερη αξία του βιβλίου ότι δεν χρειάζεται να έχεις τις ίδιες εμπειρίες για να συνδεθείς και να βρεις κοινά. Τα θέματα είναι εκεί αρκεί να θες να τα ψάξεις. Η αρρενωπότητα για παράδειγμα είναι κάτι με το οποίο όλα τα αγόρια έχουμε έρθει αντιμέτωπα και στη σχέση μας με τον πατέρα μας και στο σχολείο.

Συμφωνείτε με την έκφραση του Λουί «είμαστε αυτό που δεν κάνουμε»;

Ν.Μ: Ναι, είναι μια πολύ ισχυρή αλήθεια αυτή, η οποία σε ορίζει και μάλιστα πολλές φορές σου διαμορφώνει και τη στάση σου, την ύπαρξη σου. Πολλές φορές αυτά που δεν έκανε κάποιος, δημιουργούν την ανάγκη να τα συναντήσει έστω αναδρομικά στη ζωή του ή ακόμη περισσότερο να χτίσουν κι έναν ολόκληρο κόσμο που να τα κάνει και σημαία του, επειδή κάποτε κάποιος δεν του τα παραχώρησε, ή δεν του τα επέτρεψε. Εκεί θέλει και διάκριση να δεις πού χτίζεις τη ζωή σου και με ποια κριτήρια. Και άρα να είμαστε αυτό που δεν κάναμε αλλά κατ’επιλογήν, κι όχι επειδή είμαι όμηρος των αποθημενων μου.

Γ.Κ: Είμαστε αυτό δεν κάνουμε, είμαστε αυτό που κάνουμε, είμαστε αυτό που θέλουμε να κάνουμε, είμαστε αυτό που κάναμε κατά λάθος, είμαστε πολλά πράγματα γενικώς, δεν είναι εύκολο να το βάλουμε σε μια φράση. Είμαστε άνθρωποι με παρελθόν, εμπειρίες, όνειρα, απωθημένα, τραύματα, ικανοποιήσεις και απογοητεύσεις. Ο καθένας μας φτιάχνει το δικό του μωσαϊκό ζωής. Αρκεί να είμαστε ειλικρινείς ως προς αυτό.

Ποιος είναι ο στόχος της ομάδας σας η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων;

Ν.Μ: Να συνομιλεί πάντα με τον παρόν. Το παρόν και σαν περιεχόμενο, θεματική αλλά και σαν λειτουργία. Η ειλικρινής ματιά στο τώρα. Χωρίς περικοπές ή απροσδιόριστιες αλλά με οξύνεια και θάρρος. Και άρα οι συναντήσεις της με κείμενα και ανθρώπους να αποκαλύπτουν μια αλήθεια που μετακινεί, που αλλάζει και που σε κάνει να σκέφτεσαι.

Γ.Κ: Θα έλεγα ότι αποζητούμε να ανεβάζουμε παραστάσεις που πρώτα απ’ όλα μας αφορούν, μας καίνε και μας μετακινούν. Να δουλεύουμε πάνω σε κείμενα τα οποία μπορούν να μας βοηθήσουν να πούμε αυτό που έχουμε στο κεφάλι μας με καλύτερο τρόπο απ’ ότι μπορώ να στο εξηγήσω εγώ τώρα και αυτό θέλουμε να καταφέρουμε να κάνουμε και με το κοινό.

Να προσφέρουμε παραστάσεις που κάποιος έχει νόημα να δει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και φεύγοντας να θέλει να ανοίξει μια συζήτηση πάνω στο θέμα του έργου. Στη συγκεκριμένη παράσταση για παράδειγμα ήμουν πολύ ευτυχής μια φορά που κάποιος θεατής είχε σκύψει, αναλογιζόταν δικές του εμπειρίες και μας άκουγε χωρίς να μας προσέχει ακριβώς. Χωρίς να παρακολουθεί ένα θέαμα. Θεωρώ πως με αυτόν τον θεατή βρήκαμε μια δίοδο επικοινωνίας πολύ ουσιαστική.

Από τι εμπνέεστε για τις παραστάσεις σας;

Ν.Μ: Από την αλήθεια εκείνη που μιλάει τώρα στους ανθρώπους. Σε κείνα τα προβλήματα και τις σκέψεις που κουβαλάνε τώρα οι άνθρωποι. Αυτό που μας φλεγει και μας κρατάει ξάγρυπνους τώρα και που ζητάει απαντήσεις.

Γ.Κ: Από τη ζωή. Την καθημερινότητα.  Και από κείμενα που αντανακλούν τις ανησυχίες μας ανεξαρτήτου εποχής.

Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια σας;

Ν.Μ: Συμμετέχω ήδη στην τηλεοπτική σειρά του Alpha «Αυτή η νύχτα μένει», και στην τηλεοπτική σειρά «Η πτώση»  της ερτ η οποία θα αρχίσει να προβάλλεται από τον Φεβρουάριο.

Γ.Κ: Η Ομάδα θα σκηνοθετήσει το έργο «Σ’ εσάς που με ακούτε» της Λούλας Αναγνωστάκη στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας κι εγώ κάνω ήδη πρόβες για τους «Δίκαιους» του Αλμπέρ Καμύ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σε σκηνοθεσία Κατερίνας Γιαννοπούλου.

Πληροφορίες παράστασης

Συντελεστές

Κείμενο: Εντουάρ Λουί

Μετάφραση: Στέλα Ζουμπουλάκη

Σκηνοθεσία: Χρήστος Θεοδωρίδης

Δραματουργία: Ιζαμπέλα Κωνσταντινίδου – Χρήστος Θεοδωρίδης

Χορογραφία: Ξένια Θεμελή

Σκηνικά – Κοστούμια: Τίνα Τζόκα

Μουσική επιμέλεια: Χρήστος Θεοδωρίδης

Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας

Φωτογραφίες – Video: Αναστασία Γιαννάκη

Γραφιστικός σχεδιασμός: Dazno

Επί σκηνής: Γιώργος Κισσανδράκης, Διονύσης (Ντένης) Μακρής

Χώρος: ΠΛΥΦΑ, Κορυτσάς 39, Βοτανικός

• Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου στις 21:00
• Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου στις 21:00
• Νέα παράσταση: Πέμπτη 5 Ιανουαρίου στις 21:00
• Παρασκευή 6 Ιανουαρίου στις 21:00
• Σάββατο 7 Ιανουαρίου στις 21:00
• Κυριακή 8 Ιανουαρίου στις 18:30 και τις 21:00
• Νέα παράσταση: Πέμπτη 12 Ιανουαρίου στις 21:00
• Παρασκευή 13 Ιανουαρίου στις 21:00
• Σάββατο 14 Ιανουαρίου στις 21:00
• Τελευταίες παραστάσεις: Κυριακή 15 Ιανουαρίου στις 18:30 και τις 21:00

Διάρκεια παράστασης: 95’

Τιμές εισιτηρίων: 15€ κανονικό | 12€ μειωμένο (φοιτητών, ανέργων, ΑμεΑ, άνω των 65, πολυτέκνων) | 5€ ατέλεια (από το ταμείο του ΠΛΥΦΑ με σειρά προτεραιότητας, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις)

Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr

Πληροφορίες: 6942 288 662 (ωράριο: 18:00-21:00)

Περισσότερα:

Facebook event παράστασης: https://fb.me/e/2n2WBGYAQ

Facebook page/Η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων: https://www.facebook.com/OrchestraTwnMikrwnPragmatwnLittleThingsOrchestra

Instagram / Η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων: https://www.instagram.com/__littlethingsorchestra/

Facebook page / ΠΛΥΦΑ: https://www.facebook.com/plyfa.space

Instagram / ΠΛΥΦΑ: https://www.instagram.com/plyfa.space/