Θάνος Μικρούτσικος: Λατρεύω όλες τις επαναστάσεις που απέτυχαν

«Πώς κατάντησες έτσι; Κατ’ αρχήν πάχυνες…»

«Ζήσε και εσύ 20 χρόνια στην Ελλάδα και θα σου έλεγα αν δεν πάχαινες από αντίδραση…»

«Δεν σε πιστεύω… Έχεις αλλάξει σε πολλά: τότε φορούσες αμπέχωνο, που μάλιστα είχε γίνει κόκκινο από τα βαμμένα αυγά που είχαν πέσει στην αμερικάνικη πρεσβεία το ’75. Θυμάσαι; Τότε που τσακωνόσουν με τους Κνίτες γιατί έκαναν διπλή περιφρούρηση πριν από τους αστυνόμους, μπροστά στην πρεσβεία. Τότε δεν σήκωνες μύγα στο σπαθί σου, ενώ τώρα κάθεσαι στο «G.B.» της «Μεγάλης Βρεταννίας» και τρως φιλέτο καπνίζοντας πούρο. Τότε το πολύ-πολύ, αν πέρναγες απ’ έξω, να έσπαγες με πέτρες τα τζάμια…»

«Ναι, αλλά τότε ήμουν δογματικός».

«Και τώρα βολεμένος;»

«Σ’ ό,τι αφορά την προσωπική μου ζωή και τη δουλειά μου, όχι, δεν είμαι βολεμένος. Ούτε κυνηγάω μετά μανίας καταναλωτικά προϊόντα… Έχω ένα πρόβλημα, βέβαια, με τα πούρα, αλλά αυτό ας μου συγχωρηθεί!»

Αυτός που ρωτάει και «κατηγορεί» είναι ο Θάνος Μικρούτσικος του ’74, ενώ αυτός που «απολογείται» και απαντάει ο Θάνος Μικρούτσικος του σήμερα… Ο ίδιος άνθρωπος με διαφορά 16 χρόνων. Αλήθεια, και τι δεν έγινε μέσα σ’ αυτά τα 16 χρόνια…

«ΤΑ ΝΕΑ», 26.1.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

― Εσείς ήσασταν στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά, περάσατε στην παραδοσιακή, για να φύγετε στη συνέχεια και από εκεί…

«Εδώ ο κόσμος χάνεται, επανατοποθετήθηκαν ολόκληρα κομμουνιστικά κόμματα, διαλύθηκε το σύμπαν και εσείς ρωτάτε έναν μόνο και φτωχό μουσικό γιατί μέσα σ’ αυτά τα χρόνια έκανε αυτές τις πολιτικές μετατοπίσεις; Παρ’ όλα αυτά, βλέπω σ’ όλη μου την πολιτικοποιημένη πορεία μια εμμονή σ’ έναν ουτοπικό σοσιαλισμό, ο οποίος με δικαίωσε, μιας και ποτέ δεν πίστευα ότι υπάρχει. Ποτέ δεν θα πάψω, όμως, να είμαι ουτοπιστής μαρξιστής και σοσιαλιστής, γιατί πιστεύω ότι είναι το δικαιότερο σύστημα, ανεξάρτητα αν δεν υπάρχει πουθενά. Είναι αυτό το σύστημα που δίνει σ’ όλους τους ανθρώπους τις ίδιες δυνατότητες για να μπορέσουν να βγάλουν τις ευαισθησίες τους. Αντίθετα, ένα καπιταλιστικό σύστημα, πέρα από την οικονομική ανισότητα, εκμεταλλεύεται άγρια την ανθρώπινη ευαισθησία κι αυτό είναι ο μεγαλύτερος φασισμός. Θα μου πείτε, έδωσε αυτές τις δυνατότητες στους ανθρώπους ο σοσιαλισμός; Μα δεν ήταν σοσιαλισμός αυτό που υπήρχε στις ανατολικές χώρες. Γι’ αυτό λατρεύω όλες τις επαναστάσεις που απέτυχαν κι έτσι δεν πρόλαβαν να υπονομευθούν εκ των ένδον».

― Οποιαδήποτε επανάσταση λοιπόν που γίνεται εξουσία είναι καταδικασμένη να διαβρωθεί;

«Μέχρι στιγμής έτσι είναι!»

― Τότε εσείς γιατί παραμένετε αριστερός;

«Μου αρέσει μ’ ένα διαβολεμένο τρόπο να είμαι πάντα στις μειοψηφίες. Παθαίνω σοκ όταν σε κάποιο χώρο η άποψή μου γίνεται πλειοψηφία. Πιστεύω στη ρήση της Ρόζας Λούξεμπουργκ: Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Απεδείχθη ότι ο σοσιαλισμός των ανατολικών χωρών ήταν κι αυτός βαρβαρότητα. Αν δεν έρθει ο σοσιαλισμός που ονειρευόμαστε, τότε κάθε 10 χρόνια θα πλησιάζουμε με ταχύτητα στη βαρβαρότητα. Οι νέες γενιές θα διαμορφώνονται έτσι με την παγκόσμια εικόνα της τηλεόρασης και του βίντεο και των οπτικοακουστικών μέσων γενικότερα, για να περάσουμε σε μια φασιστική τυποποίηση. Αυτό είναι μια βαρβαρότητα, χειρότερη και από έναν τοπικό πόλεμο ή την ανεργία».

―Πώς βλέπετε τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα σε σχέση με τις διεθνείς εξελίξεις και, κυρίως, τις ευρωπαϊκές αλλαγές;

«Δεν νομίζω ότι παίρνουμε και πολύ χαμπάρι τι γίνεται αυτή τη στιγμή στον κόσμο. Αυτοί που μας κυβέρνησαν από το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου έως σήμερα ακολούθησαν μια πολιτική που ιδεολογικά δεν μας βοήθησε, σαν λαό συνολικά, να έχουμε καινούργιες αντιλήψεις, ενώ οικονομικά οδηγούμεθα με μαθηματική ακρίβεια να γίνουμε σερβιτόροι της Ευρώπης».

― Την ελληνική πραγματικότητα τώρα σε σχέση με τον εαυτό σας ―αν δηλαδή νιώθετε να κάνετε αυτό που πρέπει σαν πολιτικοποιημένο άτομο― πώς την βλέπετε;

«Η καλύτερη πολιτική πράξη, σ’ αυτή τη φάση που ζούμε, είναι να κάνεις όσο γίνεται καλύτερα τη δουλειά σου. Μια άμυνα, για να μη σε πιάσει η μπόχα της σημερινής κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας».

― Ποια θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι η «φιλοσοφία» που εκφράζει τον σημερινό Θάνο Μικρούτσικο;

«Η ουτοπία του ’70, που βλέπαμε τη λύση μέσα από το κοινό πλοίο της Αριστεράς, έχει αντικατασταθεί από έναν καλό κωπηλάτη που με το προσωπικό του κανό προσπαθεί να πλησιάσει όσο γίνεται το νησί των οραμάτων του, που σίγουρα δεν θα το φτάσει ποτέ. Τώρα πλέον είμαστε μοναχοί μας κι αυτό θα πρέπει να πάψει να μας τρομάζει».

[…]

― Πόσο φιλόδοξο άτομο είσαστε;

«Πολύ. Δεν υπάρχει νομίζω καλλιτέχνης που να μην είναι φιλόδοξος. Η μεγαλύτερη φιλοδοξία μου είναι να ξεπερνάω τον εαυτό μου».

― Πιστεύετε ότι θα μείνει στην ιστορία η μουσική σας;

«Όλοι ζούμε με την ελπίδα ότι θα μείνουμε στην ιστορία. Επειδή είμαι υλιστής και καθόλου θρησκευόμενο άτομο, δεν με ενδιαφέρει να μείνω στην ιστορία. Δεν με νοιάζει, όταν θα έχω πεθάνει, αν θα παιχθούν ή όχι τα έργα μου».

― Τι αγαπάτε και τι απεχθάνεστε περισσότερο;

«Τον φασισμό και την τσιγκουνιά. Αγαπάω πιο πολύ απ’ όλα την αληθινή σχέση των ανθρώπων. Δεν ανέχομαι να παρεμβαίνει στην προσωπική ζωή των ανθρώπων το κοινωνικό στάτους. Θέλω μια ουσιαστική ελευθερία».

[…]

― Πώς βλέπετε τις αλλαγές που συντελούνται παγκόσμια στις μέρες μας και ιδιαίτερα στην Ευρώπη;

«Δεν πιστεύω ότι είμαστε μπροστά σε κάτι νέο. Βλέπω παντού ερείπια και συντρίμμια. Μόνο οι ψιθυριστές φωνές μοναχικών ανθρώπων, μέσα στα δωμάτιά τους, μπορεί να έχουν κάποια ελπίδα να σώσουν την αξιοπρέπειά μας».

*Αποσπάσματα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Θάνος Μικρούτσικος στο δημοσιογράφο και συγγραφέα Παύλο Κάγιο και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» στις 26 Ιανουαρίου 1990.

Ο φημισμένος μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος απεβίωσε στις 28 Δεκεμβρίου 2019, σε ηλικία 72 ετών.