Προσφυγικό déjà vu ή αλλαγή πλεύσης; Πώς η κρίση του 2015 προετοίμασε την ΕΕ για νέο μεταναστευτικό ρεύμα

Φέτος, ο αριθμός των προσφύγων που φτάνουν στη Γερμανία είναι σχεδόν τόσο υψηλός όσο ήταν το 2015 και το 2016 – όταν η κυβέρνηση σχεδόν κατέρρευσε εξαιτίας αυτού, σύμφωνα με το Politico.

Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, οι πρόσφυγες έφτασαν μαζικά στην Ευρώπη. Μεταξύ του τέλους του 2015 και των αρχών του 2016, δεκάδες χιλιάδες έφτασαν στη Γερμανία. Η τότε καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είπε: «Wir schaffen das» – «Το καταφέραμε».

Η κυβέρνηση της Μέρκελ επέτρεψε στους μετανάστες να εισέλθουν στη Γερμανία, παρόλο που, σύμφωνα με το πλαίσιο της ΕΕ, άλλες χώρες του μπλοκ θα ήταν επίσης υπεύθυνες γι’ αυτούς. Η μαζική εισροή οδήγησε σε προστριβές τόσο στο εσωτερικό της Γερμανίας όσο και μεταξύ των ευρωπαϊκών πρωτευουσών.

Η Γερμανία είδε σχεδόν 1,2 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου το 2015 και το 2016. Στην αρχή, πολλοί Γερμανοί χειροκροτούσαν τους Σύρους που έφταναν στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και προσέφεραν υποστήριξη – επινοώντας τον όρο Willkommenskultur. Αλλά καθώς οι πόλεις και οι κωμοπόλεις κατακλύστηκαν, με γυμναστήρια και χωριά κοντέινερ να δημιουργούνται για να στεγάσουν τους πρόσφυγες, το κλίμα χάλασε σύντομα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

To 2022, o αριθμός των προσφύγων από την Ουκρανία ανήλθαν σε λίγο περισσότερο από 1 εκατομμύριο άτομα που έλαβαν προσωρινή προστασία.

Επίσης περίπου 214.000 άτομα αιτήθηκαν άσυλο χωρίς καμία σχέση με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σύμφωνα με το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών. Αυτό σημαίνει ότι φέτος, περισσότεροι άνθρωποι ζήτησαν καταφύγιο στη Γερμανία από ό,τι το 2015 και το 2016 μαζί.

Διακρίσεις στους πρόσφυγες;

Πρώτα απ’ όλα, η Γερμανία δεν τα καταφέρνει μόνη της τώρα, καθώς η ΕΕ έχει ενεργοποιήσει τη λεγόμενη οδηγία για την προσωρινή προστασία των προσφύγων από την Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι λαμβάνουν αυτόματα καθεστώς προσωρινού ασύλου και μπορούν να διεκδικήσουν κοινωνικές παροχές σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, κατανέμοντας το βάρος σε όλες τις χώρες του μπλοκ.

Εντός της Γερμανίας, ένα νέο σύστημα κατανομής, γνωστό ως «FREE», που ισχύει από τον Ιούλιο, λαμβάνει υπόψη τους οικογενειακούς δεσμούς και άλλους παράγοντες. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα αποτέλεσμα καθοδήγησης, καθώς η διανομή μπορεί να συνδεθεί και να παρακολουθηθεί. Επιπλέον, όταν είναι σε θέση να οργανώσουν οι ίδιοι ιδιωτικά τη διαμονή τους, οι πρόσφυγες από την Ουκρανία μπορούν να επιλέξουν πού θα εγκατασταθούν. Μόνο εάν υποβάλουν αίτηση για κοινωνική πρόνοια ή στέγαση μπορούν να κατανεμηθούν σε όλη τη Γερμανία όπως οι άλλοι πρόσφυγες.

Αντίθετα, οι πρόσφυγες που δεν προέρχονται από την Ουκρανία κατανέμονται μεταξύ των γερμανικών κρατιδίων μέσω του λεγόμενου συστήματος «EASY». Μετά από μια αρχική περίοδο στα περιφερειακά κέντρα υποδοχής, οι μετανάστες κατανέμονται τυχαία σε δήμους σε όλη τη χώρα.

Προσφυγικό… deja vu

«Οι δυνατότητες υποδοχής έχουν εξαντληθεί σε πολλά μέρη, ήδη πρέπει να χρησιμοποιηθούν καταφύγια με σκηνές και γυμναστήρια», δήλωσε τον Νοέμβριο ο Burkhard Jung, δήμαρχος της Λειψίας και αντιπρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Πόλεων.

Πολλά déjà vu με το 2015 σε αυτό το μέτωπο.

«Δεν γνωρίζουμε συγκεκριμένο αριθμό, αλλά λαμβάνουμε ανατροφοδότηση από πάρα πολλά ομόσπονδα κρατίδια ότι οι δήμοι φτάνουν στα όριά τους», επιβεβαίωσε νωρίτερα αυτόν τον μήνα ο Alexander Handschuh, εκπρόσωπος της Γερμανικής Ένωσης Πόλεων και Δήμων. Επισήμανε ότι μεγάλες πόλεις όπως το Βερολίνο ή το Μόναχο είναι πιο δημοφιλείς μεταξύ των προσφύγων από την Ουκρανία – μια τάση που συνεχίζεται.

«Εν τω μεταξύ, ωστόσο, αναφέρουν ότι υπάρχουν βαριές επιβαρύνσεις από όλη τη Γερμανία», πρόσθεσε ο Handschuh.

Ο ερευνητής μετανάστευσης Hannes Schammann του Πανεπιστημίου του Χίλντεσχαϊμ λέει ότι δέχεται ανάμεικτα μηνύματα από τις τοπικές αρχές. «Υπάρχουν μεμονωμένα hot spots όπου έχουμε αυτή την κατάσταση|. Υπάρχουν όμως και δήμοι όπου αυτό μπορεί ακόμη να διαχειριστεί αρκετά καλά», δήλωσε ο Schammann στο POLITICO.

Οι νεοεισερχόμενοι πρόσφυγες δεν είναι το πρόβλημα, πιστεύει. Μάλλον, είπε, το πρόβλημα είναι η γερμανική γραφειοκρατία, καθώς το ίδιο το σύστημα διανομής προκαλεί καθυστερήσεις και αβεβαιότητα.

Καμία έκπληξη

Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Μετανάστευσης και Προσφύγων της Γερμανίας (BAMF) επιβεβαίωσε ότι η μεταναστευτική πίεση αυξάνεται σήμερα «σημαντικά» όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Ωστόσο, ο αριθμός των προσφύγων που φθάνουν τώρα από άλλες χώρες εκτός της Ουκρανίας είναι εντός του αναμενόμενου εύρους, δήλωσε ο Schammann. Αυτό γίνεται πρόβλημα, ωστόσο, όταν η ροή αυτή έρχεται αντιμέτωπη με τυχόν ανομοιόμορφη κατανομή των Ουκρανών προσφύγων.

Επιπλέον, πολλοί δήμοι κράτησαν τόσο τις υλικές όσο και τις πολιτικές υποδομές που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της κατάστασης του 2015 και του 2016. «Όσοι τις διατήρησαν τα πήγαν αρκετά καλά», επισήμανε ο Schammann.

Μια δύσκολη κατάσταση

Οι κύριες χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο εκτός από την Ουκρανία εξακολουθούν να είναι η Συρία, το Αφγανιστάν, η Τουρκία και το Ιράκ – όπως και τα προηγούμενα χρόνια. «Προς το παρόν δεν υπάρχουν αξιοσημείωτες εξελίξεις σε μεμονωμένες χώρες προέλευσης», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών στο POLITICO. Ωστόσο, επιβεβαίωσε μια κάπως τεταμένη κατάσταση όσον αφορά τη δυνατότητα υποδοχής προσφύγων.

Ο Schammann αναμένει ότι η συζήτηση θα φουντώσει λόγω των εμπλοκών που μπορεί να προκύψουν λόγω της κατανομής των προσφύγων που βρίσκονται ήδη στη Γερμανία. Το χαρακτήρισε ως μια δύσκολη κατάσταση και σίγουρα μια πηγή επιβάρυνσης του συστήματος. «Αλλά δεν καταρρέει. Θα συνεχίσει να λειτουργεί ανεξαρτήτως», δήλωσε.