Το έθιμο της βασιλόπιτας: Γιατί βάζουμε φλουρί και τι συμβολίζει;

Πρωτοχρονιά χωρίς βασιλόπιτα δεν γίνεται! Πρόκειται για την πίτα που παρασκευάζεται την παραμονή και κόβεται, σε κάθε σπίτι της χώρας, λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος.

Στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά, ενώ στη Θεσσαλία και τη δυτική Μακεδονία η παραδοσιακή βασιλόπιτα είναι αλμυρή. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται ένα νόμισμα, το φλουρί και όποιος το βρει έχει καλή τύχη και ευλογία ολόκληρο τον χρόνο.

Η ιστορία της βασιλόπιτας

Η βασιλόπιτα ένα παλιό έθιμο που έχει τις ρίζες του στα Κρόνια, μια αρχαιοελληνική γιορτή αντίστοιχη με τα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια. Η τωρινή μορφή του οφείλεται στη χριστιανική παράδοση, καθώς εμφανίζεται και στην καθολική και στην ορθόδοξη παράδοση.

Οι πρωτοστάτες που έβαλαν νόμισμα στην Πρωτοχρονιάτικη πίτα ήταν οι Φράγκοι, στο λεγόμενο Kings’ cake, δηλαδή πίτα αφιερωμένη στους τρεις βασιλιάδες ή τρεις μάγους όπως τους λέμε εμείς.

Η  ορθόδοξη παράδοση λέει ότι η βασιλόπιτα έχει τις ρίζες της στην Καισαρεία της Μικράς Ασίας την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομα της. Λέγεται ότι ο Άγιος Βασίλειος που ήταν δεσπότης στην περιοχή, ζήτησε από τους πιστούς να προσφέρουν κάποια χρυσαφικά ώστε να τα δώσει στον άπληστο έπαρχο-τύραννο της περιοχής, που απειλούσε να λεηλατήσει την πόλη.

Ο τύραννος «εξουδετερώθηκε» με τη βοήθεια του Θεού, πριν προλάβει να πάρει το χρυσάφι ή να προξενήσει καταστροφές. Ως αποτέλεσμα, ο Άγιος Βασίλειος έπρεπε να επιστρέψει στους πιστούς τα πολύτιμα αντικείμενα που είχαν προσφέρει χωρίς να αδικήσει κανέναν.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον μύθο, ο Θεός του είπε να φτιάξει ζεστά ψωμάκια, να κρύψει μέσα τα χρυσαφικά και να τα μοιράσει στους πιστούς. Εκείνος υπάκουσε και λέγεται ότι κάθε πιστός όταν άνοιξε το ψωμάκι βρήκε μέσα τα δικά του χρυσαφικά.

Έτσι, έμεινε σαν έθιμο να βάζουμε ένα φλουρί μέσα στη βασιλόπιτα και να την κόβουμε με την αλλαγή του χρόνου, δηλαδή την γιορτή του Μεγάλου Βασιλείου, προς τιμήν του.