«Μονομάχοι» στα Βαλκάνια της αστάθειας

Η κατάσταση στο Κόσοβο ανησυχεί τη διεθνή κοινότητα, και ορθώς. Εάν τα Βαλκάνια ιστορικά έχουν τη φήμη του εκκολαπτηρίου πολέμων, το Κόσοβο βρίσκεται στην καρδιά του προβλήματος. Οι ηγέτες των δύο πλευρών, ο σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο κοσοβάρος πρωθυπουργός Αλμπιν Κούρτι, έχουν συναντηθεί αλλά δεν έχουν καταφέρει να βρουν λύσεις.

Δύο ισχυρές προσωπικότητες που κουβαλούν συγκρουσιακές παραδόσεις βρίσκονται και πάλι αντιμέτωποι εν μέσω έντασης. Θα μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία ή μέση λύση στο Κόσοβο; Οι αναλυτές δεν είναι αισιόδοξοι. Και η ιστορία των Βαλκανίων δεν προδιαθέτει για το καλύτερο.

Αλμπιν Κούρτι

Πρωθυπουργός του Κοσόβου

Καμία διαπραγμάτευση, μόνο αυτοδιάθεση

Την τελευταία φορά που ο Αλμπιν Κούρτι έδωσε συνέντευξη στα σερβικά ήταν πριν από τέσσερις μήνες στο BBC. Ο 47χρονος πολιτικός εξελέγη πρωθυπουργός του Κοσόβου τον Μάρτιο και είχε τοποθετήσει τότε τον διάλογο με τη Σερβία στην τέταρτη θέση των προτεραιοτήτων του.

Εκτοτε όμως στήθηκαν τρεις φορές οδοφράγματα στους δρόμους του Βόρειου Κοσόβου, που κατοικείται κυρίως από τη σερβική κοινότητα, έχουν κλείσει δύο φορές οι διαβάσεις, έχουν επικολληθεί αυτοκόλλητα στις πινακίδες κυκλοφορίας, η αντικατάσταση των πινακίδων για τις πόλεις του Κοσόβου που εκδίδονται από τη Σερβία αναβάλλεται διαρκώς λόγω πιέσεων και έντασης, και στα σύνορα ρίχνονται συχνά εκρηκτικοί μηχανισμοί σε περιπολίες της κοσοβάρικης αστυνομίας – και αυτή είναι μόνο μια σύντομη περιγραφή της έντασης που επικρατεί στην περιοχή των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων.

«Αν δείτε τον χρόνο που αφιερώνω, μπορεί να φαίνεται στο κοινό ότι το θέμα αυτό έχει ανέβει στον κατάλογο των προτεραιοτήτων, αλλά πιστεύω ότι δεν έχει» έλεγε στον δημοσιογράφο του BBC.

«Οι θέσεις εργασίας, η δικαιοσύνη και τα τρέχοντα προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν, και ακόμη και η τέταρτη θέση δεν είναι τόσο κακή» πρόσθετε με ένα μικρό χαμόγελο.

Ηταν τέλη Αυγούστου και λίγες ημέρες αργότερα θα συναντιόταν στις Βρυξέλλες με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Είχε περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από τις τελευταίες συνομιλίες των δύο ανδρών και η ένταση σιγόβραζε και πάλι στην περιοχή. Ο Κούρτι, παντρεμένος με Νορβηγίδα, διαθέτει και αλβανική υπηκοότητα ενώ έχει ψηφίσει και σε εκλογές στην Αλβανία.

Εγινε γνωστός ως ένας από τους επικεφαλής των φοιτητικών διαδηλώσεων στο Κόσοβο το 1997. Εναν χρόνο εντάχθηκε στον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσόβου, γνωστό και ως Ουτσεκά, ως βοηθός του πολιτικού εκπροσώπου. Συνελήφθη το 1999 και έμεινε στις σερβικές φυλακές για δύο χρόνια, όταν του δόθηκε χάρη λόγω διεθνών πιέσεων.

Το 2005 συνελήφθη και πάλι όταν έγραψε έξω από το κτίριο της αποστολής του ΟΗΕ στο Κόσοβο το σύνθημα «Καμία διαπραγμάτευση, μόνο αυτοδιάθεση». Κατέβηκε υποψήφιος στις εκλογές και αναδείχθηκε πρωθυπουργός για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2020 και για δεύτερη φέτος.

Στις αρχές καλοκαιριού ανακοίνωσε ότι από την 1η Αυγούστου οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων με πινακίδες κυκλοφορίας πόλεων του Κοσόβου, οι οποίες έχουν εκδοθεί από τη Σερβία, θα πρέπει να εγγραφούν με πινακίδες που φέρουν το σήμα του Κοσόβου. Αυτό προκάλεσε την οργή των Σέρβων που ζουν στα βόρεια του Κοσόβου και ξεκίνησαν οι ταραχές. Ο Κούρτι επιμένει πως το θέμα δεν έχει ανέβει στη λίστα των προτεραιοτήτων του. Η ζωή όμως άλλα δείχνει.

Αλεξάνταρ Βούτσιτς

Πρόεδρος της Σερβίας

Σε κόκκινο συναγερμό οι ένοπλες δυνάμεις

Ηταν αρχές Δεκεμβρίου όταν ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα ζητήσει από την ειρηνευτική δύναμη του ΝΑΤΟ στην περιοχή του Κοσόβου να της επιτραπεί να αναπτύξει σερβικό στρατό και αστυνομία στο ασταθές Βόρειο Κόσοβο, όπου ζει η σερβική μειονότητα, αν και, όπως τόνισε, πίστευε ότι δεν υπάρχει πιθανότητα έγκρισης του αιτήματος. Σωστά υπολόγιζε.

Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Γιοζέπ Μπορέλ, προειδοποιεί διαρκώς τον τελευταίο καιρό για το ενδεχόμενο «κλιμάκωσης της βίας» μετά την αποτυχία των έκτακτων συνομιλιών μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας να επιλύσουν τη μακροχρόνια διαμάχη τους σχετικά με τις πινακίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων που χρησιμοποιεί η σερβική μειονότητα στο Κόσοβο. Από τις χώρες της ΕΕ έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου οι 22 – όχι όμως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Σλοβακία, η Κύπρος και η Ουγγαρία.

Η πρόταση του Βελιγραδίου να στείλει τις δυνάμεις του στην πρώην σερβική επαρχία θα μπορούσε να κλιμακώσει την ένταση στα Βαλκάνια, προέβλεπαν οι αναλυτές. Αυτό όμως έγινε ούτως ή άλλως, όπως συχνά συμβαίνει στα Βαλκάνια. Οι διαφορές μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας είναι πολλές και πάντα θα βρίσκονται αφορμές για αντιπαράθεση.

Μεταξύ άλλων, το Βελιγράδι επιμένει να συζητήσει τη συγκρότηση της Ενωσης Σερβικών Δήμων (ASM), η οποία ιδρύθηκε με τη συμφωνία των Βρυξελλών του 2013, και κατηγορεί τις Αρχές του Κοσόβου ότι δεν την εφαρμόζουν, ενώ η Πρίστινα επαναλαμβάνει ότι το Βελιγράδι δεν σέβεται τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν πρόσφατα για τα σήματα καταχώρισης και την ενέργεια.

Η αλήθεια είναι ότι ο 52χρονος Βούτσιτς δεν φείδεται επιθέσεων σε ευρωπαίους αξιωματούχους. Επέκρινε έντονα την γερμανίδα υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ για τη στάση της, όπως και τον Μπορέλ, και μάλιστα με ιδιαίτερα έντονες εκφράσεις. Και για να τονίσει την αποφασιστικότητά του, έθεσε σε κόκκινο συναγερμό τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας του, λόγω των εξελίξεων στο Κόσοβο.

Ο πρώην υπουργός Ενημέρωσης στην κυβέρνηση του Μίρκο Μαριάνοβιτς του 1998 θεωρείται εκείνος που διαμόρφωσε τις πολιτικές για τα ΜΜΕ στις αρχές του 21ου αιώνα. Επέβαλε πρόστιμα σε δημοσιογράφους που επέκριναν την κυβέρνηση και απαγόρευσε ξένα τηλεοπτικά συνεργεία. Αργότερα παραδέχθηκε ότι έκανε λάθη, δείχνοντας ότι είναι ικανός για πολιτικούς ελιγμούς για την επιβίωσή του.

Το ερώτημα είναι εάν έχει περιθώριο για ελιγμούς τώρα, που οι σχέσεις με τη Ρωσία γίνονται όλο και πιο στενές και έχει απέναντί του στο Κόσοβο έναν εξίσου ισχυρογνώμονα πολιτικό.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ