Ρασίντ Γκανουσί: πρότυπο μετριοπάθειας

Ο ιδρυτής του κόμματος Ενάντα της Τυνησίας κι ένας από τους πιο διακεκριμένους μουσουλμάνους πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες, ο Ρασίντ Γκανουσί, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παγκοσμίως παραδείγματα ισλαμιστή ηγέτη που για δεκαετίες, παρά τις διώξεις και τις ακρότητες εναντίον του, παραμένει πιστός στις δημοκρατικές αρχές και στον διάλογο με όλους.

Από νέος εδιώχθη για τις ιδέες του υποστηρίζοντας την ανάγκη θρησκευτικής παιδείας και λειτουργίας πανεπιστημίων που θα μπορούσαν να διδάξουν ισλαμικές αρχές. Για χρόνια βρέθηκε εξόριστος στο Λονδίνο και στην Ευρώπη. Αντίπαλος του καθεστώτος Μπουργκίμπα στην Τυνησία, υπήρξε αντίπαλος του σκληρού δικτατορικού καθεστώτος Μπεν Αλί που τον διαδέχθηκε. Οι ιδέες και η προσωπικότητά του άνθησαν ιδιαίτερα μετά την Αραβική Ανοιξη, όταν και άρχισε να πρωταγωνιστεί στην πολιτική ζωή της χώρας του ιδρύοντας και το κόμμα Ενάντα. Εκτοτε έπαιξε διάφορους ρόλους, από πολιτικός αρχηγός σε πνευματικό ηγέτη, χωρίς όμως ποτέ να εγκαταλείψει τις δημοκρατικές αρχές, στις οποίες υπήρξε πάντα αφοσιωμένος.

Η αφοσίωσή του στις πολιτικές και πνευματικές αρχές του Ισλάμ ουδέποτε τον οδήγησε σε αντιδημοκρατικούς δρόμους, επιμένοντας πάντα για τους διακριτούς τους ορίζοντες. Υπήρξε ένας από τους λίγους ισλαμιστές ηγέτες που πάντα τόνιζε τους διαφορετικούς δρόμους που το Ισλάμ και η δημοκρατία όφειλαν να ακολουθούν. «Πρέπει πάντα να διακρίνεις έναν πολιτικό θεσμό από έναν θρησκευτικό», έλεγε ο Γκανουσί. Για παράδειγμα, τα τζαμιά δεν πρέπει να μετατρέπονται σε αρένα αντιπαράθεσης ανάμεσα σε πολιτικά κόμματα. Τα τζαμιά οφείλουν να ενώνουν τη μουσουλμανική κοινότητα αντί να την οδηγούν στη διάσπαση. Πρέπει να αποφεύγουμε κάθε πολιτική προπαγάνδα μέσα στα τζαμιά. Η πολιτική οδηγεί τους ανθρώπους να ανταγωνίζονται για πλούτο και δύναμη. Κι αυτό είναι που πρέπει να αποφύγουμε.

«Το Ισλάμ αποτελεί το σημείο αναφοράς μας», έχει τονίσει. «Αποτελεί την έμπνευσή μας, αλλά δεν ζητάμε από τον κόσμο να μας εκλέξει γιατί είμαστε περισσότερο θρησκευόμενοι από τους άλλους. Θέλουμε να προσελκύσουμε κόσμο στο κίνημά μας ανεξάρτητα από τη θρησκευτική μας αφοσίωση. Ολοι μπορούν να γίνουν μέλη του κόμματος εφόσον αποδέχονται το πρόγραμμά μας κι αυτό δεν στηρίζεται αποκλειστικά στη θρησκεία. Στηρίζεται στην προσφορά αληθινών υπηρεσιών στους ανθρώπους, αληθινές λύσεις για την αντιμετώπιση επιτακτικών καθημερινών προβλημάτων».

«Συνιστούμε στους ισλαμιστές της περιοχής να συνεργαστούν με όλους τους άλλους για την παροχή παιδείας, καλύτερων υπηρεσιών υγείας και εργασίας». Για την ποιότητα των λόγων του και την ευρύτατη απήχησή του, παρά το οξύτατο μίσος εναντίον του όλων των άκρων, αναδείχθηκε από το περιοδικό «Time» ως ένας από τους 100 Ανθρώπους με τη Μεγαλύτερη Επιρροή στον Κόσμο και από το «Foreign Policy» ως ένας από τους 100 Καλύτερους Παγκόσμιους Στοχαστές. Το 2012 του απονεμήθηκε το Βραβείο του Οίκου Τσάταμ (μαζί με τον πρόεδρο της Τυνησίας Μονσέφ Μαρζουκί) από τον πρίγκιπα Ανδρέα, δούκα της Υόρκης, για «τους επιτυχείς συμβιβασμούς που επιτεύχθηκαν κατά τη μεταβατική δημοκρατική περίοδο της Τυνησίας». Το 2016 έλαβε το Βραβείο Τζάμναλαλ Μπατζάτζ για την «προώθηση των αξιών του γκαντισμού εκτός της Ινδίας».

Ως πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης της Τυνησίας δεν απέφυγε τις αντιπαραθέσεις με τις όποιες αυταρχικές ηγεσίες της χώρας του, επιμένοντας στον δημοκρατικό διάλογο και στη μετριοπάθεια. Οταν ο νέος πρόεδρος της χώρας Καΐς Σαγέντ πάγωσε κάποιες συνταγματικές διατάξεις κηρύσσοντας ουσιαστικά στρατιωτικό νόμο, ο Γκανουσί στάθηκε και πάλι στο πλευρό της δημοκρατίας, καταγγέλλοντας το νέο Σύνταγμα. Εκτοτε μπαινοβγαίνει στις φυλακές με αστήρικτες κατηγορίες για οικονομικά σκάνδαλα και πολιτικό εξτρεμισμό! Τα λόγια του ηχούν όμως καθαρά: «Ο πρόεδρος βλέπει τον εαυτό του σαν φορέα της θείας χάριτος. Αν έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε ένα Σύνταγμα γεμάτο ισλαμικές ερμηνείες και σε ένα κενό από αυτές, αλλά δημοκρατικό, είμαστε με τη δημοκρατία».