Πρόβατα: Προσοχή στις αποβολές – Πού οφείλονται, πώς αντιμετωπίζονται

Οι αποβολές σε μία κτηνοτροφική εκμετάλλευση αποτελούν το σημαντικότερο αναπαραγωγικό πρόβλημα και δυστυχώς είναι αρκετά συχνές, προκαλώντας σημαντικές οικονομικές απώλειες για τους κτηνοτρόφους.

Τα αίτια μιας αποβολής ποικίλλουν και μπορεί να είναι μολυσματικά (βακτήρια, ιοί, μύκητες, παράσιτα) ή διατροφικά/διαχειριστικά σφάλματα (τοξιναιμία εγκυμοσύνης). Η διαχείριση των αποβολών είναι ένα σημαντικό κομμάτι της αναπαραγωγικής διαχείρισης και γενικά της διαχείρισης της υγείας του ποιμνίου των προβάτων και πρέπει να γίνεται πάντα σε συνεργασία με τον κτηνίατρο της εκτροφής.

Μέσα από αυτή τη συνεργασία μπορεί να διασφαλιστεί η επιτυχία στην αναπαραγωγή των ζώων της μονάδας, που με τη σειρά της θα εξασφαλίσει την ομαλή εξέλιξη του παραγωγικού τους κύκλου και τη βιωσιμότητα της εκτροφής.

Ταυτόχρονα, οι αποβολές έχουν με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και ευζωία των ζώων και σημαντικές οικονομικές απώλειες, που υπονομεύουν τη βιωσιμότητα των εκτροφών μέσω της:

• μείωσης των γεννήσεων (λιγότερα αρνιά για αντικατάσταση, για σφαγή και για πώληση ως γεννήτορες)
• μείωσης της συνολικής γαλακτοπαραγωγής σε επίπεδο εκτροφής (ζώα που δεν γεννούν, δεν παράγουν γάλα)
• αύξησης του κόστους παραγωγής (καθυστέρηση στον παραγωγικό κύκλο των ζώων).

Οι αιτίες

Οι αποβολές διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στις λοιμώδους και στις μη λοιμώδους αιτιολογίας.

Οι λοιμώδους αιτιολογίας αποβολές αποδίδονται σε λοιμογόνους παράγοντες στους οποίους συγκαταλέγονται κυρίως βακτήρια, ιοί, πρωτόζωα κ.ά.

Οι μη λοιμώδους αιτιολογίας αποβολές μπορεί να σχετίζονται με:

• Aκατάλληλη διατροφή: σοβαρός υποσιτισμός, κακής ποιότητας ζωοτροφές, μυκοτοξίνες, δηλητηριάσεις, υποβιταμινώσεις και αβιταμινώσεις (π.χ. έλλειψη βιταμίνης Α), καθώς και έλλειψη ανόργανων στοιχείων (π.χ. σελήνιο, ιώδιο και μαγγάνιο)
• Καταπόνηση των ζώων (διάνυση εξοντωτικών αποστάσεων για βοσκή, βίαιοι χειρισμοί κ.α.)
• Παράγοντες που σχετίζονται με την προχωρημένη ηλικία του ζώου, τον αυξημένο δείκτη πολυδυμίας και την υγεία του αναπαραγωγικού του συστήματος
• Ασθένειες του έγκυου ζώου
• Ορμονικές διαταραχές
• Έκθεση σε υπερβολικό χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες
• Xημικά αίτια: λινκομυκίνη, βενζιμιδαζόλες
• Γενετικούς παράγοντες (π.χ. ύπαρξη θανατηφόρων γονιδίων στο έμβρυο)

H έγκαιρη αξιολόγηση και η έγκυρη διαγνωστική διερεύνηση των αποβολών, με σκοπό την ταυτοποίηση του αιτιολογικού παράγοντα, είναι καθοριστική για τη σωστή διαχείριση του προβλήματος και την αποκατάσταση της υγείας του κοπαδιού.

Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού της εκτροφής είναι κρίσιμη προκειμένου να καταλήξουμε στη διάγνωση και αργότερα στη διαχείριση των αποβολών σε επίπεδο ποιμνίου.

Τα μέτρα

Για την αντιμετώπιση των αποβολών συστήνονται τα παρακάτω μέτρα:

• Η απομόνωση των ζώων που απέβαλαν
• Η θεραπευτική χορήγηση χημειοθεραπευτικών ουσιών στα ζώα που απέβαλαν
• Η προληπτική χορήγηση χημειοθεραπευτικών ουσιών για την προστασία των υπόλοιπων ζώων που κυοφορούν εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον κτηνίατρο της εκτροφής
• Η απομάκρυνση και καταστροφή (π.χ. αποτέφρωση) της μολυσμένης στρωμνής και των προϊόντων της αποβολής
• Η απολύμανση του στάβλου και αλλαγή του χώρου τοκετών

Η πρόληψη στην περίπτωση των αποβολών σημαίνει:

• Τήρηση των μέτρων βιοασφάλειας και των συνθηκών υγιεινής στο στάβλο (τακτικοί καθαρισμοί και απολυμάνσεις των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού, απολυμαντική τάφρος πεζών και τροχοφόρων, χρησιμοποίηση προστατευτικής ενδυμασίας και γαντιών από το προσωπικό της εκτροφής, τους κτηνοτρόφους και κτηνιάτρους κατά τη διάρκεια των διαφόρων χειρισμών υλικών αποβολών, τακτικός αποπαρασιτισμός και έλεγχος του πληθυσμού των κατοικιδίων γατών και σκύλων που ζούνε εντός των ορίων του χώρου εκτροφής).
• Εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης για τα ζώα (επαρκής χώρος, αερισμός, φωτισμός, στρωμνή).
• Σωστή εφαρμογή του κατάλληλου εμβολιακού προγράμματος (σε αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνεται ο εμβολιασμός κατά της Βρουκέλλας και κατά της Χλαμύδιας).
• Ορθολογική διατροφή των ζώων (ποιοτικά και ποσοτικά) Αποτελεσματική διαχείριση της υγείας των ζώων.(Διατήρηση αρνάδων αντικατάστασης από κλειστή εκτροφή που δεν έχει ιστορικό αποβολών, απομόνωση και έλεγχος των νεοεισερχόμενων ζώων, μείωση του εύρους της περιόδου τοκετών, ομαδοποίηση των εγκύων σύμφωνα με την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού αποφυγή της πρόσβασης γατών και τρωκτικών στην αποθήκη ζωοτροφών.