Μια polyamorous οικογένεια που συνταράζει τους νόμους της Κολομβίας

Tο ανώτατο δικαστήριο της Κολομβίας αποφάσισε υπέρ τριών ανδρών που έζησαν μαζί για 10 χρόνια και των δύο που διεκδίκησαν τα δικαιώματα τους όταν ο ένας πέθανε.

Ο Μανουέλ Μπερμούντεζ είναι μέλος μιας polyamorous οικογένειας τριών ανδρών που κοιμούνται σε ένα κρεβάτι τόσο φαρδύ που σχεδόν δεν χωράει στην κρεβατοκάμαρα. Έχει, επίσης, συμμετάσχει σε αρκετές πρωτιές στην Κολομβία. Αυτός και ο σύντροφός του, Αλεχάντρο Ροντρίγκες, έγιναν ο πρώτος νόμιμα αναγνωρισμένος γκέι γάμος το 2000. Το 2017 πρόσθεσαν ένα τρίτο άτομο στην ένωσή τους.

Σε μια άλλη πρωτιά για την Κολομβία, ο τριμερής γάμος τους αναγνωρίστηκε πρόσφατα νόμιμα από το ανώτατο δικαστήριο του έθνους σε μια απόφαση που φέρνει επανάσταση στους νόμους της χώρας.

«Είμαι ένας όχι τόσο συνηθισμένος γκέι άντρας – όλοι μας είμαστε όχι τόσο συνηθισμένοι γκέι άντρες», λέει στην εφημερίδα El PAIS, ενώ φτιάχνει τον καφέ του στο σπίτι του στη βορειοδυτική Κολομβία. Αλλά αντί για «γκέι», χρησιμοποιεί τη λέξη «loca», έναν υποτιμητικό όρο για τους ομοφυλόφιλους σε μια από τις πιο συντηρητικές πόλεις της χώρας. Το σπίτι τους είναι χτισμένο στο παραδοσιακό αρχιτεκτονικό στυλ της περιοχής. Υπάρχει ένα ψηλό χριστουγεννιάτικο δέντρο με φωτάκια και στολίδια και μια πίσω μια αυλή με δέντρα μάνγκο. Αλλά αυτό το σπίτι κάθε άλλο παρά παραδοσιακό είναι γιατί έχει τρεις συζύγους – ενώ για ένα διάστημα ήταν τέσσερις.

Η ιστορία αυτού του γάμου των τριών ξεκινά το 1999 όταν η λέξη polyamory δεν ήταν της μόδας. Στην αρχή, δεν ήταν κάτι περισσότερο από δύο άντρες που συμπαθούσαν ο ένας τον άλλον και ήθελαν να κάνουν σεξ. Ο Μανουέλ γνώρισε τον Αλεχάντρο ένα βράδυ και ξεκίνησαν μια περιστασιακή σχέση. Σύντομα ερωτεύτηκαν και ένα χρόνο αργότερα παντρεύτηκαν από συμβολαιογράφο σε έναν συμβολικό γάμο που δεν παρείχε κανένα νόμιμο δικαίωμα. Παρά την αντίθεση της Καθολικής Εκκλησίας και άλλων συμβολαιογράφων, διακήρυξαν τον έρωτά τους στη λάμψη των σκληρών προβολέων των μέσων ενημέρωσης.

Ήταν μια συμβολική και πολιτική πράξη – μια πρόκληση που είχε σκοπό να ταρακουνήσει την πόλη και να πυροδοτήσει μια μάχη για την ισότητα στον γάμο, που μόλις ξεκινούσε στην Κολομβία. Επτά χρόνια αργότερα, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο επέκτεινε εκ των πραγμάτων τα δικαιώματα των πολιτικών ενώσεων στα ομόφυλα ζευγάρια, ο Μανουέλ και ο Αλεχάντρο παντρεύτηκαν ξανά. Αυτή τη φορά, η ένωσή τους αναγνωρίστηκε νομικά και είχε όλα τα δικαιώματα του γάμου.

Κάποια στιγμή ο Αλεχάντρο ερωτεύτηκε τον Εσνέιντερ Ζαμπάλα, έναν νεαρό άνδρα που τραγουδούσε στη χορωδία του πανεπιστημίου όπου σπούδαζε ο Αλεχάντρο. Όταν το είπε στον Μανουέλ, αντί να χωρίσουν, πρόσθεσαν τον Εσνέιντερ στη σχέση. «Ρώτησα τον εαυτό μου: “Γιατί ο σύζυγός μου να μην έχει αγόρι;”. Φαίνεται πολύ παράλογο να χωρίζουμε απότομα όταν χρειάζεται τόσος χρόνος για να κερδίσουμε ο ένας τον άλλον για να ερωτευτούμε», είπε ο Μανουέλ. Αυτή ήταν μια κρίσιμη αποκάλυψη για τον Μανουέλ, ο οποίος στην αρχή δεν του άρεσε ο Εσνέιντερ. Όμως οι δυο τους κατέληξαν να ερωτευτούν βαθιά. «Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί αυτό», είπε τότε, «αλλά ας δούμε πώς είναι η ζωή και για τους τρεις μας».

Ήταν τρεις επαγγελματίες που έφτιαχναν ένα σπίτι μαζί –  όχι ένα τρίο, γιατί ξεπερνούσε το σεξ. Παρουσιάστηκαν ως τριμελής οικογένεια γιατί έτσι ήταν. «Και οι τρεις μας κάνουμε σεξ, φυσικά, αλλά αυτή η οικογένεια βασίζεται στην αγάπη. Θυμάμαι το απόγευμα που παρουσιάσαμε τον Εσνέιντερ στους ανιψιούς μου. Βλέπαμε τηλεόραση και ένας από αυτούς ρώτησε: “Κι άλλος φίλος, θείε;” Είπα ανέμελα ναι, και απλώς το δέχτηκαν και άρχισαν να τον αποκαλούν θείο», είπε ο Μανουέλ.

Για 10 χρόνια, η τριάδα ήταν σε μια σταθερή σχέση, με όλα τα σκαμπανεβάσματα που βιώνει κάθε οικογένεια. «Οι άνθρωποι είναι μερικές φορές απογοητευμένοι», είπε ο Μανουέλ. «Πρέπει να είσαι έξυπνος με τη πολυσυντροφικότητα γιατί δεν είναι απλώς το να μπεις σε μια σχέση. Έχει να κάνει με το να ερωτευτούμε ο ένας τον άλλον. Το να ερωτεύεσαι ένα άτομο – εντάξει. Αλλά το να ερωτευτείς δύο είναι περίπλοκο και τρία είναι πολύ δύσκολο. Μερικοί δεν καταφέρνουν να το αντιμετωπίσουν αυτό», λέει ο Αλεχάντρο Ροντρίγκες, επαγγελματίας χορευτής.

Τελικά, αποφάσισαν να προσθέσουν ένα ακόμη. Ο Βίκτορ Πράντα, ηθοποιός του θεάτρου και φοιτητής ψυχανάλυσης, έγινε «ο τέταρτος» και λέει, «Έτσι με σύστησε. Το πρώτο βράδυ που ήμουν στο κρεβάτι με τρεις άντρες, ήμουν τόσο φορτισμένος που δεν μπορούσα να κοιμηθώ». Μετά από μια περίοδο γνωριμίας με τους τρεις, ο Πράντα έγινε μέλος της οικογένειας και άρχισε να ζει μαζί τους. Λέει ότι πάντα ονειρευόταν να έχει μια σταθερή οικογένεια και βρήκε μια εκεί.

Ένας θάνατος δοκιμάζει τη σχέση

Ένας θάνατος σε αυτή την οικογένεια ταρακούνησε σύντομα τα θεμέλιά της. Το 2014, ο Εσνέιντερ διαγνώστηκε με καρκίνο στο στομάχι και έμαθε ότι είχε μόνο τρεις μήνες ζωής. Κάθε σύζυγος ακολούθησε τη δική του προσέγγιση για να αντιμετωπίσει τον πόνο. Ο Αλεχάντρο αφοσιώθηκε στη φροντίδα του αρρλωστου. Ο Βίκτορ έγινε ο δυνατός και ο Μανουέλ έδωσε δύναμη στον Έσνειντερ.

«Αν πρόκειται να πεθάνεις σε τρεις μήνες, αγαπητέ μου, θα περάσουμε καλά. Θα κάνεις ό,τι θέλεις», είπε ο Μανουέλ. Ωστόσο, όλοι παραδέχονται ότι ήταν καταστροφικό.

Λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Εσνέιντερ, ο Μανουέλ και ο Αλεχάντρο υπέβαλαν αίτηση για να λάβουν τη σύνταξη του Εσνέιντερ. Το ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο απέρριψε την αξίωσή τους με το επιχείρημα ότι δεν αναγνώριζε τη σχέση τους, ενημερώνοντας τους ότι η μητέρα του Εσνέιντερ είχε ήδη ζητήσει τη σύνταξη.

Όμως, καθώς η σχέση τους ήταν δημόσια, ο Μανουέλ και ο Αλεχάντρο μπόρεσαν να αποδείξουν στον δικαστή ότι πληρούσαν την απαίτηση πενταετούς συμβίωσης. Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Εσνέιντερ, ένα τοπικό δικαστήριο στο Μεντεγίν αποφάνθηκε υπέρ των δύο επειδή η μητέρα δεν ζούσε με τον Εσνέιντερ και διέταξε το συνταξιοδοτικό ταμείο να αρχίσει να εκταμιεύει κεφάλαια στους Μπερμούντεζ και Ροντρίγκες με αναδρομική ισχύ. Ήταν μια εκπληκτική απόφαση για ένα συχνά συντηρητικό δικαστικό σώμα που είπε ότι η απόφασή του βασίστηκε στη σημασία της αυτονομίας. «Πολλοί άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου, μπορούν να ενωθούν στο πνεύμα της οικοδόμησης μιας οικογένειας. Ένα άτομο μπορεί να αγαπήσει δύο άλλους ταυτόχρονα, και τρεις μπορούν επίσης να αγαπήσουν ο ένας τον άλλον», έγραψαν οι δικαστές.

Όμως η νομική διαδικασία δεν τελείωσε εκεί. Το συνταξιοδοτικό ταμείο άσκησε έφεση και η υπόθεση πήγε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κολομβίας. Ενώ οι τροχοί της δικαιοσύνης γύρισαν σιγά-σιγά, ο Αλεχάντρο, ο Μανουέλ και ο Βίκτορ κατέγραψαν άλλη μια πρωτιά – έγιναν το πρώτο τρίο που παντρεύτηκε νόμιμα στην Κολομβία. Το πιστοποιητικό γάμου αναφέρει, «… τη συγκρότηση ενός τριμερούς πατρογονικού καθεστώτος» και χρησιμοποίησε έναν νέο νομικό όρο – trieja – ένα «throuple». Και έτσι, οι τρεις άνδρες επισημοποίησαν την πολυσυντροφικότητα στην Κολομβία.

Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου

Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου υπέρ των τριών συζύγων καθόρισε ότι αυτή η οικογένεια πρέπει να προστατεύεται και να αναγνωρίζονται τα συνταξιοδοτικά της δικαιώματα. Ο δικαστής Santander Rafael Brito λέει ότι η απόφαση αναγνωρίζει ότι οι άνθρωποι μπορούν να επιλέξουν το δικό τους οικογενειακό παράδειγμα. «Το συνταξιοδοτικό ταμείο προσπαθούσε να επιβάλει έναν ορισμό της οικογένειας που να είναι ενάντια στην ισότητα και να εισάγει διακρίσεις». Μέχρι τώρα, ο νόμος της Κολομβίας επέτρεπε να μοιράζονται τα επιδόματα οι νόμιμοι συντρόφοι.

Η είδηση της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου έγινε δεκτή με έκπληξη και από τους τρεις. «Για εμάς, δεν έχει να κάνει με τα χρήματα. Πρόκειται για την υπεράσπιση της οικογένειάς μας», είπε ο Μανουέλ. Ο Βίκτορ δεν κατονομάζεται ως δικαιούχος επειδή είχε σχέση μόνο για ενάμιση χρόνο όταν πέθανε ο Εστέιντερ. «Ποτέ δεν αξίωσα τίποτα γιατί δεν ήμουν νομικά καλυμμένος. Αλλά έχασα επίσης ένα αγαπημένο πρόσωπο, και είμαι επίσης χήρος», είπε.