«Τα καταραμένα βουνά»: Η τελευταία αληθινή άγρια φύση στην Ευρώπη

Καταπράσινες κοιλάδες, λιβάδια γεμάτα αγριολούλουδα, οι Αλβανικές Άλπεις. Μόνο να σε εντυπωσιάσει μπορεί το εντυπωσιακό τοπίο και η αίσθηση απόλυτης απομόνωσης που αποπνέει.

Σε αντίθεση με τα πιο διάσημα αλπικά θέρετρα της Ευρώπης, εκεί δεν υπάρχουν ξενοδοχεία. Η κορυφή του μονοπατιού των Βαλκανίων γεφυρώνει τρία πρώην εμπόλεμα έθνη και διασχίζει ορισμένα από τα λιγότερο εξερευνημένα τοπία της Γηραιάς Ηπείρου.

Σου προκαλεί μια εκπληκτική αίσθηση απομόνωσης. Σαν να εισέρχεται σε μια μυστική χώρα που με κάποιο τρόπο έχει διαφύγει της προσοχής του έξω κόσμου.

Εκτεινόμενες από τη Βόρεια Αλβανία προς το νότιο Κοσσυφοπέδιο και το βορειοανατολικό Μαυροβούνιο, οι Αλβανικές Άλπεις είνια περισσότερο γνωστές με τα τοπικά αλβανικά (Bjeshkët e Nëmuna) και σερβοκροατικά (Prokletije) ονόματά τους. Και τα δύο σημαίνουν «τα καταραμένα βουνά».

Μυστήριο παραμένει το γιατί δόθηκε αυτό το όνομα. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, ο διάβολος δραπέτευσε από την κόλαση και δημιούργησε τις πλαγιές μέσα σε μια μέρα. Άλλοι αναφέρουν ότι το όνομα των Άλπεων προέρχεται από μια γυναίκα που καταράστηκε τα βουνά επειδή δεν μπορούσε να βρει νερό ενώ περπατούσε εκεί με τα παιδιά της κάτω από τον καυτό ήλιο.

Άλλοι ισχυρίζονται πως ήταν οι Σλάβοι που έδωσαν στα βουνά το όνομά τους. Αγωνίζονταν να τα διασχίσουν. Η ιστορία παραμένει αινιγματική.

Από καιρό αποκαλούμενη το «αίνιγμα της Ευρώπης», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε βιβλία και ταξιδιωτικούς οδηγούς, η Αλβανία είναι ίσως η πιο παρεξηγημένη χώρα στην Ευρώπη.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ενβέρ Χότζα σφράγισε το ορεινό έθνος από τον έξω κόσμο για τέσσερις δεκαετίες. Απαγόρευσε τη θρησκεία, καθιστώντας έτσι την Αλβανία το πρώτο άθεο έθνος στον κόσμο.

Είχε απαγορεύσει τα ταξίδια και οδήγησε τον σημερινό πρωθυπουργό Έντι Ράμα να πει πως ήταν κάποτε «η Βόρεια Κορέα της Ευρώπης». Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο Χότζα έπεισε το έθνος πως ο υπόλοιπος κόσμος ήθελε να ανατρέψει το κομμουνιστικό του κράτος. Έτσι γέμισε τη χώρα με τσιμεντένια καταφύγια για να κρυφτούν σε περίπτωση επίθεσης.

Επικρατεί και ένα παράδοξο. Είναι ένα από τα δύο έθνη με μουσουλμανική πλειοψηφία στην Ευρώπη μαζί με το γειτονικό Κοσσυφοπέδιο. Οι περισσότεροι Αλβανοί ζουν εκτός χώρας (10 εκατομμύρια) παρά εντός (2,8 εκατομμύρια).

Για δεκαετίες, σύμφωνα με το αφιέρωμα του Peter Elia για το BBC, λίγοι μόνο γνώριζαν για τις χρυσές παραλίες, τα άγρια βουνά και τα αρχαία. Τα τελευταία, όμως, χρόνια προσελκύει όλο και περισσότερους ταξιδιώτες. Όλους εκείνους που θέλουν να ανακαλύψουν μια από τις τελευταίες άγριες και λιγότερο εξερευνημένες γωνιές της Ευρώπης.

Το κυκλικό μονοπάτι πεζοπορίας 192 χιλιομέτρων συνδέει την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και το Κοσσυφοπέδιο μέσω μιας σειράς μονοπατιών. Το όραμα για το διασυνοριακό έργο γεννήθηκε το 2013. Όμως οι ρίζες του πηγαίνουν πολλά χρόνια πίσω.

Πολλοί Αλβανοί και Κοσοβάροι αναφέρονται στη στενή τους σχέση ως «ένα έθνος, δύο κράτη», όπως αναφέρεται στο δημοφιλές αλβανικό σύνθημα «jemi nje» (είμαστε ένα). Στην πραγματικότητα, το 93% των Κοσοβάρων είναι εθνοτικά Αλβανοί και μιλούν αλβανικά.

Το Κοσσυφοπέδιο, που προηγουμένως ανήκε στη Σερβία, και το Μαυροβούνιο ενσωματώθηκαν στη νεοσύστατη Γιουγκοσλαβία το 1918. Η διάσπαση της χώρας το 1992 προκάλεσε μια σειρά σφοδρών εθνοτικών συγκρούσεων, καθώς τόσο στη Σερβία όσο και στο Μαυροβούνιο είναι κυρίως χριστιανοί ορθόδοξοι.

Εκατοντάδες χιλιάδες Κοσοβάροι εγκατέλειψαν το κράτος τους, ενώ πολλοί διέσχισαν τα καταραμένα βουνά προς την Αλβανία. Το 1999, οι αεροπορικές επιδρομές του ΝΑΤΟ τερμάτισαν τονπόλεμο μεταξύ μεταξύ Αλβανών, Κοσοβάρων και Σέρβων. Το Κοσσυφοπέδιο κέρδισε τελικά την ανεξαρτησία του το 2008, αλλά η ένταση κατά μήκος των συνόρων συνεχίστηκε.

Το μονοπάτι της ειρήνης

Σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της ειρήνης, οι ηγέτες πρότειναν ένα μονοπάτι πεζοπορίας που θα συνέδεε τις μουσουλμανικές, καθολικές και ορθόδοξες κοινότητες. Από τότε που άνοιξε, η διαδρομή έχει ενισχύσει τις τοπικές αγροτικές οικονομίες και έχει συμβάλει στη δημιουργία μεγαλύτερης σύνδεσης μεταξύ τους.

Η δημιουργία του μονοπατιού σήμαινε τη χαρτογράφηση διαδρομών που ήταν γνωστές μόνο στους βοσκούς και την ενθάρρυνση αγροτών να ανοίξουν ξενώνες. Η τελική σφραγίδα έγκρισης ήρθε όταν οι εμπνευστές του μονοπατιού έπεισαν τις αρχές και των τριών χωρών να καταργήσουν τον έλεγχο των διαβατηρίων, σε μια εποχή που η ελεύθερη μετακίνηση πέρα από τα σύνορα ήταν αδιανόητη.

Η εμπειρία του συντάκτη ξεκίνησε στην πρωτεύουσα της Αλβανίας, στο αεροδρόμιο των Τιράνων. Οι οδηγοί του, ο Mendi από την Αλβανία και ο Agon από το Κόσοβο, τον υποδέχτηκαν με πλατύ χαμόγελο. Τον σύστησαν σε 12 ακόμη πεζοπόρους από τη Βρετανία, τη Γερμανία και τη Νέα Ζηλανδία που σχημάτιζαν την ομάδα τους.

Το αίνιγμα της Ευρώπης

Μετά από τέσσερις ώρες είχαν φτάσει στη λίμνη Komani. Για να αποκτήσουν πρόσβαση στα καταραμένα βουνά, χρειάστηκε να περάσουν τρεις ακόμη ώρες ταξιδιού προς την κοιλάδα Valbona. Έκαναν πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού και αφού δοκίμασαν άγριες φράουλες και βατόμουρα που υπήρχαν εκεί, έφτασαν μπροστά στις καλύβες με θέα τα Καταραμένα Βουνά.

Ο Μουσταφά, πρώην βοσκός, μαζί με τους δύο γιους του ήταν υπεύθυνος για τον ξενώνα. «Στην προηγούμενη δουλειά μου, είχα πολλούς ταξιδιώτες και περιπατητές που έμεναν μαζί μου. Αλλά ποτέ δεν τους είχα χρεώσει. Ένας βοσκός δεν φροντίζει μόνο τα ζώα αλλά και τους ανθρώπους». Είχε τόσους πολλούς επισκέπτες που έμειναν έστω ένα βράδυ ώστε τελικά αποφάσισε να αλλάξει δουλειά. Αξιοποίησε τις οικονομίες του, έχτισε περισσότερες καλύβες και έκτοτε αφιερώθηκε στη φροντίδα των ταξιδιωτών.

Το επόμενο πρωί, μετά από μια δίωρη ανάβαση, βρέθηκαν στην κορυφή του όρους Τρεκουφίρι. Μια πινακίδα τους καλωσόρισε στην Αλβανία. Ο πάροχος κινητής τηλεφωνίας τον καλωσόρισε στο Μαυροβούνιο. Αυτά τα σημάδια είναι η μοναδική ένδειξη των διεθνών συνόρων. Δεν ήταν πάντα βέβαια έτσι. Τα καταλύματα κατά μήκος του μονοπατιού κυμαίνονται από υπέροχα σαλέ μέχρι απλές καλύβες.

Αν η Αλβανία είναι το αίνιγμα της Ευρώπης, η πεζοπορία σε αυτό το μονοπάτι τον βοήθησε να κατανοήσει το άθροισμα των μερών της. Και μέσα από τις εντυπωσιακές εικόνες σου δημιουργεί την επιθυμία να βρεθείς στα ίδια μέρη και να εξερευνήσεις την υπέροχη φύση.