Στις 12 Μαΐου 1996, εν είδει επιστολής που του είχε δήθεν αποστείλει ένας σχετικά νέος εκπαιδευτικός ονόματι Παρασκευάς Παρακατιανός, ο αείμνηστος Μάριος Πλωρίτης έγραφε μεταξύ άλλων τα εξής στο «Βήμα» (ο τίτλος του άρθρου του ήταν Η πρόθεση «παρά» και τα παράλογα):

Αγαπητέ κύριε,

Αν δεν ήμουν ένας ταπεινός και άσημος εκπαιδευτικός, αλλά κάποιος υψηλά ιστάμενος αρμόδιος του υπουργείου Παιδείας, τώρα που ζυγώνουν οι εξετάσεις θα πρότεινα να δοθεί στους εξεταζόμενους ένα θέμα πολύ απλό, ακόμα και για τους μαθητές της λεγόμενης Μέσης Εκπαίδευσης: η δυναμική των προθέσεων που, όταν λειτουργούν ως πρώτα συνθετικά, πλαταίνουν το νόημα μιας λέξης ή και το αλλοιώνουν, ώρες ώρες, στο ακριβώς αντίθετό του. (Λ.χ. το ρήμα «βάλλω», που γίνεται αναβάλλω, μεταβάλλω, εισβάλλω, παραβάλλω, αμφιβάλλω, διαβάλλω, καταβάλλω, αποβάλλω — το τελευταίο, ιδιαίτερα προσφιλές σε ορισμένους παιδονόμους).

Αν, όμως, ήμουν εξεταζόμενος μαθητής, θα χρησιμοποιούσα, στην απάντησή μου, το παράδειγμα της πρόθεσης-προθέματος «παρά». Όχι επειδή την κουβαλάω διπλή στο ονοματεπώνυμό μου, αλλά επειδή εικονογραφεί παραστατικά τον νεοελληνικό βίο:

Θα τολμούσα λ.χ. να γράψω πως, ενάμιση αιώνα τώρα, οι διάφοροι «παράκλητοι» και οι πολυώνυμες παρατάξεις παραμυθιάζουν και παραπλανούν αδιάκοπα τους παροικούντες αυτή τη χώρα των μακάρων… παρασιωπούν όσα θα έπρεπε να λένε και παραπληροφορούν με όσα λένε… παραχαράζουν και παραμορφώνουν την πραγματικότητα, παράγοντας (αντί όποιου άλλου «έργου») ψέματα και απάτες… παρακάμπτουν και παραβιάζουν τους νόμους που οι ίδιοι έχουν παρασκευάσει, γεμίζοντάς τους παράθυρα και παραπόρτια, ώστε να μπορούν να παραχωρούν και να παραδίνουν τα πάντα στους παρακοιμώμενούς τους παρακεντέδες και παράσιτα, για να παραγεμίζουν την παραδαρμένη τους. (Και η μόνη σύνθετη λέξη που έχει πέσει σε αμετάκλητη παραγραφή στο λεξιλόγιό τους είναι η λέξη παραίτηση).

Αποτέλεσμα: το κράτος μας έχει γίνει παρωδία κράτους κι έχει ολοκληρωτικά υποκατασταθεί από το παρακράτος της παρανομίας, της παραοικονομίας, της παραπαιδείας, της παρα-υγείας, του παρασκηνίου και του σκοινιού και του παλουκιού… παραπαίει και παραδέρνει εσαεί στην παραλυσία και την παραπληγία, στην παράνοια και στην παράκρουση και, φυσικά, στην παρακμή — χωρίς ακμή να έχει γνωρίσει ποτέ του…

Ίσως παρατηρήσουν μερικοί —προσέθετε ο Πλωρίτης στο τέλος του κειμένου του, μετά την «επιστολή» του Παρακατιανού— πως ο κ. Παρακατιανός παρασύρεται και τα παραλέει. Ωστόσο, δεν μπορούν να μην παραδεχθούν την αλήθεια των μύδρων του για τις πολιτικές παρεκτροπές. Και, τέτοιες ώρες, η παρρησία, ακόμα και η παραφορά, είναι πολύ πιο «σεμνές» από τις παρασιωπήσεις…

Το παράδειγμα της πρόθεσης-προθέματος «παρά» μάς δίνει ο Πλωρίτης, ώστε να καταλάβουμε την ασύλληπτη δυναμική της γλώσσας μας.

Παράδειγμα λαμπρό ο ίδιος ευχέρειας λόγου και ακριβολογίας.

Παράδειγμα ευρυμάθειας και ευρύτητας σκέψεως.

Παράδειγμα πολιτικοκοινωνικής ευαισθησίας και δημοκρατικών φρονημάτων.

Παράδειγμα ευσυνειδησίας και αξιοπρέπειας.

Παράδειγμα ήθους και κύρους.

Παράδειγμα διανοουμένου εν ευρεία εννοία.

Headlines