Η ατζέντα των προκλήσεων του Ερντογάν – Από τη Γαλάζια Πατρίδα στη Θράκη

Τον «χρήσιμο εχθρό» που θα του δώσει πόντους ενόψει των εκλογών στην Τουρκία, αναζητά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και όχι μόνο. Πολλώ δε μάλλον που αυτές πραγματοποιούνται εν μέσω μίας μακράς και βαθιάς οικονομικής κρίσης, τη χρονιά που η Τουρκική Δημοκρατία κλείνει 100 χρόνια ζωής. Το 2023.  Ο τούρκος πρόεδρος δείχνει να ξεφεύγει από τις ανάγκες μίας «προεκλογικής εκστρατείας» και να οικοδομεί μία στρατηγική στην συγκεκριμένη κατεύθυνση με στόχο μία ηγεμονική θέση στην ευρύτερη περιοχή.

Τα ελληνοτουρκικά μπαίνουν στην ατζέντα της πολιτικής του αναθεωρητισμού του Ερντογάν, επί μίας συγκεκριμένης ατζέντας θεμάτων, που η Άγκυρα θεωρεί ότι μπορεί να εκμεταλλευθεί σε σταθερή βάση και να επαναφέρει ανάλογα με την πολιτική συγκυρία. Με αξιοποίηση και ερμηνεία Συνθηκών, όπως των Παρισίων και της Λωζάννης, του διεθνούς δικαίου και της ισχύος της Τουρκίας ανάλογα με την περίοδο που διανύουμε.

Το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Έχει έρθει να αγκαλιάσει το σύνολο των διεκδικήσεων της Τουρκίας όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες και να καλύψει προσπάθεια επιβολής τετελεσμένων, όπως αυτά που επιχειρούνται μέσω των παράνομων τουρκολιβυκών μνημονίων. Η Άγκυρα έχει επιχειρήσει να εργαλειοποιήσει επανειλημμένα τον ΟΗΕ, καταθέτοντας αρχικά μονομερώς τις συντεταγμένες που η ίδια θεωρεί ότι αποτυπώνουν την «υφαλοκρηπίδα» της, αλλά και αποστέλλοντας το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, που η Ελλάδα χαρακτηρίζει παράνομο, θεωρώντας την ανάρτηση της επιστολής ταυτόχρονη αποδοχή της συμφωνίας.

Έχει οδηγήσει τις διερευνητικές επαφές σε αδιέξοδο, ενώ την ίδια στιγμή καταγγέλλει την Αθήνα για απροθυμία προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Με την Τουρκία να δυναμιτίζει την όποια πιθανότητα συμφωνίας για προσφυγή επιχειρώντας να βάλει στο τραπέζι το σύνολο των διεκδικήσεων της στο Αιγαίο, ξεκινώντας από την υφαλοκρηπίδα και φτάνοντας μέχρι τις «γκρίζες ζώνες». Ως μία απειλή σε αναμονή παραμένουν τα τουρκικά σεισμογραφικά και γεωτρύπανα, με φόντο και την κρίση του Ορούτς Ρέις του 2020 και την Άγκυρα να προαναγγέλλει έρευνες σε όλο το εύρος της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Αποστρατικοποίηση νησιών

Έχει καταστεί ένα από τα βασικά στοιχεία στο αφήγημα της Τουρκίας περί «ελληνικής απειλής». Και ο δίαυλος με τον οποίο η Άγκυρα επιχειρεί κατά κύριο λόγο να στείλει τα μηνύματα της στην Ουάσιγκτον μέσω Αθήνας. Η Τουρκία επιχειρεί ερμηνεία της Συνθήκης της Λωζάννης με στόχο την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά και επιδιώκοντας να δώσει επίφαση νομιμότητας στις διεκδικήσεις της έχει προχωρήσει και στην αποστολή σχετικών επιστολών στον ΟΗΕ. Η Τουρκία συνδέει τα νησιά και με το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Αθήνας, καλώντας μάλιστα τις ΗΠΑ και τη Γαλλία να μην ενθαρρύνουν την Ελλάδα σε «λάθος και επικίνδυνες κινήσεις».

Με το ζήτημα να έχει τεθεί και στην κρίση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας, το οποίο έχει φροντίσει για τις απαραίτητες προειδοποιήσεις στην ελληνική πλευρά, στη γραμμή Ερντογάν και το «μπορεί να έρθουμε ένα βράδυ». Στα ακραία σενάρια έντασης που εξετάζονται από την Αθήνα είναι και το ενδεχόμενο προσπάθειας αποκλεισμού νησιών με αφορμή την μεταφορά αμυντικού εξοπλισμού.

Τρομοκρατία και Λαύριο

Ένα από τα ζητήματα που έχουν ιδιαίτερη απήχηση στο εσωτερικό ακροατήριο της Τουρκίας. Και στο οποίο η Άγκυρα επιδιώκει να βάλει στο κάδρο την Αθήνα, με ιδιαίτερη επιμέλεια και επιμονή. Κάνοντας φόκους στην προσφυγική δομή του Λαυρίου. Η οποία σύμφωνα με την Άγκυρα έχει εξελιχθεί σε «κέντρο εκπαίδευσης τρομοκρατών» του ΡΚΚ και του DHKP-C.

Σύμφωνα δε με την Τουρκία οι επίδοξοι «τρομοκράτες» εκπαιδεύονται στο Λαύριο με την ανοχή των ελληνικών αρχών που επιχειρούνται να χαρακτηριστούν «συνένοχες» στις επιθέσεις επί τουρκικού εδάφους. Με δημοσιεύματα στον τουρκικό φιλοκυβερνητικό Τύπο να αναδεικνύονται όποτε η πολιτική ανάγκη το επιτάσσει και τον υπουργό Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού να καλεί επανειλημμένα την Αθήνα να λάβει μέτρα.

Με πλέον πρόσφατη την αποτυχημένη απόπειρα να συνδέσουν την Αθήνα με την επίθεση στο εμπορικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Σχετικές κατηγορίες εναντίον της Ελλάδας έχει εξαπολύσει και ο διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν, προχωρώντας ακόμα και στην ανάρτηση προπαγανδιστικών βίντεο.

Μεταναστευτικό και «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας»

Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού και η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει την κρίση στον Έβρο, το 2020 αποτέλεσε σταθμό στη χρονιά που η ένταση στα ελληνοτουρκικά κλιμακώθηκε επικίνδυνα. Με τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να καταγγέλλει την Αθήνα από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Σύμφωνα με τον τούρκο πρόεδρο η Ελλάδα είναι υπεύθυνη για την μετατροπή του Αιγαίου σε «νεκροταφείο προσφύγων». Στο κάδρο των καταγγελιών της Άγκυρας και η ΕΕ, μέσω Frontex. Για την Αθήνα το μεταναστευτικό είναι επίσης στα βασικά σενάρια ενδεχόμενων κρίσεων στο πλαίσιο των οποίων η Άγκυρα ίσως επιδιώξει το «ατύχημα». Με αιχμή και τις περιοχές έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, που Ελλάδα και Τουρκία επίσης έχουν διαφορά, με την Άγκυρα να επεκτείνει τα όρια της σε όλο το εύρος της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Μουσουλμανική Μειονότητα στη Θράκη

Για την Τουρκία «τουρκική μειονότητα». Η αναφορά Τσαβούσογλου έδωσε την «αφορμή» για την έκρηξη Δένδια κατά την επίσκεψη του στην Άγκυρα το 2021. Η Τουρκία άλλωστε προσπαθεί επί σειρά ετών να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή μέσω της μειονότητας, εκμεταλλευόμενη και τα λάθη της ελληνικής Πολιτείας.

Η περιοχή αναβαθμίζεται στους στόχους της Άγκυρας μετά και την ένταξη της Αλεξανδρούπολης στην ελληνοαμερικανική συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας (MDCA). Η ανάδειξη της Αλεξανδρούπολης σε βάση ύψιστης σημασίας τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για τους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ, με φόντο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς και ο σχεδιασμός να μετατραπεί σε ενεργειακό hub, έχουν προκαλέσει έντονη κριτική από την τουρκική πλευρά στην Ουάσιγκτον.

Ενώ η προσπάθεια εργαλειοποίησης και της μειονότητας εντείνεται, με τον Τσαβούσογλου, να δέχεται στην Άγκυρα μέλη της μειονότητας να καταγγέλλει την Αθήνα σταθερά για καταπάτηση των δικαιωμάτων των «Τούρκων» της δυτικής Θράκης. Ενώ και οι επισκέψεις τούρκων αξιωματούχων στην περιοχή γίνονται με όρους αλυτρωτισμού.