Απελευθέρωση και ελευθερία

Ασφαλώς μια «ντραγκ κουίν» (ένας άντρας δηλαδή, ο οποίος εμφανίζεται με τονισμένα τα χαρακτηριστικά του ανατομικώς αντίθετου φύλου, με περούκα, μακιγιάζ και γυναικεία ρούχα) μπορεί να λέει παραμύθια σε παιδάκια. Πολύ πιο εύκολα θα απογειώσει η ντραγκ κουίν τη φαντασία τους, θα τα ταξιδέψει σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από συμβάσεις και περιορισμούς, μαγευτικό… Παρά μια φιγούρα παραδοσιακής γιαγιάς με τσεμπέρι, στριφνού δασκάλου ο οποίος χαμογελάει με το στανιό λόγω γιορτών ή άνεργου ηθοποιού που για το μεροκάματο παριστάνει άκεφα τον κλόουν. Υπό έναν όρον: η ντραγκ κουίν να νιώθει, όσο βρίσκεται ανάμεσα στα πιτσιρίκια, παραμυθένια. Και όχι αγωνίστρια του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος.

Αιώνες φαρμάκι, γενιές φαρμάκι έχουν πιει οι άνθρωποι με διαφορετικό ερωτικό προσανατολισμό. Αναρίθμητοι κρύβονταν ισοβίως, εγκλωβίζονταν σε ψεύτικους γάμους, ασφυκτιούσαν. Αλλοι, οι λιγότεροι, δήλωναν ευθαρσώς, επαναστατικά, τη φύση τους. Και σπρώχνονταν στο περιθώριο.

Ομοφυλόφιλος τραπεζικός; Ονειδος! Περίγελος για συναδέλφους και πελάτες. Λεσβία δασκάλα; Σκιάχτρο, αντρογυναίκα, τζιβιτζιλού – ζήτημα χρόνου η απομάκρυνσή της «για να μη μολύνει τις τρυφερές ψυχούλες…». Ο καλλιτεχνικός χώρος εμφανιζόταν πιο ανεκτικός. Μια πρωταγωνίστρια εντούτοις του μουσικοχορευτικού ισχυριζόταν ένα βράδυ – δεκαετία του 1970 – στο καμαρίνι πως εάν ο γιος της έβγαινε «τοιούτος», θα τον σκότωνε. «Μα τι λες;» έφριξε η κολλητή της. «Στο θέατρο όλο με «τοιούτους» κάνεις παρέα!». «Αλλο το θέατρο, άλλο η ζωή» την αποστόμωσε δήθεν. Εάν μιλήσουμε για τραβεστί, μονόδρομος το πεζοδρόμιο. Η αδήλωτη, η απροστάτευτη πορνεία.

Με συγκρούσεις, με θυσίες – και επειδή βεβαίως ο καπιταλισμός συνειδητοποίησε πως οι ΛΟΑΤΚΙ  αποτελούν μια από τις δυναμικότερες μερίδες καταναλωτών – επήλθε σταδιακά η απελευθέρωση. Επαψαν εν πολλοίς, στα μεγάλα αστικά κέντρα τουλάχιστον, οι ομοφυλόφιλοι και οι ρευστόφυλοι να αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Εκσυγχρονίστηκε ο νόμος, θεσμοθετήθηκε το σύμφωνο συμβίωσης και για εκείνους – το διαφιλονικούμενο της εποχής μας; εάν θα έχουν το δικαίωμα να είναι γονείς.

Εντυπωσιακή πρόοδος μέσα σε λίγα χρόνια! Επήλθε ωστόσο η αναμενόμενη παρενέργεια. Πάρα πολλοί ΛΟΑΤΚΙ εγκλωβίστηκαν στην ταυτότητά τους. Εγιναν στρατευμένοι, κατά την πιο παρωχημένη – και εχθροπαθή συχνά – έννοια της λέξης.

Στη χώρα μας, που μαστιζόταν σχεδόν μόνιμα από διχασμούς, το έχουμε δει το έργο ξανά και ξανά.

Κατά τα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια, άμα ήσουν «εθνικόφρων», η μετριότητα ή και η ασημαντότητά σου συχνά συγχωρούνταν. Εάν όχι, το έργο και το πρόσωπό σου κατασυκοφαντούνταν. «Οι δύο υποψήφιοι του ΕΑΜ είναι τελείως ξένοι προς την Ελλάδα, την οποία θα ήθελεν ίσως να τιμήσει η Επιτροπή του Νομπέλ» έγραφε η εφημερίδα «Εστία», αναφερόμενη σε ποιους; Στον Σικελιανό και στον Καζαντζάκη…

Ομοίως λειτουργούσαν και οι απέναντι. Δεν πάει να έψηνε ο φούρναρης άθλιο ψωμί; Ηταν Μακρονησιώτης, οι αριστεροί συνεπώς της γειτονιάς τον προτιμούσαν.

Ετσι σκέφτονται και δρουν στις μέρες μας οι συνδικαλιστικής νοοτροπίας ΛΟΑΤΚΙ. Οι ρόλοι ΛΟΑΤΚΙ  στο θέατρο, στο σινεμά, στην τηλεόραση ανήκουν – λέει – σε «δικούς τους», ακόμα και αν εκείνοι στερούνται ερμηνευτικών προσόντων. Η ιδιαιτερότητα, που πριν αποτελούσε στίγμα και εμπόδιο, τείνει να γίνει ασπίδα, διαβατήριο. Ποιος θα απολύσει έναν ομοφυλόφιλο υπάλληλο που αποδεικνύεται ανεπαρκής ή ανέντιμος δίχως να κατηγορηθεί για σεξισμό, ομοφοβία;

Το εκκρεμές πρέπει να πάει από το ένα άκρο στο άλλο ώστε να ισορροπήσει τελικά κάπου στο κέντρο. Κάθε καταπιεσμένη κοινότητα αποτινάζοντας τον ζυγό φτάνει σε υπερβολές. Βιώνει με έναν κραυγαλέα θριαμβικό, ενίοτε και βίαιο, τρόπο την απελευθέρωση πριν συνηθίσει και απολαύσει την ελευθερία.

Τι σημαίνει ελευθερία εν προκειμένω; Να μη μετράνε οι ερωτικές σου προτιμήσεις ούτε εναντίον ούτε υπέρ σου στην κοινωνική και στην επαγγελματική ζωή. Να είναι παντελώς αδιάφορες για όποιον δεν σε ορέγεται.

Ποτέ δεν θα εμπιστευόμουν έναν σκιτζή γιατρό κι ας έχουμε τα ίδια γούστα στη λογοτεχνία ή στο κρεβάτι. Και αν η ντραγκ κουίν αντί να μου διηγείται παραμύθια, μου έκανε προπαγάνδα, βεβαίως και θα την απήλλασσα από την απαιτητική μου παρουσία.