Atlantic Council: Δέκα πιθανές παγκόσμιες εξελίξεις έως το 2033 σύμφωνα με τους ειδικούς

Σε 167 αναλυτές απευθύνθηκε η δεξαμενή σκέψης Atlantic Council, ζητώντας τους να προβλέψουν τις εξελίξεις στα πιο φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα σε βάθος δεκαετίας. Οι ειδικοί, η πλειοψηφία των οποίων ήταν Αμερικανοί (60%), αλλά προέρχονται συνολικά από 30 χώρες (οι περισσότερες εκ των οποίων ευρωπαϊκές) ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα απαντώντας στη δημοσκόπηση, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν σε σχετική ανάλυση.

Τι μας περιμένει, λοιπόν, μέχρι το 2030; Αν πιστέψουμε στις προβλέψεις των αναλυτών, πιθανώς η κατάρρευση της Ρωσίας, η εισβολή της Κίνας της Ταϊβάν και η εξάπλωση των πυρηνικών, μεταξύ άλλων όχι ιδιαιτέρως ευοίωνων εξελίξεων. Φυσικά, οι προβλέψεις πάντοτε ενέχουν αρκετή επισφάλεια, όσο καλά μελετημένες και αν είναι – και, όπως σκωπτικά σχολιάζει το Gzero Media, η πτώση του Βλαντίμιρ Πούτιν έχει προβλεφθεί τουλάχιστον 15 φορές μέχρι σήμερα, με τον ρώσο πρόεδρο ωστόσο να παραμένει ακόμη στη θέση του. Ακόμη κι έτσι, οι εκτιμήσεις των ειδικών διατηρούν το ενδιαφέρον τους.

Η Ρωσία μπορεί να μην επιβιώσει – ή να γίνει αγνώριστη

Το ποσοστό των αναλυτών που θεωρεί πιθανή την κατάρρευση της Ρωσίας εντός της επόμενης δεκαετίας εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία αποδείχθηκε εξαιρετικά υψηλό.

Σχεδόν οι μισοί (46%) αναμένουν πως είτε η χώρα θα μετατραπεί σε αποτυχημένο κράτος, είτε θα διασπαστεί. Περισσότεροι από το ένα πέμπτο (21%) μάλιστα την επέλεξαν ως τη χώρα που έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να μετατραπεί σε αποτυχημένο κράτος σε αυτό το διάστημα, ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με εκείνους που επέλεξαν την αμέσως επόμενη χώρα, δηλαδή… το Αφγανιστάν.

Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι πως το 40% των αναλυτών πιστεύει πως η Ρωσία θα καταρρεύσει έως το 2033 εξαιτίας εσωτερικών προβλημάτων, όπως ένας εμφύλιος πόλεμος, επανάσταση ή πολιτική διάλυση. Η συγκεκριμένη άποψη είναι ακόμη πιο διαδεδομένη μεταξύ των Ευρωπαίων που συμμετείχαν στην έρευνα του Atlantic Council, καθώς το 49% απάντησε πως αναμένει μια τέτοια εξέλιξη, σε σύγκριση με το πιο μετριοπαθές 36% των Αμερικανών.

Ταυτόχρονα, το 14% των αναλυτών υποστήριξε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποιο πυρηνικό όπλο εντός της δεκαετίας. Το ποσοστό εκτινάσσεται στο 22% ανάμεσα σε εκείνους που αναμένουν πως η χώρα θα βιώσει στο ίδιο διάστημα τόσο τη μετατροπή της σε αποτυχημένο κράτος, όσο και εσωτερικές ταραχές.

Από την άλλη, το 10% εκείνων που θεωρούν ότι η χώρα θα μετατραπεί σε αποτυχημένο κράτος ή θα βιώσει διάσπαση στην επόμενη δεκαετία, πιστεύουν επίσης ότι έχει και τις μεγαλύτερες πιθανότητες σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο αυταρχικό κράτος, να αποκτήσει μια υγιή δημοκρατία μέχρι το 2033.

Περισσότερες χώρες θα αποκτήσουν πυρηνικά – ίσως όμως δεν τα χρησιμοποιήσουν

Λίγο περισσότεροι από έναν στους δέκα (13%) είναι αισιόδοξοι πως καμιά άλλη χώρα δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα έως το 2033, ενώ πάνω από τα τρία-τέταρτα δήλωσαν ότι κάποια συγκεκριμένη χώρα θα εξοπλιστεί με τα καταστροφικά όπλα σε αυτό το διάστημα. Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, οι περισσότεροι κατονόμασαν το Ιράν (68%) – μια εξέλιξη που ο Μάθιου Κρένινγκ του Atlantic Council θεωρεί ότι θα μπορούσε να έρθει ακόμη και εντός του έτους. Όμως το Ιράν ενδέχεται να μην είναι το μόνο που θα τα καταφέρει.

Ένας από τους λόγους που οι αναλυτές πιστεύουν ότι το 2033 θα βρει περισσότερες χώρες με πυρηνικά οπλοστάσια, είναι η εκτίμηση πως οι τοπικές διαμάχες θα οδηγήσουν σε κούρσα εξοπλισμών σε αυτό το διάστημα. Για παράδειγμα, από εκείνους που πιστεύουν πως το Ιράν θα αποκτήσει πυρηνικά εντός της δεκαετίας, το 41% θεωρεί πως το ίδιο θα κάνει και η Σαουδική Αραβία. Αντιθέτως, από εκείνους που δεν περιμένουν να δουν ένα πυρηνικό Ιράν, μόλις το 15% αναμένει πως η Σαουδική Αραβία θα προχωρήσει σε τέτοια μέτρα. Αντιστοίχως, το 57% των αναλυτών που περιμένουν πως η Ιαπωνία θα αποκτήσει πυρηνικά, θεωρούν ότι το ίδιο θα συμβεί και με τη Νότια Κορέα, καθώς και οι δυο χώρες απειλούνται όλο και περισσότερο από την Κίνα ή/και τη Βόρεια Κορέα.

Ταυτόχρονα, όμως, το 58% παραμένουν αισιόδοξοι πως δεν θα δούμε χρήση πυρηνικών εντός της δεκαετίας – παραμένει, ωστόσο, ανησυχητικό που το 31% θεωρούν μια τέτοια εξέλιξη πιθανή. Από τους τελευταίους, οι περισσότεροι φαίνεται πως αναμένουν ότι αυτό θα συμβεί στο πλαίσιο τοπικής διαμάχης και όχι κάποιας παγκόσμιας σύγκρουσης, ενώ στην πλειοψηφία τους (14%) πιστεύουν πως ένοχη για τη χρήση τους θα είναι η Ρωσία.

Ακόμη κι εκείνοι που θεωρούν πιθανή τη χρήση ρωσικών πυρηνικών, ωστόσο, στην πλειοψηφία τους (δύο-τρίτα) δεν περιμένουν πως η Ρωσία θα πολεμήσει απέναντι στο ΝΑΤΟ μέχρι το 2033.

το 10%, που θεωρεί ότι η Βόρεια Κορέα θα είναι εκείνη που «θα πατήσει το κουμπί», πιστεύει πως η ασιατική χώρα δεν θα τα χρησιμοποιήσει για να πλήξει κάποια άλλη πυρηνική δύναμη.

Εξίσου δυσοίωνο είναι και το γεγονός ότι λιγότεροι από 2% των αναλυτών αναμένουν να δουν ουσιαστικά βήματα αποπυρηνικοποίησης μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, ενώ το 10% κατονόμασε το πυρηνικό ολοκαύτωμα ή έναν πόλεμο με χρήση πυρηνικών ή όπλων μαζικής καταστροφής ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τον πλανήτη μέχρι το 2033.

Η Κίνα θα εισβάλει στην Ταϊβάν

Οι πρόσφατες αμερικανικές προειδοποιήσεις ότι η Κίνα θα μπορούσε να εξαπολύσει επίθεση την Ταϊβάν, με στόχο την ένωσή της με την ενδοχώρα, πιο άμεσα από το αναμενόμενο και έως το 2027 φαίνεται πως δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστους τους αναλυτές. Συγκεκριμένα, το 70% εκείνων που συμμετείχαν στην έρευνα του Atlantic Council συμφωνούν με τη δήλωση ότι η Κίνα θα επιχειρήσει να καταλάβει την Ταϊβάν με τη βία μέσα στην επόμενη δεκαετία (αν και μόλις το 12% δήλωσε πως «συμφωνεί πολύ»). Αντιθέτως, μόνο 2 στους 10 δεν πιστεύουν ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο.

Αν και πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει το ΝΑΤΟ σε σύγκρουση με τη Ρωσία, το 60% των αναλυτών δεν «βλέπει» κάτι τέτοιο στη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Ωστόσο, και δεδομένου ότι μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν πιθανότατα θα οδηγούσε σε παρέμβαση των ΗΠΑ για την προστασία του νησιωτικού κράτους, οι ειδικοί ανησυχούν περισσότερο για μια τέτοια σύγκρουση, κάνοντας την Ασία και όχι την Ευρώπη πιο επικίνδυνο έδαφος για έναν πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων.

Η «αποσύνδεση» των οικονομιών ΗΠΑ και Κίνας ίσως δεν αποδειχθεί ιδιαιτέρως εντυπωσιακή

Η αποσύνδεση της αμερικανικής και της κινεζικής οικονομίας έχει επίσης απασχολήσει πολύ τους ειδικούς. Εκείνοι που συμμετείχαν στην έρευνα του Atlantic Council, ωστόσο, δεν βλέπουν τα πράγματα ως πολύ δραματικά. Η πλήρης αποσύνδεση, παρατηρεί η δεξαμενή σκέψης, είναι απίθανη με το 40% των αναλυτών να εκτιμούν ότι οι δυο οικονομίες «θα είναι κάπως λιγότερο» αλληλεξαρτημένες έως το 2033. Επιπλέον, από εκείνους που πιστεύουν ότι η Κίνα θα επιτεθεί στην Ταϊβάν, το 64% αναμένει τουλάχιστον κάποιο βαθμό μείωσης της οικονομικής αλληλεξάρτησης – ποσοστό αναπάντεχα χαμηλό. Μάλιστα, το 22% εκείνων που περιμένουν ότι η Κίνα θα χρησιμοποιήσει βία για την επανένωση της Ταϊβάν, πιστεύουν ότι οι δυο οικονομίες θα είναι ακόμη πιο αλληλεξαρτημένες έως το 2033.

Οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ισχυρές, δεν θα έχουν όμως την παγκόσμια ηγεμονία

Οι περισσότεροι αναλυτές εξέφρασαν την άποψη ότι οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν την ισχύ  τους στη διάρκεια της δεκαετίας. Επτά στους δέκα θεωρούν ότι η χώρα θα εξακολουθεί να έχει τον ισχυρότερο στρατό του κόσμου μέχρι το 2033, ποσοστό ιδιαιτέρως υψηλό δεδομένων των βημάτων εκσυγχρονισμού του κινεζικού στρατού, ενώ περίπου οι μισοί πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν και την τεχνολογική τους ηγεμονία. Ωστόσο, μόλις τρεις στους δέκα θεωρούν ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ο ισχυρότερος παίκτης στο πεδίο της διπλωματίας και λίγο περισσότεροι ότι θα διατηρήσουν τη θέση της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη.

Τα παραπάνω, υπογραμμίζει το Atlantic Council, εγείρουν ένα ερώτημα: Αν οι ΗΠΑ χάσουν την οικονομική και διπλωματική τους κυριαρχία, μπορούν να διατηρήσουν τα υπόλοιπα προνόμιά τους; Στο κάτω-κάτω, η στρατιωτική δύναμη εξαρτάται σε κάποιο βαθμό και από τις συμμαχίες μιας χώρας, αλλά και από την οικονομική και τεχνολογική της υπεροχή, ενώ η τεχνολογική ισχύς στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητά της να μετατρέπει την τεχνολογική της πρόοδο σε εμπορεύματα.

Επιπλέον, η δεξαμενή σκέψης ξεχωρίζει δυο μειοψηφικές απόψεις. Το (διόλου ευκαταφρόνητο) 19% των συμμετεχόντων υποστήριξαν ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να μετατραπούν σε αποτυχημένο κράτος έως το 2033, να διασπαστούν ή απλώς να χάσουν την ηγεμονία σε οποιονδήποτε από τους προαναφερθέντες τομείς – ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι ίδιος αριθμός αναλυτών (περίπου 7%) δήλωσαν ότι η χώρα που έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να αποτύχει είναι οι ΗΠΑ με εκείνους που θεωρούν ότι αυτή η τύχη περιμένει το Πακιστάν.

Η δεύτερη μειοψηφία (περίπου το 12% των αναλυτών) περιμένουν πως οι ΗΠΑ θα διατηρήσει την ηγεμονία της σε όλους τους τομείς. Το Atlantic Council χαρακτηρίζει αυτή την ομάδα ως «αισιόδοξους».

Η συνεργασία για το κλίμα θα αυξηθεί, αλλά θα παραμείνει ανεπαρκής

Η κλιματική αλλαγή θα βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας ατζέντας την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες. Η πλειοψηφία τους (42%) αναμένει πως το ζήτημα θα προκαλέσει τη μεγαλύτερη παγκόσμια συνεργασία, ξεπερνώντας κατά πολύ τη δημόσια υγεία (25%).

Από εκείνους που περιμένουν το ζήτημα να βρεθεί στην κορυφή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, το 29% αναμένει πως τα κοινωνικά κινήματα με περιβαλλοντικά αιτήματα θα απαιτήσουν ισχύ.

Ωστόσο, μόλις το 47% εκείνων που περιμένουν περισσότερη συνεργασία γύρω από το ζήτημα πιστεύουν ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα έχουν αγγίξει το μέγιστο επίπεδο μέχρι το 2033, ακολουθώντας έπειτα πτωτική τάση, ενώ οι υπόλοιποι εμφανίζονται ακόμη πιο  απαισιόδοξοι.

Συνολικά, οι περισσότεροι αναλυτές δεν αναμένουν μείωση των εκπομπών μέχρι το 2033, ενώ ελάχιστα περισσότεροι βρίσκουν μια τέτοια εξέλιξη πιθανή σε σχέση με εκείνους που πιστεύουν ότι στο ίδιο διάστημα ο άνθρωπος θα πατήσει στον Άρη.

Ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια

Εντυπωσιακά ήταν και τα ποσοστά των ειδικών που αναμένουν επιπλέον κινδύνους στα πεδία της οικονομίας και της δημόσιας υγείας μέχρι το 2033. Το 76% προβλέπουν άλλη μια παγκόσμια οικονομική κρίση, μεγέθους ανάλογου με εκείνη του 2008-09 μέχρι το 2033. Άλλο ένα 19% θεωρούν ότι θα υπάρξουν δυο ή περισσότερες τέτοιες κρίσεις. Το 49% αναμένει άλλη μια πανδημία αντίστοιχη με εκείνη του κοροναϊού, ενώ ένα 16% άλλες δυο.

Τα αποτελέσματα αυτά ίσως έχουν προκύψει εξαιτίας των πολύ πρόσφατων κρίσεων. Όμως, η δεξαμενή σκέψης υποστηρίζει ότι δεν αποκλείεται να παραπέμπουν σε ανησυχητικές τάσεις, όπως θα ήταν μια εποχή συχνών και έντονων κρίσεων δημόσιας υγείας, αλλά και μια επιστροφή σε μια οικονομία αντίστοιχη με εκείνη του μεσοπολέμου. Από το 1908 έως το 1946 η ανθρωπότητα αντιμετώπισε πέντε παγκόσμιες υφέσεις με ακόμη μεγαλύτερες απώλειες για το παγκόσμιο ΑΕΠ σε σχέση με εκείνη του 2008-09.

Ο πόλεμος δημοκρατίας – απολυταρχίας θα συνεχιστεί – και δεν είναι βέβαιο ότι η δημοκρατία θα νικήσει

Για την ακρίβεια, οι αναλυτές δεν βλέπουν κάποιον νικητή στη διάρκεια των δέκα επόμενων ετών. Οι περισσότεροι περιμένουν ότι ο αριθμός των δημοκρατιών θα μειωθεί (37%) ενώ λιγότεροι είναι εκείνοι που αναμένουν αύξησή τους (29%). Σχεδόν όλοι, όμως, εκτιμούν πως οι αλλαγές θα είναι περιορισμένες.

Ταυτόχρονα, το 46% δεν περιμένει να δει κανένα αυταρχικό καθεστώς να μετατρέπεται σε δημοκρατία, ενώ μόλις το 31% δηλώνει πως δεν θα συμβεί το αντίθετο, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η δημοκρατία θα αποδυναμωθεί.

Το 9% του συνόλου των συμμετεχόντων και το 10% των Αμερικανών επέλεξαν τις ΗΠΑ ως τη δημοκρατική χώρα που έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να μετατραπεί σε αυταρχικό καθεστώς έως το 2033.

Οι δημοκρατίες θα έρθουν αντιμέτωπες με συστημικούς κινδύνους

Ετοιμαστείτε για μια επικίνδυνη δεκαετία, γεμάτη εθνικιστικές και λαϊκιστικές δυνάμεις, αλλά και απειλές που σχετίζονται με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας. Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα του Atlantic Council, μόλις το 5% περιμένει πως τα δημοκρατικά κινήματα θα είναι τα πιο επιδραστικά σε αυτό το διάστημα.

Οι νέες τάσεις στη μαζική επικοινωνία και τις νέες τεχνολογίες επίσης ανησυχούν τους αναλυτές. Πάνω από τους μισούς (53%) πιστεύουν ότι τα κοινωνικά δίκτυα θα διαδραματίσουν αρνητικό ρόλο για τη δημοκρατία μέχρι το 2033, ενώ μόλις το 15% πιστεύουν το αντίθετο. Το 18% θεωρούν ότι τα κοινωνικά δίκτυα θα έχουν εξελιχθεί τόσο σε αυτό το διάστημα, ώστε αυτή η ερώτηση να είναι αδύνατον να απαντηθεί.

Οι διεθνείς οργανισμοί ασφαλείας δεν θα αλλάξουν παρά τον ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο

Παρά τις νέες προκλήσεις για την παγκόσμια ασφάλεια που διακρίνουν οι αναλυτές εντός της ερχόμενης δεκαετίας, πιστεύουν ταυτόχρονα ότι η αρχιτεκτονική ασφαλείας του πλανήτη θα παραμείνει περίπου αμετάβλητη.

Για παράδειγμα, το 82% των συμμετεχόντων πιστεύουν ότι στη διάρκεια της ερχόμενης δεκαετίας το ΝΑΤΟ θα παραμείνει μια συμμαχία βορειοαμερικανικών και ευρωπαϊκών κρατών στηριγμένη σε αμοιβαίες εγγυήσεις ασφαλείας.

Αντίστοιχες είναι οι απόψεις των ειδικών και για το ενδεχόμενο επέκτασης του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με το 64% να θεωρεί απίθανη την προσθήκη επιπλέον μελών.