Κτηματολόγιο: Δεύτερη ευκαιρία για τα λάθη στις εγγραφές

Ειδική ρύθμιση που θα ανοίγει παράθυρο για μια «δεύτερη ευκαιρία» στο Κτηματολόγιο, προκειμένου να διορθωθούν λάθη στις εγγραφές και να σωθούν όσες ιδιοκτησίες κινδυνεύουν να χαθούν, εξετάζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ανταποκρινόμενο σε σχετικό αίτημα των ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας.

Συγκεκριμένα, μέσα στο επόμενο διάστημα οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα αναζητήσουν λύσεις που θα δίνουν περιθώριο στους πολίτες να σώσουν όσες ιδιοκτησίες κινδυνεύουν να χαθούν (να περιέλθουν στο Δημόσιο), χωρίς ωστόσο να δημιουργούνται περαιτέρω προβλήματα στη διαδικασία ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου.

Για τον σκοπό αυτόν, αναμένεται να συσταθεί ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή, με τη συμμετοχή στελεχών του υπουργείου και του Κτηματολογίου, καθώς και εκπροσώπων δικηγορικών συλλόγων και της ομοσπονδίας ιδιοκτητών ακινήτων, η οποία θα προτείνει την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση που θα παρατείνει τις προθεσμίες διόρθωσης των λαθών στο Κτηματολόγιο.

Υπενθυμίζεται ότι ήδη έχει δοθεί οριζόντια παράταση ενός έτους στην προθεσμία για τις οριστικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο, η οποία εκπνέει στο τέλος του 2023. Ωστόσο, καθώς η κτηματογράφηση σε κάθε περιοχή έχει διαφορετική αφετηρία (κάποια προγράμματα ολοκληρώθηκαν ήδη πριν από χρόνια, άλλα προγράμματα ολοκληρώθηκαν πρόσφατα και άλλα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη), όπως αναφέρουν παράγοντες του υπουργείου, «η όποια λύση δεν μπορεί να είναι οριζόντια».

Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι των ιδιοκτητών ακινήτων επισημαίνουν ότι η οριστικοποίηση ανακριβών εγγραφών στο Κτηματολόγιο επιφέρει συνέπειες και στο ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Για παράδειγμα, η μη εγγραφή στο κτηματολογικό φύλλο ακινήτου με υπάρχουσα υποθήκη (ή προσημείωση) συνεπάγεται την απώλεια του εν λόγω δικαιώματος. Επίσης, η εγγραφή λανθασμένου ποσοστού συγκυριότητας (π.χ. 60% αντί 100%) έχει ως συνέπεια τη μερική απώλεια ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.

Σημαντικότερες, τονίζουν οι εκπρόσωποι των ιδιοκτητών, είναι οι συνέπειες στις περιπτώσεις που ένα ακίνητο εμφανίζεται στο κτηματολογικό φύλλο ως «αγνώστου ιδιοκτήτη», καθώς μετά την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών τα ακίνητα θα περιέλθουν, εκ του νόμου, στο Ελληνικό Δημόσιο, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επανάκτησης της κυριότητάς τους παρά μόνο διεκδίκησης χρηματικής αποζημίωσης.

Η εικοσαετία

Σημειώνεται ότι η διαδικασία κτηματογράφησης παρείχε ήδη χρονικό περιθώριο διόρθωσης των ανακριβών πρώτων εγγραφών στις περιοχές που έχουν κτηματογραφηθεί, όμως πολλοί ιδιοκτήτες λόγω αμέλειας, έλλειψης πληροφόρησης, δικαστικών εμπλοκών κ.λ.π., δεν το έπραξαν.

Το όλο ζήτημα θεωρείται εξαιρετικά σύνθετο από νομικής πλευράς, και για τον λόγο αυτόν η ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων έχει ζητήσει να ισχύσει 20ετής οριζόντια προθεσμία διόρθωσης των λαθών (αρχομένης από τον χρόνο έναρξης λειτουργίας των Κτηματολογικών Γραφείων), κάτι που προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα και στις περιπτώσεις χρησικτησίας, προκειμένου οι πολίτες να κλείνουν τις εκκρεμότητές τους με το Κτηματολόγιο.

Πάντως, όπως αναφέρουν από τη δική τους πλευρά αρμόδιοι παράγοντες του Κτηματολογίου, η προθεσμία δεν μπορεί να είναι 20ετής για όλες τις περιοχές. Για παράδειγμα, αναφέρουν ότι στη Θεσσαλονίκη όπου το Κτηματολογικό Γραφείο άνοιξε πέρυσι ή στην Αθήνα που ανοίγει φέτος, εάν δοθεί 20ετής προθεσμία, οι οριστικές εγγραφές θα κλείσουν το 2042 ή το 2043! Αυτό, προσθέτουν, «δίνει λάθος μήνυμα στους πολίτες, διαιωνίζοντας τη λογική της αναβλητικότητας, ενώ είναι άδικο για τους συνεπείς πολίτες που έσπευσαν να ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις τους».

Την ίδια στιγμή, πηγές του Κτηματολογίου επισημαίνουν ότι η νέα ρύθμιση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης δεν θα είναι οριζόντια και θα δίνει μια εύλογη παράταση, ανάλογα με την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης σε κάθε περιοχή.

Επίσης, υποστηρίζεται ότι η ρύθμιση δεν αναμένεται να προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν από τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, θα αφορά άμεσα ακίνητα στις 313 περιοχές της χώρας που κτηματογραφήθηκαν έως το 2006 και στις οποίες καταγράφηκαν 7.293.068 ιδιοκτησιακά δικαιώματα και περίπου 170.000 ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη».

Εκτός ρύθμισης 36 περιοχές

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι η ρύθμιση δεν θα καλύπτει 36 περιοχές της χώρας. Σε αυτές περιλαμβάνονται 22 περιοχές, στις οποίες, έπειτα από αλλεπάλληλες παρατάσεις, η οριστικοποίηση των αρχικών εγγραφών επήλθε την 1η Αυγούστου 2017, ενώ τον Ιανουάριο του 2018 δόθηκε εντολή στους προϊσταμένους των Κτηματολογικών Γραφείων να προχωρήσουν τις διαδικασίες για τα ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη», ώστε να περιέλθουν στο Δημόσιο.

Για τις υπόλοιπες 14 περιοχές, η προθεσμία διόρθωσης έληξε το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου  2018, ενώ οι περιοχές αυτές δεν περιελήφθησαν ούτε σε νόμο του 2018 που έδινε 15ετή προθεσμία διόρθωσης στις αρχικές εγγραφές.

Οπως αναφέρουν παράγοντες του Κτηματολογίου, στις 36 περιοχές υπολογίζεται ότι περίπου 14.500 ακίνητα, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί «αγνώστου ιδιοκτήτη», έχουν περάσει πλέον οριστικά στην ιδιοκτησία του Δημοσίου. Ωστόσο προσθέτουν ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει μηχανισμός υποδοχής, καταγραφής και αξιοποίησης των ακινήτων που πέρασαν ή θα περάσουν στην περιουσία του κράτους.

Σημειώνεται ότι παρατάσεις στις προθεσμίες διόρθωσης των ανακριβών πρώτων εγγραφών στο Κτηματολόγιο δόθηκαν το 2020 και το 2021, λόγω της έξαρσης της πανδημίας, καθώς και το 2022. Ουσιαστικά, παρατάθηκε έως τις 31.12.2023 η προθεσμία  σε περιοχές που κηρύχθηκαν υπό κτηματογράφηση πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου 3481/2006 (δηλαδή, συνολικά πάνω από 20 χρόνια από την ημερομηνία ίδρυσης του πρώτου Κτηματολογικού Γραφείου στο Κιλκίς, που ήταν η 1η  Αυγούστου 2003).

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»