Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η Γραμμική Α (Μέρος Β’)

Προκειμένου να σχηματίσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τη Γραμμική Α, θα αναφερθούμε συνοπτικά σε τρία πεδία: στον τρόπο ανάγνωσης των χαρακτήρων της, στη δομή των κειμένων της και στο νόημα των λέξεών της, καθώς και στη γλώσσα που η γραφή αυτή εκφράζει.

Κατά πρώτον, δεδομένου ότι περίπου εβδομήντα από τα συλλαβογράμματα της Γραμμικής Α απαντούν και στη Γραμμική Β, ευλόγως επιχειρείται να συσχετιστούν και κατ’ επέκταση να ταυτιστούν οι φωνητικές αξίες των χαρακτήρων των δύο αυτών προαλφαβητικών γραφών. Αυτό, όμως, δε σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι τα συλλαβικά σύμβολα της Γραμμικής Α και της Γραμμικής Β διαβάζονται με τον ίδιον ακριβώς τρόπο, με άλλα λόγια ότι οι αναγνώσεις τους συμπίπτουν απόλυτα.

Κατά δεύτερον, στα λογιστικά κατάστιχα της Γραμμικής Α, δηλαδή στις καταγραφές λογιστικού χαρακτήρα, παρατηρούνται ορισμένοι σχετικά σαφείς τρόποι διάρθρωσης. Έτσι, στην αρχή ενός κειμένου μπορεί να βρίσκεται μια επικεφαλίδα αποτελούμενη από δύο ή τρεις λέξεις. Αυτή ακολουθείται από διάφορες μεμονωμένες λέξεις που συνοδεύονται από ένα ιδεόγραμμα και έναν αριθμό. Προφανώς, με την επικεφαλίδα καθίσταται γνωστό το θέμα εκάστου κειμένου, ενώ οι προαναφερθείσες λέξεις πρέπει να δηλώνουν πρόσωπα ή τόπους που σχετίζονται με τις καταγεγραμμένες ποσότητες. Δυσχερής είναι, ωστόσο, ο προσδιορισμός του νοήματος, του πραγματικού χαρακτήρα κάθε λέξης, εάν δηλαδή πρόκειται κατά περίπτωση για ένα ανθρωπωνύμιο, για ένα τοπωνύμιο ή και για έναν οικονομικό όρο. Το έργο αυτό γίνεται ακόμα δυσχερέστερο στα θρησκευτικά κείμενα, όπου τα συμπλέγματα κάποιων συχνά επαναλαμβανόμενων λέξεων –ακριβώς ίδιων ή και με παραλλαγές– συγκροτούν πιθανότατα τυποποιημένες φράσεις με τις οποίες οι πιστοί προσεύχονται ή απευθύνουν ευχαριστίες προς τις θεότητες.

Τέλος, όσον αφορά τη γλώσσα που παριστάνεται με τη Γραμμική Α, οι ειδικοί έχουν προτείνει κατά καιρούς διάφορες αποκρυπτογραφήσεις, σχετιζόμενες στην πλειονότητά τους με την ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών. Έτσι, έχουν κάνει μεταξύ άλλων λόγο για την ελληνική, τη σημιτική, τη σανσκριτική, τη χεττιτική, τη λουβική, τη λυκική, την καρική και τη βασκική γλώσσα. Πάντως, καμία από τις προταθείσες αυτές λύσεις δεν έχει καταφέρει να πείσει την επιστημονική κοινότητα για την ορθότητά της, καθώς είναι σαφές ότι η Γραμμική Α δεν παρουσιάζει ξεκάθαρη δομική συγγένεια με κάποια άλλη γνωστή γλώσσα. Τα όποια κοινά σημεία της με πολλές γλώσσες δεν είναι σε καμία περίπτωση επαρκή, από τη στιγμή κατά την οποία δεν έχουν εντοπιστεί ομοιότητες που να αφορούν συνολικά τη μορφολογία και τη φωνητική. Απαραίτητη εν προκειμένω είναι επίσης η κατανόηση του μεγαλύτερου τμήματος του κειμενικού σώματος της Γραμμικής Α, καθώς και η θεμελίωση κάθε ερμηνευτικής απόπειρας με στέρεα και πειστικά επιχειρήματα.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η γεωγραφική κατανομή της Γραμμικής Α στην Κρήτη (πηγή: Ester Salgarella, Aegean Linear Script(s): Rethinking the Relationship Between Linear A and Linear B, Cambridge University Press, 2020).

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η Γραμμική Α (Μέρος Α’)