Κόλαφος η νέα έκθεση της Human Rights Watch: Γυναικοκτονίες, εγκλήματα μίσους και καταστολή

Στη δημοσιότητα βρίσκεται η ετήσια έκθεση της Human Rights Watch, η οποία ανοίγει τη συζήτηση για εγκλήματα μίσους κατά προσφύγων, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και γυναικών ενώ την ίδια στιγμή κάνει λόγο για περιορισμούς της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά σε παρακολουθήσεις δημοσιογράφων και την έρευνα για την δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, η οποία σύμφωνα με τη HRW δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο.

H οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρεται σε μια σειρά προβλημάτων σε θέμα όπως το μεταναστευτικό και τα δικαιώματα των γυναικών ενώ αναφέρεται εκτενέστερα στην ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα αλλά και τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.

«Η Ελλάδα φιλοξενεί μεγάλο αριθμό Ουκρανών προσφύγων, αλλά αδυνατεί να προστατεύσει τα δικαιώματα άλλων αιτούντων άσυλο και μεταναστών, μεταξύ άλλων λόγω της παράνομης επαναπροώθησης νεοαφιχθέντων στην Τουρκία» αναφέρει η έκθεση.

Συνεχίστηκαν τα κατασταλτικά μέτρα κατά των μη κυβερνητικών ομάδων και η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης. Οι περιορισμοί της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και ένα σκάνδαλο παρακολούθησης προκάλεσαν ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου.

Οι καταχρηστικές πρακτικές των αρχών επιβολής του νόμου εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες ενώ οι αξιωματούχοι επιβολής του νόμου δεν ανταποκρίθηκαν επαρκώς στα εγκλήματα μίσους και σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν εμπλοκή σε αυτά, σύμφωνα με την οργάνωση.

Μετανάστες και αιτούντες άσυλο

Η Ελλάδα ξεκίνησε τον Απρίλιο την παροχή προσωρινής προστασίας σε Ουκρανούς πρόσφυγες. Σύμφωνα με τις αρχές, μέχρι τις 31 Ιουλίου η Ελλάδα φιλοξενούσε συνολικά 70.676 Ουκρανούς πρόσφυγες ενώ μέχρι τις 11  Σεπτεμβρίου, 10.139 μη Ουκρανοί είχαν αφιχθεί στην Ελλάδα το 2022 — 5.742 διά θαλάσσης και 4.397 διά ξηράς.

Ο υπουργός μετανάστευσης της Ελλάδος, Νότης Μηταράκης, δήλωσε στη Βουλή τον Μάρτιο ότι οι Ουκρανοί είναι «πραγματικοί πρόσφυγες», ενώ όσοι έρχονται από τη Συρία ή το Αφγανιστάν είναι «παράτυποι μετανάστες», παρόλο που πολλοί Σύριοι και Αφγανοί μπορούν βάσιμα να αιτηθούν το καθεστώς του πρόσφυγα.

Αν και η ελληνική κυβέρνηση συνέχισε να αρνείται τη συμμετοχή της σε παράνομες επαναπροωθήσεις, ανέφερε στις αρχές Σεπτεμβρίου ότι «απέτρεψε» 150.000 παράτυπες αφίξεις το 2022.

Στην ετήσια έκθεσή  του που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο, ο Συνήγορος του Πολίτη επέκρινε τις έρευνες των ελληνικών αρχών για τις επαναπροωθήσεις. Στην έρευνα που διεξήγαγε τον Απρίλιο —η Εθνική Αρχή Διαφάνειας της Ελλάδας που είναι η επιφορτισμένη από την κυβέρνηση ανεξάρτητη αρχή για τη διερεύνηση των καταχρηστικών πρακτικών στα σύνορα — διαπίστωσε ότι οι καταγγελίες μεταναστών για επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές αρχές ήταν αβάσιμες.

Ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Η Ελλάδα μέσα σε ένα έτος υποχώρησε κατά 38 θέσεις στην έκθεση των Reporters Without Borders για το 2022 αναφορικά με το δείκτη ελευθερίας του τύπου, με την οργάνωση να επισημαίνει ότι είναι η χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη χαμηλότερη κατάταξη, αντανακλώντας τη σοβαρότητα των ανησυχιών για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στη χώρα.

Κατά τη διάρκεια του έτους είναι σε εξέλιξη ένα σκάνδαλο παρακολουθήσεων, το οποίο χαρακτηρίστηκε από κάποια μέσα ενημέρωσης ως το Ελληνικό Watergate. Ξεκίνησε με αποκαλύψεις τον Νοέμβριο του 2021 ότι η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) παρακολουθούσε τον Σταύρο Μαλιχούδη, ανεξάρτητο δημοσιογράφο. Τον Απρίλιο του 2022 έγινε γνωστό ότι το κινητό τηλέφωνο του Θανάση Κουκάκη, ανεξάρτητου δημοσιογράφου που ασχολείται με ερευνητικό ρεπορτάζ τραπεζικού και επιχειρηματικού περιεχομένου, είχε μολυνθεί με λογισμικό spyware από αγνώστους. Λίγες ημέρες αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι ο Κουκάκης τελούσε υπό παρακολούθηση και από την ΕΥΠ. Στα τέλη Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου, βγήκε στο φως ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε επίσης τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νίκο Ανδρουλάκη, και ότι υπήρξε απόπειρα παγίδευσης του τηλεφώνου του με το ίδιο κακόβουλο λογισμικό spyware που είχε εγκατασταθεί στο τηλέφωνο του Κουκάκη.

Οι ένστολοι δράστες

Τα στατιστικά στοιχεία για τα εγκλήματα μίσους για το 2021, τα οποία δημοσιεύθηκαν τον Μάιο από το μη κυβερνητικό Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (RVRN), έδειξαν μείωση των περιστατικών οργανωμένης βίας. Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιστατικών κατά προσφύγων και μεταναστών που κατέγραψε το RVRN, τα θύματα αναφέρουν ως δράστες ένστολους. Η έκθεση επισημαίνει ότι η αστυνομική βία με ρατσιστικό κίνητρο παρουσιάζει αυξητική τάση από το 2018, και ειδικά εντός της περιόδου της πανδημίας.

Το RVRΝ διαπίστωσε ακόμα ότι άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας γίνονται στόχος μίας ευρείας κατηγορίας δραστών, η οποία περιλαμβάνει απλούς πολίτες, δημόσιους υπαλλήλους και ένστολους, ακόμα και συγγενείς τους. Η στοχοποίηση των ΛΟΑΤ ατόμων εντάθηκε εν μέσω πανδημίας με κυρίαρχα τα μοτίβα της ενδοοικογενειακής βίας αλλά και παρενοχλητικών συμπεριφορών κατά τον έλεγχο μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας.

Στην έκθεσή της που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας χαιρέτισε το σχέδιο δράσης κατά του ρατσισμού και την εθνική στρατηγική για την ισότητα των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς και ίντερσεξ, αλλά προειδοποίησε για τις συνεχιζόμενες διακρίσεις κατά μαθητών ΛΟΑΤΚΙ+ στα σχολεία, τις καταχρηστικές ρατσιστικές και αντί ΛΟΑΤ ατόμων συμπεριφορές της αστυνομίας, και τις αναγκαστικές εξώσεις των Ρομά.

Ένα ελληνικό δικαστήριο απάλλαξε τέσσερις αστυνομικούς για τη  δολοφονία του 33 χρονου κουϊρ ακτιβιστή και υπερασπιστή ανθρώπινων δικαιωμάτων Ζακ Κωστόπουλο το 2018. Δύο άλλοι άνδρες κρίθηκαν ένοχοι για την πρόκληση σωματικής βλάβης και τους επιβλήθηκε ποινή 10 ετούς κάθειρξης, την οποία ο ένας από τους δύο θα εκτίσει κατ’οίκον.

Βία κατά των γυναικών

Η κυβέρνηση δέχθηκε ολοένα αυξανόμενες πιέσεις προκειμένου να καταπολεμήσει την ενδοοικογενειακή βία συμπεριλαμβανομένου του χαρακτηρισμού της γυναικοκτονίας ως ιδιαίτερου τύπου εγκλήματος, καθώς η δολοφονία δύο γυναικών μέσα σε μία μέρα τον Αύγουστο πυροδότησε δημόσια οργή και διαδηλώσεις.

Με τη δολοφονία μίας γυναίκας τον Σεπτέμβριο, όταν ο σύζυγός της τής έβαλε φωτιά, καθώς και μίας άλλης γυναίκας μαζί με το 10 μηνών μωρό της το σύνολο των γυναικών που δολοφονήθηκαν φέτος ανέρχεται σε τουλάχιστον 17.

Ολόκληρη η έκθεση εδώ.