ΕΕ: Ευρωπαϊκή άμυνα – Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα, αλλά και τίποτα

Για την άμυνα της ΕΕ και ποιες αλλαγές συντελέστηκαν σε αυτή μετά που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία γράφει το World Crunch. Στην ανάλυσή του o Πιερ Χάσκι, ανταποκριτής του Μέσου στο Παρίσι, σημειώνει ότι ο πόλεμος άλλαξε τα πάντα, αλλά και τίποτα.

Είναι αναμφίβολα ένα από τα μεγάλα παράδοξα του πολέμου του Βλαντίμιρ Πούτιν, γράφει ο Χάσκι, ότι προκάλεσε μια προσέγγιση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ – το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ήλπιζε ο Ρώσος πρόεδρος. Ωστόσο, για την κορυφαία στρατιωτική δύναμη της ΕΕ, τη Γαλλία, αυτό δεν ήταν ακριβώς το σενάριο των ονείρων της.

Παρόλο που τα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ απέχουν μόλις λίγα χιλιόμετρα μεταξύ τους, οι ηγέτες τους κρατούσαν επί μακρόν αποστάσεις ο ένας από τον άλλον.

Την Τρίτη, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ, οι κορυφαίοι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συναντήθηκαν τελικά και υπέγραψαν δήλωση που υποσχέθηκε «υψηλότερο επίπεδο» συνεργασίας μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων.

Μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, αλλά δεν υπάρχει τίποτα προφανές σχετικά με αυτή τη νεοσύστατη συμμαχία. Για το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής της, η Ευρωπαϊκή Ένωση κρατούσε ως επί το πλείστον αποστάσεις από θέματα άμυνας, σημειώνει ο Χάσκι.

Ορισμένα από τα μέλη της Ένωσης παραμένουν ουδέτερα, ενώ άλλα ανήκουν στο ΝΑΤΟ. Η Γαλλία παρέμεινε εκτός των στρατιωτικών δομών του ΝΑΤΟ, ενώ είναι μέλος της Συμμαχίας, υπογραμμίζει ο Πιερ Χάσκι. Ως αποτέλεσμα, σε μια τόσο περίπλοκη κατάσταση, ήταν προτιμότερο για την ΕΕ να αφήσει στην άκρη τα θέματα άμυνας και να επικεντρωθεί στην οικονομική ολοκλήρωση.

Η στρατηγική της ευρωπαϊκής αυτονομίας

Η τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία δεν είναι ο μόνος παράγοντας που εξηγεί την κατάσταση των πραγμάτων. Οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν αρχίσει να αλλάζουν πολύ πριν από τον πόλεμο του Βλαντίμιρ Πούτιν, μια κίνηση που καθοδηγείται από τη Γαλλία. Τη χρονιά που εξελέγη, το 2017, ο Εμανουέλ Μακρόν είχε επικαλεστεί την «ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία».

Η προώθηση αυτού του σχεδίου χρειάστηκε σίγουρα κάποιο χρόνο, αλλά η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν είχε περιγράψει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – στην οποία προεδρεύει – ως «γεωπολιτική».

Τρία χρόνια πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, μια τέτοια δήλωση είχε μεγάλη απήχηση. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε κάνει τα πρώτα δειλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η εγκαινίαση μιας γραμμής του προϋπολογισμού που ήταν αφιερωμένη σε κοινά εξοπλιστικά προγράμματα, θυμίζει ο Χάσκι.

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η Ένωση προέβη σε μια πρωτοφανή χειρονομία, χρηματοδοτώντας από κοινού τα όπλα που επρόκειτο να παραδοθούν στην Ουκρανία. Αυτό ήταν μια μικρή «πολιτιστική επανάσταση» για τις ευρωπαϊκές χώρες, γράφει χαρακτηριστικά ο Χάσκι. Αλλά, θυμίζει επίσης, ότι το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής βοήθειας συντονιζόταν σε διμερή βάση, συντονιζόταν από το ΝΑΤΟ και εποπτευόταν από τους Αμερικανούς.

Το ΝΑΤΟ είναι η άμυνα της Ευρώπης

«Υπάρχει ακόμη χώρος για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία;», αναρωτιέται ο Χάσκι. Αυτό είναι το μείζον ζήτημα της σημερινής ημέρας, υποστηρίζει. Με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ εμφανίζεται σήμερα ως η μόνη σταθερή εναλλακτική λύση στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Εν τω μεταξύ, οι χώρες του «ανατολικού μετώπου», όπως οι χώρες της Βαλτικής ή η Πολωνία, ανησυχούν για έναν πόλεμο που μπορεί να εμφανιστεί στο κατώφλι τους, με επικεφαλής μια χώρα που γνωρίζουν καλά, τη Ρωσία. Περιμένουν την προστασία του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα της Ουάσινγκτον. Δύο ουδέτερες χώρες, η Φινλανδία και η Σουηδία, αποφάσισαν μάλιστα να ενταχθούν με τη σειρά τους στο ΝΑΤΟ, αφήνοντας μόνο τέσσερις ουδέτερες χώρες (Αυστρία, Κύπρος, Ιρλανδία και Μάλτα) εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ, τονίζεται στην ανάλυση του World Crunch.

Η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, είναι ρεαλίστρια και έχει καταλάβει πολύ καλά ότι η βιαιότητα του πολέμου καθιστά το ζήτημα της «αυτονομίας» μη ρεαλιστικό. Το Παρίσι παίζει τον ρόλο του στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, ιδίως μέσω της στρατιωτικής παρουσίας στη Ρουμανία και στη Βαλτική.

Ακόμα και σήμερα, το ΝΑΤΟ είναι αυτό που εκπροσωπεί την ευρωπαϊκή άμυνα. Το να το αρνείται κανείς αυτό, όσο απειλούνται τα ευρωπαϊκά σύνορα, θα ήταν αυταπάτη, υποστηρίζει ο Χάσκι. Αυτό σημαίνει πραγματικά η συνθήκη που υπογράφηκε προχθές στις Βρυξέλλες, καταλήγει.