Κλιματική αλλαγή: Η χειμερινή ζέστη βοηθά την Ευρώπη να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση – αλλά η οικονομία της δεν είναι ασφαλής

Πώς θα επηρεάσει ο φετινός θερμός χειμώνας την οικονομία της Ευρώπης; Σύμφωνα με τον Economist, οι ιστορικά υψηλές θερμοκρασίες είναι μάλλον θεόσταλτες, εν μέσω βαθιάς ενεργειακής κρίσης. Όμως ανάλυση του Reuters υπογραμμίζει ότι ο χειμερινός «καύσωνας» θα μπορούσε να έχει σκληρές επιπτώσεις (και) για την οικονομία της ηπείρου.

Ποιο φυσικό αέριο;

Όπως τονίζει ο Economist, η ασυνήθιστη ζέστη του χειμώνα, αλλά και του φθινοπώρου που προηγήθηκε, επέτρεψε στην Ευρώπη να αντλήσει μέχρι στιγμής το μισό φυσικό αέριο από τα αποθέματά της σε σχέση με το ίδιο διάστημα κατά τις δυο προηγούμενες χειμερινές περιόδους, κρατώντας τις εγκαταστάσεις της γεμάτες με τον πολύτιμο υδρογονάνθρακα. Έτσι, κέρδισε επαρκή χρόνο ώστε τώρα να μπορεί να ατενίσει με μεγαλύτερη αισιοδοξία το ενεργειακό της μέλλον, καθώς τα επιμέρους κράτη έχουν προλάβει να κατασκευάσουν τα αναγκαία τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, μειώνοντας την εξάρτησή τους από τους ρωσικούς αγωγούς. Επιπλέον, τα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια πρόλαβαν σε αυτό το διάστημα να ολοκληρώσουν τα έργα συντήρησης που τα κρατούσαν εκτός λειτουργίας.

«Οι παράγοντες που προκάλεσαν την ενεργειακή κρίση του 2022 ξεπερνιούνται όλοι ταυτόχρονα», δήλωσε στον Economist ο Λάιον Χερθ του Hertie School του Βερολίνου. Το κόστος της ενέργειας στην Ευρώπη έχει φτάσει στα επίπεδα που κυμαινόταν πριν το καλοκαίρι.

Μαζί με τον καιρό «άλλαξε και η μοίρα της Ευρώπης»

Κάπως έτσι, η οικονομική εφημερίδα κάνει λόγο για μια «αλλαγή της μοίρας της Ευρώπης» εξαιτίας της αλλαγής του καιρού – ισχυρισμό που τεκμηριώνει επικαλούμενη την αντοχή που επέδειξε η γερμανική βιομηχανική παραγωγή παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας και την αναπροσαρμογή προς τα επάνω των εκτιμήσεων των ειδικών. Η Goldman Sachs, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Economist, δεν πιστεύει πια ότι η Ευρωζώνη θα οδηγηθεί σε ύφεση εντός του 2023.

Τίποτα δεν τέλειωσε ακόμη

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ενεργειακή κρίση έχει τελειώσει. Πρώτα από όλα, οι τιμές του αερίου παραμένουν (εξαιρετικά) υψηλότερες σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία, χωρίς να αναμένεται περαιτέρω μείωσή τους. Και ακόμη και με τις εγκαταστάσεις της γεμάτες αέριο, η Ευρώπη εξακολουθεί να μην έχει συγκεντρώσει τις ποσότητες που απαιτούνται, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας για α αντιμετωπίσει έναν πιθανώς δύσκολο χειμώνα το 2024.

Την ίδια στιγμή, η ζήτηση αερίου στην Ασία αυξάνεται διαρκώς, και η τάση αυτή μόνο θα ενισχύεται καθώς η κινεζική οικονομία επιστρέφει στην κανονικότητα. Και, σύμφωνα με την Timera Energy, η αγορά αερίου συνεχίζει να λειτουργεί στα όρια της δυναμικότητας των προμηθευτών της, πράγμα που σημαίνει ότι οι έντονες διακυμάνσεις των τιμών παραμένουν πιθανές.

Το άρθρο του Economist κλείνει με μια προειδοποίηση: οι ευρωπαίοι ηγέτες, θα πρέπει να επεξεργαστούν εκ νέου τα μέτρα στήριξης που σχεδίασαν το καλοκαίρι, καθώς σε πολλές περιπτώσεις είναι ταυτόχρονα ακριβά, ανεπαρκή και δεν εστιάζουν στις πραγματικές ανάγκες. Σκοπός τους θα πρέπει να είναι η στήριξη των αδυνάτων και η σύνδεση των μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης με πράσινες επενδύσεις – με την ανάγκη για τις τελευταίες να γίνεται κάτι παραπάνω από σαφής εξαιτίας του ίδιου του «καυτού» χειμώνα.

Το κόστος της ζέστης

Ανάλυση του Reuters παρουσιάζει μια σαφώς πιο απαισιόδοξη πλευρά της ασυνήθιστης ζέστης. Ξεκινώντας από τις πολυσυζητημένες καταπράσινες πλαγιές των Άλπεων, που κρατούν κλειστές τις πίστες των χειμερινών σπορ, καταστρέφοντας την τουριστική οικονομία του χειμώνα, καταλήγει στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο ανοιξιάτικος καιρός για τις καλλιέργειες και άλλους νευραλγικούς τομείς της οικονομίας της ηπείρου.

Θύματα των ατέλειωτων Αλκυονίδων ενδέχεται να πέσουν, φυσικά, πρώτες από όλους, η χλωρίδα και η πανίδα, αφού οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να κάνουν τα φυτά να αναπτυχθούν πρόωρα, καθιστώντας τα πιο ευάλωτα στους παγετούς που σχεδόν αναπόφευκτα θα προκύψουν μέχρι την (πραγματική) άνοιξη. Αντιστοίχως, τα ζώα που κανονικά θα βρίσκονταν σε χειμερία νάρκη, δεν αποκλείεται να ακούσουν το καιρικό ξυπνητήρι.

Η ενέργεια του χιονιού

Πέρα από τα ευάλωτα ζώα και χιονοδρομικά κέντρα, ωστόσο, οι υψηλές θερμοκρασίες απειλούν μια σειρά από κρίσιμους τομείς, μεταξύ των οποίων και εκείνος… της ενέργειας. Όπως εξηγεί το πρακτορείο, η ασυνήθιστα χαμηλή χιονόπτωση, έπειτα από το ξηρότερο από τον μέσο όρο 2022, θέτει σε κίνδυνο την παραγωγή ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε αρκετές χώρες κομβικής σημασίας.

Μια από αυτές είναι και η Γαλλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, όπου ο συνολικός υετός που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτροπαραγωγή έφτασε στο τέλος του 2022 μειωμένος κατά 41% σε σχέση με τον μέσο όρο, σύμφωνα με δεδομένα του Refinitiv που επικαλείται το Reuters.

Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία, Αυστρία και παραδουνάβιες περιοχές κατέγραψαν επίσης διψήφια μείωση του υετού, γεγονός που θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά τη δυνατότητά τους να παράγουν καθαρή ενέργεια εντός του 2023.

Εχθρικό έδαφος

Και φυσικά, οι ευρωπαίοι αγρότες ενδέχεται να ζήσουν μια δύσκολη χρονιά εξαιτίας της απουσίας του χιονιού, μιας και η χιονοκάλυψη προστατεύει τις καλλιέργειες κατά την περίοδο της αδράνειας. Η έλλειψή της καθιστά τα φυτά αυτομάτως ευάλωτα στον παγετό, απειλώντας την παραγωγή.

Ακόμη, όμως, και οι καλλιέργειες ανοιξιάτικης σποράς στηρίζονται στο χιόνι – και συγκεκριμένα στην τήξη του, που ποτίζει το έδαφος – για την ανάπτυξή τους.

Τέλος, καθώς λιώνει, το χιόνι μαλακώνει σταδιακά το έδαφος, προετοιμάζοντάς το για να υποδεχτεί τις ανοιξιάτικες βροχές. Αν το χώμα παραμείνει σκληρό, συχνά μπορεί να λειτουργήσει ως εμπόδιο για τη βροχόπτωση, οδηγώντας σε – επίσης καταστροφικές για τις καλλιέργειες – πλημμύρες.

Σκοτεινά ποτάμια

Η επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών στα νερά των ποταμών μπορεί επίσης να επιφέρει καταστροφικές συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία – μεταξύ άλλων και σε ό,τι αφορά την παραγωγή ενέργειας.

Πέραν των φραγμάτων που μεταφέρουν νερό στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, τα ποτάμια αναλαμβάνουν έναν ακόμη κρίσιμο ρόλο: τη διατήρηση της θερμοκρασίας των πυρηνικών αντιδραστήρων σε ασφαλή επίπεδα. Στη διάρκεια του περασμένου Ιουλίου, για παράδειγμα, ο παρατεταμένος καύσωνας που αύξησε τη θερμοκρασία των ποταμών, ανάγκασε τα πυρηνικά εργοστάσια της Γαλλίας να περιορίσουν την παραγωγή ενέργειας.

Αν οι χιονοπτώσεις παραμείνουν ακριβοθώρητες, η Ευρώπη θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των θερμότερων νερών των ποταμών εντός του 2023, και ενδεχομένως να στραφεί στα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας, επιβαρύνοντας περαιτέρω το περιβάλλον.

Τέλος, τα μεγάλα ευρωπαϊκά ποτάμια αποτελούν και σημαντικές αρτηρίες για το εμπόριο εντός της ηπείρου. Στη διάρκεια του 2022, η ξηρασία προκάλεσε προβλήματα στις μεταφορές δια μέσω του Ρήνου και του Δούναβη, μεταξύ άλλων, κρατώντας τα ποταμόπλοια δεμένα. Αν κάτι τέτοιο συμβεί για δεύτερη συνεχή χρονιά, κρίσιμα εφοδιαστικά κανάλια θα παροπλιστούν, δυσκολεύοντας τη μεταφορά σιτηρών, καυσίμων και άλλων βασικών αγαθών.

Έτσι, το Reuters καταλήγει ότι οι αισιόδοξες αναλύσεις – όπως αυτή του Economist –  για την «ευλογία» του θερμού ευρωπαϊκού χειμώνα, θα μπορούσαν να διαψευστούν από τους κινδύνους που ελλοχεύουν πίσω από τις πράσινες πλαγιές της Ευρώπης.