Οταν η εικονική πραγματικότητα συναντά την Τέχνη

Μπορεί η «Χ» να επισκέπτεται μια έκθεση τέχνης, αλλά δεν βλέπει απλώς τα έργα. Αλληλεπιδρά μαζί τους μέσα σε έναν λαβύρινθο: αποφεύγει τεράστιους λευκούς κώνους που έρχονται καταπάνω της, μετακινείται σε νέα επίπεδα που αναδύονται ξαφνικά μπροστά της και πιάνει ασπρόμαυρες σφαίρες που κυλούν στον χώρο, για να τις περιεργαστεί καλύτερα. Η «Χ» βιώνει μια εμπειρία τέχνης εικονικής πραγματικότητας (VR), κι ενώ κινείται στον χώρο, δεν περιορίζεται από καλώδια και ενσύρματες συνδέσεις. Για να τη ζήσει, αρκούν τα γυαλιά VR που φοράει, ένας ελαφρύς υπολογιστής με ασύρματη σύνδεση, που τον μεταφέρει στην πλάτη της σαν σακίδιο και ένα ζευγάρι ειδικά χειριστήρια κίνησης, τα οποία της επιτρέπουν να πιάσει και να χειριστεί με τα χέρια της τρισδιάστατα αντικείμενα, που μπορεί να μοιάζουν χειροπιαστά, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο σε pixel.

Η εμπειρία της είναι μάλιστα τόσο «ζωντανή» και εμβυθιστική, που όταν ο τεχνητός διάδρομος πάνω στον οποίο περπατάει τόση ώρα ξαφνικά τελειώνει, αισθάνεται ανασφάλεια να συνεχίσει να κινείται, σαν να έχει μπροστά της ένα κενό με άγνωστο βάθος. Στην πραγματικότητα όμως, βρίσκεται όλη την ώρα σε ένα μεγάλο «δωμάτιο» στη Σίνδο, στα δυτικά της Θεσσαλονίκης, και συγκεκριμένα στις εγκαταστάσεις του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (ΔιΠαΕ), εκεί όπου έχει δημιουργηθεί ένα παγκοσμίως πρωτοποριακό εργαστήριο εικονικής πραγματικότητας, βασισμένο σε πρώτη φάση σε έργα της Θεσσαλονικιάς καλλιτέχνιδας Εύης Κυρμακίδου.

Μοναδικό εργαστήριο

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του εργαστηρίου Παρασκευή Μεντζέλου, αντιπρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔιΠΑΕ, πρόκειται για ένα ερευνητικό και εκπαιδευτικό εργαστήριο, το μοναδικό -και πιο σύγχρονο- του είδους του, που λειτουργεί μέσα σε πανεπιστήμιο παγκοσμίως κι αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ελληνο-γαλλικής συνεργασίας, με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ).

Π. Μεντζέλου

Υπό ποια έννοια είναι μοναδικό; «Πολλά πανεπιστήμια έχουν αναπτύξει εργαστήρια εικονικής πραγματικότητας, αλλά στα περισσότερα από αυτά ο χρήστης/χρήστρια δεν μπορεί να κινηθεί ή όταν κινείται δεσμεύεται από καλώδια, λόγω ενσύρματων συνδέσεων. Στο ΔΙΠΑΕ, όπου φτιάξαμε μια ειδική πλατφόρμα 64 τετραγωνικών μέτρων, μπορεί όχι απλώς να κινηθεί, αλλά να το κάνει ασύρματα, χωρίς κανένα καλώδιο να τον/την περιορίζει, άρα η εμπειρία είναι πιο έντονη και εντυπωσιακή» λέει και συμπληρώνει ότι στον χώρο μπορούν να κινηθούν ταυτόχρονα τέσσερα έως έξι άτομα, που το ένα βλέπει το ολόγραμμα του άλλου.

«Δημιουργήθηκε ένα λογισμικό, αναλύοντας και διασπώντας το έργο της Εύης Κυρμακίδου. Ο επισκέπτης/επισκέπτρια του εργαστηρίου μπορεί να εμβαθύνει στο έργο και να αλληλεπιδράσει με αυτό» εξηγεί ο μηχανικός Αυτοματισμού και ΕΔΙΠ Δημήτρης Βούλτσιος, υποψήφιος διδάκτορας, ο οποίος συμμετείχε στην οργάνωση και υλοποίηση του έργου. Το εργαστήριο Εικονικής Πραγματικότητας δημιουργήθηκε με τη σύμπραξη του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔιΠαΕ, της γαλλικής εταιρείας «Polymorph Software» και της «Πραξιτέλειο ΑΜΚΕ». Ο τίτλος του έργου -που ξεκίνησε το 2018 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου, έχοντας διανύσει στο ενδιάμεσο τη δύσκολη περίοδο των καραντινών λόγω πανδημίας, με τις αρρυθμίες στις μεταφορές και την εισαγωγή πρώτων υλών, τη λειτουργία των οργανισμών και τη δυστοκία στην ίδια την ανθρώπινη επαφή- ήταν «Νέα Διάσταση στη Τέχνη». Το έργο έχει ως στόχο την εμβύθιση του επισκέπτη στην τέχνη, αλλά μπορεί εύκολα να βρει πεδίο εφαρμογής σε όλες τις δραστηριότητες των θετικών, κοινωνικών και ιατρικών επιστημών και στην εκπαίδευση επιστημόνων και επαγγελματιών διάφορων ειδικοτήτων.

Ακόμα και η μυρωδιά της φωτιάς και οι δονήσεις των σεισμών

Όπως γνωστοποιεί η κ. Μεντζέλου, το Τμήμα επιδιώκει τώρα την ένταξη σε ερευνητικά έργα, ώστε ακόμα και εντός του 2023 -εφόσον όλα εξελιχθούν θετικά- να αναπτύξει περισσότερα τέτοια εργαστήρια, τα οποία θα σχετίζονται με το θέμα του περιβάλλοντος και της προστασίας του, αλλά και των φυσικών καταστροφών. «Στόχος είναι να αξιοποιήσουμε την εικονική πραγματικότητα, ώστε επιστήμονες και επαγγελματίες -μηχανικοί, αστυνομικοί, πυροσβέστες- να μπορούν να εργαστούν πάνω σε σενάρια, βιώνοντας για παράδειγμα μια φυσική καταστροφή πιο «ζωντανά» και διαδραστικά ώστε να προετοιμάζονται καλύτερα για την αντιμετώπισή της. Τέτοια σενάρια μπορεί να αφορούν μια πυρκαγιά -οπότε οι χρήστες όχι απλά θα κινούνται κοντά στην πυρκαγιά, αλλά θα μυρίζουν ακόμα και τη φωτιά- ή έναν σεισμό νιώθοντας ακόμα και τις δονήσεις ή μια μεγάλη πλημμύρα» επισημαίνει.

Οι φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος «κέρδισαν», όπως εξηγεί, σε πολλά επίπεδα: απέκτησαν τεχνογνωσία πάνω σε έναν πολύ καινοτόμο τομέα, είχαν τη δυνατότητα να συνεργαστούν με μια εξειδικευμένη ξένη εταιρεία, την Polymorph Software (όλος ο εξοπλισμός για το εργαστήριο εισήχθη από τη Γαλλία και συναρμολογήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ενώ υπήρξε πολυεπίπεδη συνεργασία στον σχεδιασμό των γραφικών και τη διαμόρφωση του χώρου, ο οποίος κυριολεκτικά μεταμορφώθηκε) και μια ΑΜΚΕ (η Πραξιτέλειο ΑΜΚΕ ανέλαβε, σύμφωνα με την κ. Μεντζέλου, το καλλιτεχνικό κομμάτι του έργου, επιλέγοντας τα έργα της Εύης Κυρμακίδου). Τώρα, οδεύουν πιο έμπειροι προς άλλες προκλήσεις.

Το ερευνητικό και εκπαιδευτικό εργαστήριο VR με τα έργα της Εύης Κυρμακίδου είναι επισκέψιμο κατόπιν ραντεβού, ενώ μπορούν να περιηγούνται σε αυτό ομάδες με μέγιστο αριθμό έξι έως οκτώ μελών.

ΑΠΕ-ΜΠΕ