«Η ανάπτυξη των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ θα παραμείνει μια σημαντική αποστολή μου στο νέο πόστο μου», έγραφε τις προάλλες σε άρθρο του στην Washignton Post o διπλωμάτης Τσιν Γκανγκ, λίγο αφότου διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών της Κίνας.

Έπειτα από μόλις 17 μήνες θητείας ως πρέσβης της χώρα του στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο έμπιστος συνεργάτης του προέδρου Σι Τζινπίνγκ ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα σε μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων για την ηγεσία του Πεκίνου.

Εκτός συνόρων, οι γεωπολιτικές εντάσεις στις σινοαμερικανικές και στις περιφερειακές σχέσεις κλιμακώνονται -από το εμπόριο, μέχρι την Ταϊβάν- εν μέσω και του νέου ψυχροπολεμικού τοπίου που διαμορφώνεται με άξονα τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Εντός της αχανούς χώρας εν τω μεταξύ τα προβλήματα στοιβάζονται, σε ένα φάσμα που εκτείνεται από την οικονομία έως τη λαίλαπα της COVID-19.

Οι δε χειρισμοί της τελευταίας πυροδοτούν ένα νέο κύμα υγειονομικών αντίμετρων και αμφισβήτησης της αξιοπιστίας του Πεκίνου.

Σε αυτό το συνολικό πλαίσιο πολλοί εκτιμούν ότι κατά τους προσεχείς μήνες -αναλόγως βέβαια και των εξελίξεων στο διεθνές πεδίο- η κινεζική ηγεσία θα επιδιώξει έναν οιονεί κατευνασμό των εξωτερικών εντάσεων, προκειμένου να επικεντρωθεί στα ανοιχτά εσωτερικά της μέτωπα (στα οποία εντάσσει και το θέμα της Ταϊβάν).

Προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει άλλωστε και μια εν εξελίξει αναδιάταξη στο κινεζικό ΥΠΕΞ, με αντικατάσταση στο προσκήνιο των πιο ακραία εθνικιστικών φωνών.

Ο επί μια δεκαετία και μέχρι πρότινος ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γι, προήχθη στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΚ ως διευθυντής του Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής για τις Εξωτερικές Υποθέσεις.

Ο υψηλών τόνων εκπρόσωπος του υπουργείου, Ζάο Λιάν, εξαφανίστηκε.

Βασικός εκπρόσωπος εδώ και τρία χρόνια αυτού που πολλοί αποκαλούν «διπλωματία του λύκου πολεμιστή» -με μαχητική προσέγγιση και οξεία ρητορική απέναντι σε επικριτές και αντιπάλους του Πεκίνου- μετατέθηκε από την περασμένη Δευτέρα στη θέση του αναπληρωτή διευθυντή του Τμήματος Συνοριακών και Ωκεάνιων Υποθέσεων του κινεζικού ΥΠΕΞ.

Αλληλουχία αλλαγών

Σε μια παράλληλη «χορογραφία» προσεκτικών κινήσεων, το Πεκίνο δείχνει να προωθεί μεθοδικά μια πολιτική βαθμιαίας αποκλιμάκωσης στις εξωτερικές σχέσεις για το εγγύς μέλλον, ενόσω διατηρεί το μακροπρόθεσμο στόχο της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας.

Βασική επιδίωξη στην παρούσα φάση εκτιμάται ότι είναι να μην εγκλωβιστεί σε έναν δυτικό απομονωτισμό, ανάλογο με εκείνον της Ρωσίας, με την οποία οι δεσμοί συνεργασίας παραμένουν υπό όρους ισχυροί.

Εν προκειμένω, όμως, όπως τους ορίζει η Κίνα.

Σε αυτό το φόντο λοιπόν η ηγεσία της έβγαλε από τον «πάγο» σχέσεις με σημαντικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Αυστραλία, και διευρύνει τα ανοίγματα στην Ευρώπη.

Λίγο μετά το ιστορικό 20ο Εθνικό Συνέδριο του ΚΚΚ, ο Σι Τζινπίνγκ υποδέχθηκε στο Πεκίνο τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Έχει επίσης απευθύνει πρόσκληση στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και στη νέα πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.

Η επίσκεψη Μπλίνκεν

Πιο κομβική ωστόσο αναμένεται να είναι η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, πιθανότατα εντός του Φεβρουαρίου.

Σε μια ευκαιρία για τις ΗΠΑ να καθορίσουν την ατζέντα, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναμένεται να συναντηθεί με τον Κινέζο πρόεδρο Σι, τον μέχρι πρότινος ομόλογό του και κορυφαίο διπλωμάτη της Κίνας Γουανγκ Γι, καθώς και τον νεοδιορισθέντα υπουργό Εξωτερικών Τσιν Γκανγκ.

Το ευρύτερο πλαίσιο μιας ρεαλιστικής συνεννόησης είχε ήδη διερευνηθεί στην πρώτη δια ζώσης συνάντηση των προέδρων ΗΠΑ και Κίνας, Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ, τον περασμένο Νοέμβριο στη σύνοδο κορυφής των G20 στην Ινδονησία.

Κατά τη διάρκειά της είχε διαφανεί -μεταξύ των πλείστων όσων υφιστάμενων εντάσεων- μια προοπτική σταθεροποίησης, όχι όμως και εξομάλυνσης των δύσκολων διμερών σχέσεων.

Στον ορίζοντα υπάρχει εν τω μεταξύ και η πολυαναμενόμενη  επίσκεψη του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ στις ΗΠΑ, τον προσεχή Νοέμβριο, για τη σύνοδο κορυφής του APEC (Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού), που θα γίνει στο Ορλάντο.

Λεπτές ισορροπίες

Προφανώς στόχος δεν είναι η σύγκλιση των δύο βασικών – μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα- στρατηγικών αντιπάλων, αλλά ο περιορισμός της διπλωματικής ρήξη και η αποφυγή του κινδύνου μείζονος κρίσης ή και σύγκρουσης.

Τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον κι ενόψει μιας μακράς, πολωτικής προεκλογικής περιόδου τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ταϊβάν, που οδηγούνται αμφότερες στις κάλπες των προεδρικών εκλογών το 2024.

Σε κάθε περίπτωση, οι εντάσεις στις σινοαμερικανικές σχέσεις θα συνεχίσουν πάντως να εκδηλώνονται σε στρατηγικής σημασίας περιοχές και κυρίως στην Ευρώπη και σε όλη την την Ασία, καθώς η Κίνα θα επιδιώκει την ισχυροποίηση δεσμών και μέσω αυτών την οικονομική ανάκαμψή της.

Φαίνεται, δε, ότι θα είναι και υπό αυτό το πρίσμα που θα αντιμετωπίζονται εφεξής οι σχέσεις της με τη Μόσχα (αναλόγως και των εξελίξεων του πολέμου στην Ουκρανία) ή με κράτη-«δορυφόρους», όπως η Βόρεια Κορέα.

Στην επίλυση κοινών προκλήσεων, η διπλωματία του Πεκίνου θα προσφέρει «κινεζική σοφία, κινεζικές πρωτοβουλίες και κινεζική δύναμη», τόνισε χαρακτηριστικά ο 56χρονος Τσιν στην πρώτη του δήλωση ως υπουργός Εξωτερικών -από τους νεότερους στην ιστορία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

Αποποιούμενος δε λίγο πολύ τον ρόλο του «λύκου πολεμιστή» -που απέκτησε αποκτήσει ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Τμήματος Πληροφοριών του κινεζικού ΥΠΕΞ μεταξύ 2005 και 2010- ο ίδιος προτιμά, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, τους χαμηλούς τόνους.

«Οι σχέσεις Κίνας-ΗΠΑ δεν πρέπει να είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, στο οποίο η μία πλευρά υπερτερεί έναντι της άλλης ή το ένα έθνος ευδοκιμεί εις βάρος του άλλου», έγραψε στο άρθρο του με την ολοκλήρωση της θητείας του ως πρέσβης στην Ουάσιγκτον.

«Το μέλλον και των δύο λαών μας -στην πραγματικότητα, το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη- εξαρτάται από μια υγιή και σταθερή σινοαμερικανική σχέση», επεσήμανε.

«Ο κόσμος είναι αρκετά ευρύς» ώστε οι δύο χώρες «να αναπτυχθούν και να ευημερήσουν»…

Σκεπτικισμός και στάση αναμονής

Η επιδιωκόμενη επαναφορά της Κίνας στο διεθνές διπλωματικό πεδίο αντιμετωπίζεται από πολλούς με σκεπτικισμό ως προς τις βραχυπρόθεσμες προθέσεις της.

Ειδικά η Ευρώπη δείχνει να προσπαθεί να πλοηγηθεί σε «Συμπληγάδες».

Εν μέσω πολέμου στα εδάφη της και ενεργειακής κρίσης, είναι ενοχλημένη από την πολιτική προστατευτισμού των ΗΠΑ και στην παρούσα φάση δείχνει σαφώς απρόθυμη να ακολουθήσει την Ουάσιγκτον στον περιορισμό των εμπορικών σχέσεων με το Πεκίνο, ιδίως στον τεχνολογικό τομέα.

Η θέση της Κίνας στον πόλεμο στην Ουκρανία παραμένει από την άλλη «θολή». Τάσσεται μεν αναφανδόν κατά της χρήσης πυρηνικών και υπέρ των ειρηνευτικών συνομιλιών. Δεν έχει ωστόσο καταδικάσει τη ρωσική εισβολή και συντάσσεται με τη Μόσχα στα ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού εν τω μεταξύ αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η νέα πορεία που δείχνει να χαράσσει ο πρόεδρος Σι δεν είναι διορθωτική, αλλά ένας ελιγμός για να κερδίσει χρόνο και φιλίες, ενόψει της αναπόφευκτης στρατηγικής αναμέτρησης με τις ΗΠΑ.

Οι πιο δύσπιστοι ανατρέχουν μάλιστα στην ιστορία και στη στρατηγική «da da, tan tan» (πολεμήστε πολεμήστε, μιλήστε μιλήστε) του Μάο Τσετούνγκ τη δεκαετία του ’40.

Υπαγορεύει να διατηρείς ανοιχτό τον δίαυλο του διαλόγου με τον αντίπαλο, μετρώντας τον, ενόσω κερδίζεις έδαφος στη μάχη.

Headlines