Φωκίωνος Νέγρη: Ποια είναι η ιστορία του δημοφιλούς δρόμου της Αθήνας

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μεγάλη Βρύση στην Κυψέλη ήταν σημείο συνάντησης για τους νερουλάδες που δραστηριοποιούνταν κυρίως τις ξηρές περιόδους του χρόνου. Η περιοχή θύμιζε περισσότερο χωριό και λιγότερο πόλη. Τη δεκαετία του 30, το τοπίο άλλαξε ριζικά όταν ο αρχιτέκτονας Βασίλης Τσαγρής κατασκεύασε 2 δίδυμους δρόμους πάνω από το ρέμα Λεβίδη.

Το ντουέτο πήρε το όνομά του από τον πολύ δραστήριο Αθηναίο γεωλόγο και πολιτικό, τον Φωκίωνα Νέγρη. Μάλιστα, ο τελευταίος δε θα φανταζόταν ποτέ ότι θα έμενε στην ιστορία, όχι τόσο για τα έργα και τις ημέρες του, όσο για τη σύνδεσή του με μία οδό που θα ζούσε πολύ μεγάλες στιγμές τις επόμενες δεκαετίες.

Ποιος ήταν ο Φωκίων Νέγρης

Ο Φωκίων Νέγρης (31 Μαρτίου 1846 – 15 Ιανουαρίου 1928) ήταν Έλληνας μεταλλειολόγος, γεωλόγος, πολιτικός και πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Διετέλεσε διευθυντής της Εταιρείας των Μεταλλουργείων του Λαυρίου και εν συνεχεία δήμαρχος της πόλης του Λαυρίου (1895 – 1898). Ως υπουργός Οικονομικών εισήγαγε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Νέγρη, πρώτου καθηγητή στην έδρα των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καταγόταν από τις σπουδαίες φαναριώτικες οικογένειες Νέγρη, Καλλιμάχη και Υψηλάντη και ήταν δισέγγονος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, ηγεμόνα της Βλαχίας, Μέγα Διερμηνέα της υψηλής πύλης και πατέρα των Δημητρίου και Αλεξάνδρου Υψηλάντη, και αδερφός του Θεόδωρου Νέγρη.

Έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι αποπερατώνοντας τις εγκύκλιες σπουδές του στο Λύκειο Louis le Grand. Στη συνέχεια σπούδασε στην Πολυτεχνική Σχολή (École Polytechnique) και στην École de Mines καθώς και στη μαθηματική σχολή της Σορβόνης. Το 1870 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα.

Ο πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών

Διετέλεσε μέλος του δ.σ. του Σύνδεσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (Σ.Μ.Ε.), πρόεδρος της Εταιρείας Σιδηροδρόμων Αττικής, πρόεδρος του Ελληνικού Πολυτεχνικού Συλλόγου (1909 – 1919), πρόεδρος του ελληνικού Συλλόγου της Κοινωνίας των Εθνών, επίτιμος διδάκτωρ των φυσικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και τακτικό μέλος, από ιδρύσεως, της Ακαδημίας Αθηνών. Το 1927 εξελέγη πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Γεωλόγος και οι μελέτες για το κλίμα της χώρας

Επίσης έγραψε πολλές μελέτες για το κλίμα και τα πετρώματα της Ελλάδος. Το 1904 ανέφερε την ύπαρξη αρχαίας πόλης στον υποθαλάσσιο χώρο της Ελαφονήσου μεταξύ της νήσου Ελαφόνησος και της παραλίας Πούντα Ελαφονήσου, στη νότια Λακωνία.

Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Ρίζου – Νερουλού, εγγονή του Ιάκωβου Ρίζου – Νερουλού, και είχαν αποκτήσει μια κόρη, την Λουκία Νέγρη, σύζυγο του Ασημάκη Ζαΐμη. Εγγονός του ήταν ο Φωκίων Ζαΐμης, βουλευτής και υπουργός, και δισέγγονός του ο Ανδρέας Φ. Ζαΐμης.

Η ανάπτυξη της Κυψέλης ως καλλιτεχνικό στέκι

Τη δεκαετία του 1950 και του 1960 οι Αθηναίοι αποκαλούσαν τη Φωκίωνος Νέγρη τη «Via Veneto της Αθήνας» συγκρίνοντας της μεστον θρυλικό δρόμο της ιταλικής πρωτεύουσας. Τα πάρκα, τα συντριβάνια, οι μοντέρνες πολυκατοικίες, τα νεοκλασικά κτίρια, τα διάσημα μαγαζιά και  ο καλλιτεχνικός και επιχειρηματικός κόσμος που σύχναζε στην περιοχή χάριζαν μία απαράμιλλη αίγλη στην περιοχή του κέντρου των Αθηνών.

Τα διάσημα στέκια

Ποιος δεν συνδέει την Φωκίωνος Νέγρη με το ξακουστό καφέ Σελέκτ. Στα μικρά τετράγωνα τραπεζάκια του διάσημου ζαχαροπλαστείου (το οποίο βρίσκεται ακόμα σε λειτουργία) μπορούσε να συναντήσει κανείς τον Νίκο Τσιφόρο λίγο πριν πιάσει την πένα για κάποιο από τα θρυλικά χρονογραφήματά του, τη Μαρινέλα ή και τον Μίμη Δομάζο να πίνει τον καφέ του. Φυσικά, όταν ο καιρός άνοιγε το παγωτό Σικάγο (παρφέ σοκολάτα με σαντιγί και αμύγδαλα) ήταν -και για αρκετό κόσμο παραμένει- το γευστικό trademark της περιοχής. Επίσης, η θρυλική Κουίντα, κοντά στην πλατεία Κυψέλης συγκέντρωνε καλλιτέχνες για Live από όλον τον πλανήτη.

Οι ταινίες που γυρίστηκαν

Η ωραία των Αθηνών (1958) και Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη (1965) έδωσαν έξτρα φήμη σε μία ήδη φημισμένη γειτονιά. Έτσι, μία αθηναϊκή συνοικία που κάποτε θύμιζε χωριό μεταμορφώθηκε στο πιο κοσμοπολίτικο σημείο της πόλης.

Τα χρόνια και της πτώσης της περιοχής και η ανάκαμψη

Η αγαπημένη Κυψέλη πέρασε και τις δύσκολες στιγμές της, αφού τα χρόνια της κρίσης δεν την άφησαν ανέπαφη. Η περιοχή υποβαθμίστηκε σε ταχείς ρυθμούς, τα κτίρια εγκαταλείφθηκαν και χάθηκε η πάλαι ποτέ αίγλη της. Δεν φαίνεται να κράτησε για πολύ η δυσάρεστη αλλαγή και ήδη τα τελευταία χρόνια αρχίζει να επανακάμπτει με αναπαλαίωση των πολυκατοικιών του μεσοπολέμου, δράσεις και δραστηριότητες στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, η οποία αναπαλαιώθηκε και νέα καφέ και πολλά εστιατόρια. Τέλος σύντομα η περιοχή θα αποκτήσει και στάση μετρό στην Πλατεία Κυψέλης, αφού θα περνά η γραμμή 4.