Ρούνοι ονομάζεται το αρχαίο αλφαβητικό σύστημα γραφής των βόρειων λαών της Ευρώπης, το οποίο η μυθολογική παράδοση αποδίδει στους θεούς και είναι αμφίβολης καταγωγής. Το χρησιμοποιούσαν οι γερμανικοί (και κατ’ επέκταση οι σκανδιναβικοί) λαοί, πριν αποκτήσουν το δυτικό αλφάβητο, όπως οι Τεύτονες και οι Βίκινγκς.

Η λέξη ρούνος (rune), με βάση την ινδοευρωπαϊκή ρίζα ru, σημαίνει ψίθυρος, μυστικό. Αυτό συνεπάγεται και από την πρωταρχική χρήση που είχαν: η παράδοσή τους ήταν προφορική και μεταδιδόταν από το σαμάνο ή το δρυίδη στο μαθητευόμενο και μόνο.

Έτσι η χρήση των ρουνικών συμβόλων ως μέσο απομνημόνευσης των εννοιών και των δοξολογιών παρέμενε σε έναν κλειστό ιερατικό κύκλο. Ακόμη, εικάζεται ότι οι ρούνοι γράφονταν σε ξύλο, το οποίο, πέρα της φθαρτότητός του σε σχέση με την πέτρα και τον πάπυρο, καίγονταν κατά το τέλος της τελετής.

Έτσι τα στοιχεία που έχουμε για αυτούς είναι κατά πολύ νεώτερα της χρήσης τους (περίπου στα 200 μ.Χ), ενώ ασαφή αποσπάσματα έχουμε σε πέτρες της Νορβηγίας ανάγουν τη χρήση του περί το 1300 π.Χ.

«Μεταξύ των παλαιότερων ρουνικών επιγραφών που έχουν βρεθεί ποτέ»

Οι αρχαιολόγοι στη Νορβηγία βρήκαν αυτό που ισχυρίζονται ότι είναι η αρχαιότερη πέτρα με ρούνους στον κόσμο, λέγοντας ότι οι επιγραφές είναι ηλικίας έως και 2.000 ετών και χρονολογούνται από τις πρώτες ημέρες της αινιγματικής ιστορίας της ρούνινης γραφής.

Το επίπεδο, τετράγωνο μπλοκ από καφετί ψαμμίτη έχει σκαλισμένες μουτζούρες, οι οποίες μπορεί να είναι το αρχαιότερο παράδειγμα λέξεων που έχουν καταγραφεί γραπτώς στη Σκανδιναβία, δήλωσε το Μουσείο Πολιτιστικής Ιστορίας στο Όσλο.

Είπε ότι είναι «μεταξύ των παλαιότερων ρουνικών επιγραφών που έχουν βρεθεί ποτέ» και «η παλαιότερη χρονολογούμενη ρουνική πέτρα στον κόσμο».

«Το εύρημα αυτό θα μας δώσει πολλές γνώσεις σχετικά με τη χρήση των ρούνων στην πρώιμη εποχή του σιδήρου. Ίσως πρόκειται για μια από τις πρώτες προσπάθειες χρήσης ρούνων στη Νορβηγία και τη Σκανδιναβία σε πέτρα» δήλωσε η Κρίστελ Ζίλμερ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, στο οποίο ανήκει το μουσείο.

Παλαιότεροι ρούνοι έχουν βρεθεί σε άλλα αντικείμενα, αλλά όχι σε πέτρα. Το αρχαιότερο εύρημα είναι σε μια οστέινη χτένα που βρέθηκε στη Δανία. Η Ζίλμερ είπε ότι ίσως χρησιμοποιήθηκε η άκρη ενός μαχαιριού ή μιας βελόνας για να χαραχθούν οι ρούνοι.

Ο λίθος ανακαλύφθηκε στα τέλη του 2021 κατά τη διάρκεια ανασκαφής ενός τάφου κοντά στο Tyrifjord, δυτικά του Όσλο, σε μια περιοχή γνωστή για πολλά μνημειώδη αρχαιολογικά ευρήματα. Αντικείμενα στον λάκκο καύσης – καμένα οστά και κάρβουνο – υποδεικνύουν ότι οι ρούνοι πιθανώς γράφτηκαν μεταξύ 1 μ.Χ. και 250 μ.Χ.

Οκτώ ρούνες στο μπροστινό μέρος της πέτρας γράφουν «idiberug»

«Χρειαζόμασταν χρόνο για να αναλύσουμε και να χρονολογήσουμε τον ρούνινο λίθο» δήλωσε η ίδια για να εξηγήσει γιατί το εύρημα ανακοινώθηκε για πρώτη φορά την Τρίτη.

Με διαστάσεις 31 εκατοστά επί 32 εκατοστά, η πέτρα έχει διάφορους τύπους επιγραφών και δεν βγάζουν όλες γλωσσικό νόημα. Οκτώ ρούνες στο μπροστινό μέρος της πέτρας γράφουν «idiberug» – που θα μπορούσε να είναι το όνομα μιας γυναίκας, ενός άνδρα ή μιας οικογένειας.

Η Ζίλμερ χαρακτήρισε την ανακάλυψη «το πιο συγκλονιστικό πράγμα που είδα ως ακαδημαϊκός».

Υπάρχουν ακόμη πολλές έρευνες που πρέπει να γίνουν σχετικά με τον βράχο, ο οποίος ονομάστηκε πέτρα Svingerud από την τοποθεσία όπου βρέθηκε.

«Αναμφίβολα, θα αποκτήσουμε πολύτιμες γνώσεις για την πρώιμη ιστορία της γραφής των ρουνών» δήλωσε η Ζίλμερ

Η ρούνινη πέτρα θα εκτεθεί για ένα μήνα, αρχής γενομένης από τις 21 Ιανουαρίου, στο Μουσείο Πολιτιστικής Ιστορίας, το οποίο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή ιστορικών αντικειμένων της Νορβηγίας, από την εποχή του λίθου έως τη σύγχρονη εποχή.

Δείτε ένα σχετικό βίντεο

Headlines