«Οι γιατροί τοποθέτησαν σπιράλ αντισύλληψης χωρίς τη συγκατάθεσή μου – Η θλίψη μέσα μου»

Χιλιάδες γυναίκες στη Γροιλανδία, μεταξύ των οποίων και μερικές μόλις 12 ετών, είχαν εμφυτεύσει στη μήτρα τους αντισυλληπτική συσκευή – συχνά χωρίς τη συγκατάθεσή τους – στο πλαίσιο μιας δανέζικης εκστρατείας για τον έλεγχο του αυξανόμενου πληθυσμού των Ινουίτ της Γροιλανδίας στις δεκαετίες του ’60 και του ’70.

Η δανέζικη κυβέρνηση ανακοίνωσε τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας σχετικά με τη λεγόμενη «εκστρατεία σπιράλ».

Όμως το BBC συγκέντρωσε μαρτυρίες γυναικών σχετικά με την πρόσφατη ακούσια αντισύλληψη, εν μέσω αυξανόμενων εκκλήσεων να προχωρήσει η έρευνα περαιτέρω.

Photo: YouTube

Σύντομη γκρίζα γραμμή παρουσίασης

Όταν η Bebiane ήταν 21 ετών, πήγε για να της τοποθετηθεί ένα σπιράλ – μόνο και μόνο για να ακούσει τη σοκαριστική είδηση ότι υπήρχε ήδη ένα μέσα της.

«Θυμάμαι τα δάκρυα να κυλούν στα μάγουλά μου και τους είπα ότι δεν μπορούσα να καταλάβω πώς είχα ήδη ένα σπιράλ μέσα μου… Πώς γίνεται να μην θυμάμαι πότε μου το είχαν βάλει;».

Η Bebiane πιστεύει ότι η μόνη φορά που το σπιράλ θα μπορούσε να είχε τοποθετηθεί χωρίς να το γνωρίζει ήταν όταν έκανε έκτρωση σε ηλικία 16 ετών, στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια υπέφερε από παραλυτικές κρίσεις κοιλιακού πόνου τόσο ισχυρού που την άφηναν ανίκανη να ανέβει σκάλες.

«Πήγα στο νοσοκομείο τόσες πολλές φορές και δεν ήξεραν τι μου συμβαίνει… Ο πόνος ερχόταν όταν είχα περίοδο, αλλά ερχόταν και όταν δεν είχα περίοδο».

Ήθελε να μείνει έγκυος, αλλά δεν είχε ακόμη συλλάβει μετά από περισσότερο από ένα χρόνο.

«Κάθε φορά που μου ερχόταν περίοδος… έκλαιγα», μου λέει η Bebiane.

Αποφάσισε να κάνει ένα διάλειμμα από τις προσπάθειες για μερικούς μήνες και να τοποθετήσει ένα σπιράλ, καθώς φίλοι την είχαν συμβουλέψει – λανθασμένα φυσικά- ότι αυτό θα ενίσχυε τη γονιμότητά της.

Τότε ήταν που έκανε την ανακάλυψη ότι είχε ήδη τοποθετηθεί ένα.

Το αφαίρεσε, εγκατέλειψε τα σχέδια για ένα νέα και έμεινε έγκυος μέσα σε λίγους μήνες.

Δείτε το βίντεο

Το απόλυτο σοκ

Η εμπειρία της Mira (όχι το πραγματικό της όνομα) είναι ακόμη πιο πρόσφατη. Το 2019 ανακάλυψε ότι είχε τοποθετήσει σπιράλ όταν ένας γιατρός το βρήκε κατά τη διάρκεια ιατρικής εξέτασης.

«Σοκαρίστηκα τόσο πολύ» λέει η ίδια.

Η μόνη περίπτωση που θα μπορούσε να είχε τοποθετηθεί εν αγνοία της, πιστεύει η Mira, θα ήταν κατά τη διάρκεια μιας μικρής χειρουργικής επέμβασης στη μήτρα που έκανε το 2018.

Υπέφερε από έντονους πόνους για ένα χρόνο μετά την επέμβαση. Λέει ότι αυτό απορρίπτονταν συνεχώς από τον γιατρό της, ο οποίος δεν άκουγε τα παράπονά της, μέχρι που ένας ενδελεχής έλεγχος αποκάλυψε το σπιράλ.

Η Mira, σήμερα 45 ετών, λέει ότι ο γιατρός της είπε ότι το σπιράλ είχε τρυπήσει τη μήτρα της.

Εξαντλημένη από τις ιατρικές επιπλοκές που πιστεύει ότι προκλήθηκαν από το σπιράλ, επέλεξε να αφαιρέσει εντελώς τη μήτρα της. Αλλά η επέμβαση δεν ήταν επιτυχής – δεν μπορεί πλέον να κάνει σεξ, επειδή κάθε φορά που το κάνει οδηγεί σε περισσότερη αιμορραγία και αφόρητο πόνο.

Το σπιράλ δεν είναι η μόνη αντισυλληπτική συσκευή που φαίνεται να έχει τοποθετηθεί σε ορισμένες γυναίκες της Γροιλανδίας χωρίς να το γνωρίζουν.

Photo: YouTube

Μετά την τέταρτη έκτρωση

Η Annita (όχι το πραγματικό της όνομα) ξύπνησε μετά από μια έκτρωση το 2011 με αυτό που περιγράφει ως «αίσθημα χαλαρότητας» στο χέρι της, το οποίο είδε ότι είχε καλυφθεί από έναν επίδεσμο. Αφού ρώτησε τον Δανό γιατρό σχετικά, της εξήγησε ότι επρόκειτο για ένα αντισυλληπτικό εμφύτευμα – μια μικρή, εύκαμπτη πλαστική ράβδο, που τοποθετείται κάτω από το δέρμα του άνω βραχίονα.

Η Annita, σήμερα 31 ετών, λέει ότι ο γιατρός εξήγησε ότι το εμφύτευμα είχε τοποθετηθεί επειδή αυτή ήταν η τέταρτη έκτρωση που έκανε.

«Ήταν τόσο φρικτό… πραγματικά ξεπέρασε τα όρια» μου λέει. «Ένιωσα ότι με βίασε».

Απαίτησε να το αφαιρέσει, κάτι που λέει ότι ο γιατρός δεν ήθελε να κάνει. Μόνο όταν άρχισε να τραβάει τον επίδεσμο, απειλώντας να βγάλει η ίδια το εμφύτευμα, ο γιατρός συμφώνησε να το αφαιρέσει.

Η 28χρονη Saara, το όνομα της οποίας επίσης αλλάξαμε, λέει ότι και εκείνη, μετά από μια επέμβαση, ανέκτησε τις αισθήσεις της για να κάνει μια σοκαριστική ανακάλυψη.

Ήταν το 2014 και είχε τεθεί υπό γενική αναισθησία για μια επέμβαση μετά από μια αποβολή, αλλά ξύπνησε όταν μια Δανή νοσοκόμα της έκανε ένεση με το αντισυλληπτικό Depo Provera.

«Δεν ήξερα τι ήταν και δεν με ρώτησε αν το ήθελα, μόνο ότι έπρεπε να επιστρέφω στο νοσοκομείο για να το παίρνω κάθε τρεις μήνες».

Λέει ότι η νοσοκόμα δεν της είπε καν το όνομα του φαρμάκου. Και μόλις το έμαθε, έπρεπε να το αναζητήσει στο διαδίκτυο για να μάθει περισσότερα.

Η Saara αποφάσισε να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί για μερικά χρόνια, αλλά λέει ότι όταν σταμάτησε να παίρνει το φάρμακο για να μπορέσει να αποκτήσει παιδί με τον σύζυγό της, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να μείνει έγκυος.

Λέει ότι δεν είχε ενημερωθεί ότι το Depo Provera θα μπορούσε να επηρεάσει τον εμμηνορροϊκό της κύκλο έως και 12 μήνες μετά την τελευταία της ένεση.

Photo: YouTube

Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Δανία και η Γροιλανδία συμφώνησαν να ξεκινήσουν διετή έρευνα

Στόχος της είναι να διαπιστωθεί τι συνέβαινε μέχρι το 1991, όταν η Γροιλανδία πήρε τον έλεγχο του συστήματος υγείας της από τη Δανία.

«Θα ήθελα η έρευνα να μη σταματήσει με το 1991 και η έρευνα για τη χορήγηση αντισύλληψης σε γυναίκες χωρίς τη συγκατάθεσή τους να συνεχιστεί μέχρι σήμερα» λέει η Bebiane.

Η Mira λέει ότι γνωρίζει και άλλες γυναίκες στις οποίες έχει συμβεί αυτό.

Η υπουργός Υγείας της Γροιλανδίας Mimi Karlsen δήλωσε στο BBC ότι δεν γνωρίζει για πιο πρόσφατες περιπτώσεις γυναικών που έλαβαν αντισύλληψη χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

«Εάν υπήρξε μια πρακτική από άτομα η οποία αντιβαίνει στο νόμο και στη γενική ηθική και φροντίδα, είναι φυσικά κάτι στο οποίο πρέπει να αντιδράσουμε».

Για να καθορίσει την κατάλληλη πορεία δράσης, δήλωσε ότι θα διαβιβάσει τα ευρήματα του BBC στο εθνικό συμβούλιο υγείας και στον επικεφαλής ιατρό για να προβούν σε πλήρη αξιολόγηση των περιπτώσεων και να διευκρινίσουν αν πρόκειται για ένα ευρέως διαδεδομένο ζήτημα και αν συνδέεται με ιστορικές πολιτικές.

Photo: YouTube

«Ένιωθα σαν να με μαχαίρωναν με μαχαίρια»

Η Naja Lybeth είναι μία από τις γυναίκες στις οποίες τοποθετήθηκε με τη βία σπιράλ στο πλαίσιο της Δανέζικης εκστρατείας για το σπιράλ – στην περίπτωσή της το 1975.

«Ήμουν περίπου 13 ετών. Ένιωθα σαν να με μαχαίρωναν με μαχαίρια».

Η σχολική της φίλη Holga, σήμερα 62 ετών, ήταν 14 ετών όταν της τοποθετήθηκε το σπιράλ.

«Μπλόκαρα τόσα πολλά» λέει, «αλλά θα θυμάμαι πάντα τον πόνο. Υπήρχε τόσος πολύς πόνος για πολλά χρόνια».

Για την εκστρατεία χρησιμοποιήθηκε μια πρώιμη έκδοση του σπιράλ που ονομάζεται Lippes Loop. Είχε σχεδιαστεί για ενήλικες που είχαν ήδη περάσει έναν τοκετό, αλλά τοποθετήθηκε σε κορίτσια ηλικίας μόλις 12 ετών.

«Δεν μπορούσα να φανταστώ τον πόνο που θα είχαν από την τοποθέτηση αυτού του πράγματος σε μια μικρή κοιλότητα» λέει η γυναικολόγος Aviaja Siegstad καθώς δείχνει ένα μοντέλο της μήτρας μιας νεαρής γυναίκας δίπλα σε ένα Lippes Loop.

Οι επιπλοκές που προέκυψαν από την τοποθέτηση του Lippes Loop σε κορίτσια και νεαρές γυναίκες κυμαίνονταν από σοβαρή αιμορραγία, μέχρι μόλυνση, επίμονο πόνο και υπογονιμότητα.

Μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Dr Siegstad βρήκε σπιράλ σε ασθενείς ύποπτα για υπογονιμότητα.

«Δεν γνώριζαν ότι το είχαν» λέει. «Προσπαθούσαν να μείνουν έγκυες για περίπου 10 έως 15 χρόνια χωρίς να γνωρίζουν ποιο ήταν το πρόβλημα».

Η Naja, η οποία εργάζεται ως θεραπεύτρια τραυμάτων, λέει ότι το γεγονός της εμπειρίας της τοποθέτησης του σπιράλ ήταν για μερικούς ανθρώπους οδυνηρή, σε συνδυασμό με την απουσία βασικών πληροφοριών, σήμαινε ότι πολλές γυναίκες όπως η ίδια είχαν αποκλείσει την εμπειρία από τη μνήμη τους.

«Ανήκω σε μια τραυματισμένη γενιά γυναικών. Τα επακόλουθα ήταν πάρα πολύ δύσκολα για να τα αντιμετωπίσω. Είναι σαν να ξεχάσαμε συλλογικά».

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Photo: BBC

Η αρχή της ανακάλυψης

Στην πραγματικότητα, η Naja – η οποία βρίσκεται στον κατάλογο του BBC με τις 100 εμπνευσμένες και επιδραστικές γυναίκες από όλο τον κόσμο για φέτος – λέει ότι η ίδια ήρθε αντιμέτωπη με την ανάμνηση μόνο όταν άρχισε να επεξεργάζεται προσωπικά τραύματα στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας της.

Άρχισε να απευθύνεται σε άλλες γυναίκες μέσω του Facebook για να μάθει ποια άλλη είχε βιώσει κάτι παρόμοιο. Στα επόμενα χρόνια, περίπου 200 άτομα από όλη τη Γροιλανδία απάντησαν στην ανάρτησή της για να της πουν ότι το είχαν πάθει. Τώρα κάνει εκστρατεία για τα δικαιώματα άλλων γυναικών που έχουν πληγεί από το σκάνδαλο.

Αλλά μόλις νωρίτερα φέτος προβλήθηκε ένα δανέζικο podcast σχετικά με το σκάνδαλο, αποκαλύφθηκε η τεράστια κλίμακα της εκστρατείας. Αυτό οδήγησε σε εθνική κατακραυγή.

Το podcast, που ονομάζεται Spiralkampagnen («The Coil Campaign» στα αγγλικά), βρήκε αρχεία που δείχνουν ότι περίπου 4.500 γυναίκες και κορίτσια από τη Γροιλανδία σημαδεύτηκαν με το βρόχο Lippes Loop μεταξύ 1966 και 1970. Αυτό ήταν περίπου το ήμισυ των 9.000 γυναικών σε γόνιμη ηλικία που ζούσαν στη χώρα εκείνη την εποχή.

Η εκστρατεία σχεδιάστηκε για να ελέγξει την αύξηση του πληθυσμού στη Γροιλανδία, ο οποίος είχε αυξηθεί από τη δεκαετία του 1950, υποβοηθούμενος από τον εκσυγχρονισμό και την καλύτερη υγειονομική περίθαλψη. Η αύξηση αυτή, σε συνδυασμό με την αύξηση του ποσοστού των εφηβικών εγκυμοσύνων, είχε ανησυχήσει τις δανικές αρχές.

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Η θλίψη μέσα μου

Το 1970, η εκστρατεία θεωρήθηκε «επιτυχής», καθώς τα ποσοστά γονιμότητας είχαν μειωθεί απότομα, αν και το ποσοστό συνέχισε να μειώνεται για κάποιο χρονικό διάστημα μετά από αυτό. Στα οκτώ χρόνια από την έναρξη της εκστρατείας το 1966 έως το 1974, όταν εξομαλύνθηκε, ο δείκτης γονιμότητας της Γροιλανδίας έπεσε από επτά παιδιά ανά γυναίκα, σε 2,3.

Ο Magnus Heunicke, υπηρεσιακός υπουργός Υγείας της Δανίας, λέει ότι δεν υπάρχουν αρχεία σχετικά με το πότε σταμάτησε η εκστρατεία, οπότε η εξεύρεση αυτού του γεγονότος είναι ένα από τα καθήκοντα της τρέχουσας έρευνας.

«Αυτό που φοβάμαι είναι ότι θα μπορούσε να είναι κάτι που συνεχίστηκε για δεκαετίες» λέει.

Μετά από χρόνια πόνου, η Naja αφαίρεσε το σπιράλ σε ηλικία 17 ετών. Κατάφερε τελικά να αποκτήσει ένα παιδί σε ηλικία 35 ετών μετά από αρκετά χρόνια προσπαθειών για σύλληψη.

Όσο για τη φίλη της Holga, λέει ότι επισκέφθηκε το γιατρό πολλές φορές στη συνέχεια για τον πόνο και αργότερα για την προσπάθεια να μείνει έγκυος. Λέει ότι της είπαν επανειλημμένα ότι τίποτα δεν συμβαίνει, αλλά ποτέ δεν εξετάστηκε σοβαρά.

Δεν μπορεί να θυμηθεί σε ποια ακριβώς ηλικία ανακαλύφθηκε τελικά το σπιράλ, το οποίο αφαίρεσε, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει παιδί.

Η Holga αφαίρεσε τη μήτρα της το 2018 με τη συμβουλή του γιατρού της, λόγω διαφόρων επιπλοκών ως αποτέλεσμα του βρόχου Lippes.

Η πιο σοκαριστική ιστορική περίπτωση ήταν αυτή της Susanne Kielsen, που σήμερα είναι 75 ετών.

Μετά από έναν έλεγχο ρουτίνας, όταν ήταν πέντε μηνών έγκυος στο δεύτερο παιδί της, ο γιατρός της είπε ότι ήθελε να κάνει έκτρωση λόγω μιας προηγούμενης γυναικολογικής επιπλοκής.

Η ίδια λέει ότι η «επιπλοκή» είχε αντιμετωπιστεί πριν από την εγκυμοσύνη και ότι ήταν καλά στην υγεία της. Παρ’ όλα αυτά προχώρησαν και προκάλεσαν αποβολή – λέει ότι αυτό απαιτούσε όχι λιγότερες από 31 ενέσεις – αλλά το μωρό δεν πέθανε. Τελικά, στον έβδομο μήνα, μπήκε σε τοκετό και το μωρό της πέθανε μέσα σε μια ώρα από τη γέννησή του. Μέσα σε λίγες ώρες, λέει, έγιναν τέσσερις προσπάθειες να τοποθετηθεί σπιράλ πριν τελικά πει στον γιατρό να σταματήσει.

Λέει ότι συνήθιζε να φαντάζεται ότι άκουγε το μωρό, το οποίο αργότερα έμαθε ότι ήταν ένα μικρό αγόρι, να κλαίει στο σπίτι της.

«Η θλίψη μου απλά με κατακλύζει».

Λέει ότι θέλει μια συγγνώμη από τις δανέζικες αρχές πριν να είναι πολύ αργά.

Photo: YouTube

*Η ιστορία δημοσιεύθηκε στο bbc.com