Πόλεμος στην Ουκρανία: Πώς η φτωχότερη χώρα της ΕΕ έσωσε κρυφά το Κίεβο

Την περασμένη άνοιξη, ο στρατός της Ουκρανίας είχε τεράστιες ελλείψεις σε καύσιμα και πυρομαχικά σοβιετικού διαμετρήματος που χρειαζόταν για να πολεμήσει τους Ρώσους.

Η σωτηρία, όπως επισημαίνει σε εκτενές δημοσίευμά του το Politico, ήρθε από μια απροσδόκητη πηγή, τη Βουλγαρία.

Με διασπασμένο το πολιτικό τοπίο και φιλορωσικές τάσεις σε μεγάλο μέρος της ελίτ της, η Σόφια δέχτηκε έντονη κριτική ότι δεν στήριζε το Κίεβο μετά τη ρωσική εισβολή. Αυτό ήταν, ωστόσο, ένα προπέτασμα καπνού, σύμφωνα με έρευνα της γερμανικής εφημερίδας Welt.

Χάρη σε αποκλειστικές συνεντεύξεις με τον ουκρανό υπουργό Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα, τον πρώην πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Κίριλ Πέτκοφ και τον υπουργό Οικονομικών του Ασεν Βασίλεφ, η Welt σκιαγράφησε πώς η Βουλγαρία κινητοποιήθηκε και χρησιμοποίησε μεσάζοντες για να παράσχει στο Κίεβο ζωτικές προμήθειες όπλων, πυρομαχικών και ντίζελ, σε μια κρίσιμη καμπή των μαχών.

Ενώ ο Πέτκοφ, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Βουλγαρίας στο ξέσπασμα του πολέμου, προσπαθούσε να οδηγήσει τη χώρα σε μια πιο δυτική, φιλοΝΑΤΟϊκή τροχιά, έπρεπε να αντιμετωπίσει πίεση από φιλορώσους πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένων των εταίρων του στον συνασπισμό, τους Σοσιαλιστές, που είναι οι διάδοχοι του παλιού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Αναγκάστηκε, μάλιστα, να απολύσει ακόμη και τον δικό του υπουργό Άμυνας που έκανε δηλώσεις υπέρ των θέσεων της Ρωσίας. Δημόσια, τουλάχιστον, ο Πέτκοφ προσπάθησε να αποκρούσει κάθε ιδέα ότι η Βουλγαρία -παρά τα σημαντικά αποθέματα όπλων της σοβιετικής εποχής- θα ενίσχυε και θα εξόπλιζε την Ουκρανία.

Λαμβάνοντας υπόψιν αυτές τις ευαισθησίες, η επίσημη στάση της Βουλγαρίας απέναντι στον πόλεμο προσομοίαζε με αυτή της Ουγγαρίας του Βίκτορ Όρμπαν.

Ο πραγματικός ρόλος της Βουλγαρίας

Όμως, ο Πέτκοφ και ο Βασίλεφ -τώρα πολιτικοί της αντιπολίτευσης που αναζητούν την επιστροφή στην εξουσία στις επερχόμενες εκλογές- έσπασαν τη σιωπή τους για τον πραγματικό ρόλο της Βουλγαρίας στον πόλεμο.

Ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Σόφια χαρακτήρισε «κόκκινη γραμμή» τις παραδόσεις βουλγαρικών όπλων στις ουκρανικές δυνάμεις, στελέχη που βρίσκονται κοντά στον Πέτκοφ απέφευγαν τις συναλλαγές μεταξύ κυβέρνησης και χρησιμοποίησαν ενδιάμεσες εταιρείες στη Βουλγαρία και στο εξωτερικό για να δημιουργήσουν οδούς ανεφοδιασμού από αέρα και ξηρά μέσω Ρουμανίας, Ουγγαρίας και την Πολωνία.

«Υπολογίζουμε ότι περίπου το ένα τρίτο των πυρομαχικών που χρειαζόταν ο ουκρανικός στρατός στην πρώιμη φάση του πολέμου προερχόταν από τη Βουλγαρία» δήλωσε ο Πέτκοφ στη Welt.

Εξίσου ευαίσθητο θέμα ήταν το ντίζελ που προμήθευε η Βουλγαρία στην Ουκρανία, καθώς παραγόταν σε διυλιστήριο της Μαύρης Θάλασσας, το οποίο τότε ανήκε στη ρωσική εταιρεία Lukoil. «Η Βουλγαρία έγινε ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ντίζελ στην Ουκρανία και κατά καιρούς κάλυπτε το 40% των αναγκών της» επεσήμανε ο πρώην υπουργός Οικονομικών Βασίλεφ στη γερμανική εφημερίδα.

Η ουκρανική κυβέρνηση επιβεβαίωσε αυτή την εκδοχή των γεγονότων. Ο Κουλέμπα δήλωσε ότι η χώρα του κινδύνευε να ξεμείνει από πυρομαχικά τον περασμένο Απρίλιο. «Γνωρίζαμε ότι οι βουλγαρικές αποθήκες διέθεταν μεγάλες ποσότητες των απαραίτητων πυρομαχικών, οπότε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι με έστειλε για να προμηθευτώ το απαραίτητο υλικό».

Σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν θέμα «ζωής και θανάτου» εκείνη την περίοδο, διότι διαφορετικά οι Ρώσοι θα καταλάμβαναν περισσότερα χωριά και πόλεις, θα «σκότωναν, θα βασάνιζαν και θα βίαζαν» περισσότερους Ουκρανούς.

Αντιμέτωπος με τα αιτήματα του Κιέβου, ο Κουλέμπα υποστήριξε ότι ο Πέτκοφ απάντησε πως η κατάσταση στο εσωτερικό του δεν ήταν «εύκολη» αλλά ότι θα έκανε «ό,τι περνούσε από το χέρι του».

«Ο Κίριλ Πέτκοφ έδειξε ακεραιότητα και θα του είμαι πάντα ευγνώμων που χρησιμοποίησε όλες τις πολιτικές του ικανότητες για να βρει μια λύση» πρόσθεσε ο Κουλέμπα. Όπως είπε, η ιστορία ήταν απλή: ενώ ορισμένα μέλη του βουλγαρικού συνασπισμού τάχθηκαν στο πλευρό της Ρωσίας, ο Πέτκοφ αποφάσισε να «είναι στη σωστή πλευρά της ιστορίας και να μας βοηθήσει να αμυνθούμε ενάντια σε έναν πολύ ισχυρότερο εχθρό».

Το σχέδιο του Πέτκοφ

Στις 25 Φεβρουαρίου, μόλις μία ημέρα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε μια άτυπη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, ο Πέτκοφ τόνισε στους υπόλοιπους ηγέτες ότι ο Ζελένσκι μπορεί να έχει λιγότερο από 48 ώρες ζωής, ότι βρισκόταν στη λίστα θανάτου της Μόσχας και ότι το Συμβούλιο πρέπει να λάβει αμέσως σκληρές αποφάσεις για τις κυρώσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε, τελικά, αυτές τις κινήσεις.

Την ίδια ώρα, ο υπουργός Οικονομικών Βασίλεφ συμμετείχε σε συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ στο Παρίσι. Και εκεί επικράτησε αναποφασιστικότητα, όπως την περιέγραψε. Όλοι ήταν ακόμη σοκαρισμένοι από την επίθεση. Στη συνέχεια, ο Βασίλεφ εκφώνησε μια ομιλία. «Αυτό έκαναν οι Ρώσοι στη Βουλγαρία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δολοφόνησαν χιλιάδες διαφωνούντες, καθηγητές και ιερείς» είπε. Ζήτησε, επίσης, άμεσες αποφάσεις και οι συμμετέχοντες στη συνάντηση επιβεβαίωσαν στη Welt ότι ο βούλγαρος υπουργός άλλαξε τη στάση των συγκεντρωμένων.

Δύο ημέρες αργότερα, οι Βρυξέλλες εφάρμοσαν αυτά τα μέτρα. Στους κύκλους της ΕΕ, μάλιστα, χαρακτηρίστηκαν ως η «βουλγαρική πρόταση».

Στις 19 Απριλίου, λίγο πριν από την επίσκεψη του Πέτκοφ στο Κίεβο, ο ουκρανός υπουργός Εξωτερικών ταξίδεψε στη Σόφια, καθώς ξεκίνησε μια νέα και αβέβαιη φάση του πολέμου. Οι Ουκρανοί είχαν απωθήσει τους εισβολείς από την ευρύτερη περιοχή του Κιέβου και τον βορρά, αλλά πολλά δυτικά όπλα δεν είχαν παραδοθεί ακόμη. Οι μάχες ήταν τόσο έντονες, λέει σήμερα ο Kuleba, που η Ουκρανία χρειαζόταν επειγόντως να αναπληρώσει τα αποθέματά της, ειδικά τα σοβιετικού τύπου πυρομαχικά.

Αυτό, σκέφτηκε ο Ζελένσκι, ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει ο Κουλέμπα στην αποστολή του στη Σόφια.

Ο Πέτκοφ τονίζει τώρα ότι η κυβέρνησή του εξουσιοδότησε μεσάζοντες να εξάγουν, όχι απευθείας στην Ουκρανία, αλλά σε ενδιάμεσες εταιρείες στο εξωτερικό. «Η ιδιωτική μας στρατιωτική βιομηχανία παρήγαγε με πλήρη ταχύτητα» είπε. Πλάνα από τον Απρίλιο δείχνουν μεταφορικά αεροπλάνα φορτωμένα με όπλα να πετούν μεταξύ Βουλγαρίας και Πολωνίας. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι το αεροδρόμιο Rzeszów της Πολωνίας, 70 χιλιόμετρα από τα ουκρανικά σύνορα, έπαιξε κομβικό ρόλο. «Διασφαλίσαμε ότι η χερσαία διαδρομή μέσω Ρουμανίας και Ουγγαρίας ήταν επίσης ανοιχτή για φορτηγά».

Ο Κουλέμπα επιβεβαίωσε αυτές τις προμήθειες και τόνισε ότι δεν επρόκειτο για την παροχή στρατιωτικής βοήθειας απευθείας στην Ουκρανία από τη βουλγαρική κυβέρνηση, «αλλά για τις ουκρανικές εταιρείες και εταιρείες από χώρες του ΝΑΤΟ που θα τους δόθηκε η ευκαιρία να προμηθευτούν ό,τι χρειάζεται από Βούλγαρους πωλητές».

Σύμφωνα με πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Welt, οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία πλήρωσαν για τις προμήθειες.

Η αντεπίθεση της Μόσχας

Με τις μυστικές γραμμές ανεφοδιασμού προς την Ουκρανία, ο Πέτκοφ έπαιρνε μεγάλο ρίσκο.

Οι δημοσκοπήσεις στη Βουλγαρία έδειξαν ότι το 70% των πολιτών ανησυχούσε μήπως παρασυρθεί στον πόλεμο και ως εκ τούτου αντιτάχθηκε στην υπερβολική υποστήριξη της Ουκρανίας.

Δεν διέφυγε της προσοχής του Κρεμλίνου ότι η Βουλγαρία έκανε τεράστιες προσπάθειες για λογαριασμό της Ουκρανίας. Ξεκινώντας ήδη από τον Μάιο, η Μόσχα βομβάρδισε τη χώρα με κυβερνοεπιθέσεις, υποστήριξε ο Πέτκοφ. Αυτές έπληξαν το δίκτυο ηλεκτρισμού και τα ταχυδρομεία και μερικές φορές δεν μπορούσαν να πληρωθούν οι συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων.

Η Μόσχα προσπάθησε, επίσης, να δωροδοκήσει βουλευτές. Μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου, η Βουλγαρία απέλασε περίπου 70 υπαλλήλους από τη ρωσική πρεσβεία στη Σόφια για κατασκοπεία.

Η Μόσχα γνώριζε ότι η Βουλγαρία ήταν η χώρα της ΕΕ που εξαρτιόταν περισσότερο από το ρωσικό αέριο πριν από τον πόλεμο. Ήδη, από τις 27 Απριλίου η Gazprom επέλεξε τη Βουλγαρία ως την πρώτη χώρα της ΕΕ όπου θα διέκοπτε τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Όμως, η Σόφια δεν υποχώρησε. Μέσα σε 24 ώρες, ο πρωθυπουργός παρουσίασε μια λύση. Οργάνωσε την έλευση δύο δεξαμενόπλοιων υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες -στην ίδια τιμή ανά κυβικό μέτρο που πλήρωνε η Gazprom.

Ο Πέτκοφ εξηγεί τώρα γιατί οι ΗΠΑ ήταν πρόθυμες να συμμετάσχουν σε αυτό το εγχείρημα. «Κατέστησα σαφές στις συνομιλίες ότι υπάρχουν πάντα τρόποι εξόδου από την εξάρτηση από τη Ρωσία».

Η κυβέρνηση του Πέτκοφ ανατράπηκε σε κοινοβουλευτική ψήφο δυσπιστίας το καλοκαίρι. Οι φιλορωσικές δυνάμεις έπαιξαν επίσης τον ρόλο τους σε αυτό. Μέχρι το φθινόπωρο, ο Πέτκοφ και ο Βασίλεφ είχαν καθήκοντα μόνο ως προσωρινοί. Έκτοτε, η χώρα βρίσκεται σε πολιτικό αδιέξοδο, αλλά η στάση απέναντι στην Ουκρανία έχει αλλάξει κάπως.

Τον Δεκέμβριο, το κοινοβούλιο αποφάσισε να επιτρέψει επίσημα τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία. «Είμαστε βαθιά ευγνώμονες στη Βουλγαρία για αυτό» είπε ο Κουλέμπα. Ωστόσο, σημείωσε ότι έβλεπε ήδη προσπάθειες να τορπιλιστεί αυτή η απόφαση. «Είναι απίστευτο πόσο επίμονα προσπαθούν αυτές οι δυνάμεις να τραβήξουν τη Βουλγαρία στο πλευρό του επιτιθέμενου και σφαγέα».

Πηγή: Politico