Δροσούλα στην άνυδρη γη

Ενώ, όπως δείχνουν τα δεδομένα, η λογοτεχνική δημιουργία, η πρωτότυπη και τολμηρή ματιά πάνω στα ανθρώπινα, είτε του παρελθόντος, είτε του παρόντος, είτε οι νύξεις του μέλλοντος, αδρανεί, έχει χάσει την πυξίδα της ή περιορίζεται στην επανάληψη παλαιών δόκιμων μορφών, λύσεων και προοπτικών, ο επιστημονικός λόγος, η έρευνα και η ανάλυση πολιτικών, πολιτισμικών, ηθικών και φιλοσοφικών, κοινωνικών και οικονομικών φαινομένων, έστω κι αν η συγκυρία τα αφήνει να δρουν στο περιθώριο ή να ικανοποιούν την ερευνητική ματιά των ολίγων, υπάρχουν και συχνά μας αιφνιδιάζουν και με την πρωτοτυπία της τεκμηρίωσης , αλλά, κυρίως, με την προβολή κοινωνικών ή καλλιτεχνικών περιοχών που έως τώρα είχαν μείνει ανεξερεύνητα, κυρίως όσα αφορούν την ελληνική πολιτισμική ζωή.

Ετσι νιώθει κανείς ευγνωμοσύνη, όταν το ταχυδρομείο έρχεται, φέρνοντας βιβλία που και μόνο οι τίτλοι τους λειτουργούν σαν ξυπνητήρια, ακόμα κι αν είναι βέβαιο πως έχουν στο παρελθόν απασχολήσει την παγκόσμια σκέψη και έχουν δημιουργήσει σχολές έρευνας και μεθόδων. Νιώθω συχνά ευγνώμων, όταν ο ταχυδρόμος χτυπάει την πόρτα και με εφοδιάζει με επιστημονικές μελέτες, ερευνητικές ή ιστορικές προσεγγίσεις με νέα ματιά και νέα εργαλεία, παλιότερα, ανοιχτά στην έρευνα προβλήματα, ή νέα, αφού κάθε στιγμή κάπου στον κόσμο μια όρθια συνείδηση διεισδύει στα κοινωνικά, στα πνευματικά και, κυρίως, στα φυσικά φαινόμενα και μας πλουτίζει με νέα γνώση ή με νέα εργαλεία.

Εχω και παλαιότερα αναφερθεί στις πρωτότυπες έρευνες του Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Αντώνη Παπαρίζου. Το 2021 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Πολιτική και Θρησκεία. Οι έξι ελληνικοί πολιτισμοί». Και το 2022 επιμελήθηκε, εκτός από τη δική του συμβολή, και την έρευνα και τα πορίσματα σειράς κοινωνιολόγων και ερμηνευτών, με τον τίτλο «Βλασφημία και Τέχνη. Πολιτική και Ηθική». Και τα δύο βιβλία είναι εκδόσεις του ρέκτη εκδότη Παπαζήση.

Στις δίσεκτες, γενικά σε όλα τα πεδία, μέρες που περνούμε είναι πνευματική όαση να διαπιστώνεις πως κάπου ακόμη ένας στοχαζόμενος συμπολίτης αγρυπνεί, ρωτάει, αποπειράται απαντήσεις, προτείνει λύσεις στα μεγάλα προβλήματα του ατομικού και του κοινωνικού βίου. Ο Αντώνης Παπαρίζος έχει αφιερώσει κυρίως την έρευνά του πάνω στο πάντα καίριο και συνεχώς ανοιχτό πρόβλημα της σχέσης ανθρώπου με το θείο, τη θρησκεία και τις ηθικές και πνευματικές απορίες που κάθε εποχή θέτει, αναζητώντας απαντήσεις. Δεν είμαι ειδικός στα προβλήματα που θέτει και στις ερωτήσεις που κάνει, αλλά και στις απαντήσεις που δημοσιοποιεί ο Παπαρίζος. Είμαι παιδιόθεν παθιασμένος αναγνώστης και συνεχώς ανοιχτός σε κάθε είδους απορία ή άποψη ή απάντηση πάνω στην ανθρώπινη, αξεδίψαστη προσπάθεια να γνωρίσει το φυσικό και το πολιτισμικό του περιβάλλον. Ετσι ο Παπαρίζος και μόνο με τα μέρη των θεμάτων που προσεγγίζει σου δημιουργεί, όχι μόνο την περιέργεια, αλλά και τη δίψα να ξαλαφρώσεις, έστω για λίγο, από την άνυδρη γύρω σου πραγματικότητα του ΤΙΠΟΤΕ.

Για να εξάψω, λοιπόν, και τη όρεξη του αναγνώστη μου, θα παραπέμψω ως δόλωμα στα θέματα που προσεγγίζει ο Παπαρίζος, πρώτα στο προσωπικό του βιβλίο «Πολιτική και θρησκεία. Οι έξι ελληνικοί πολιτισμοί»: Θεμελιώδη ερευνήματα. Ο Θεός ως αυτο-εικόνα της ψυχής. Η κοινωνιολογία ως επιστήμη. Ιδεολογία και Ιστορία. Η ιστορία ως πολιτική ιδεολογία και ο «μεταφυσικός» ελληνισμός. Οι έξι διαδοχικοί ελληνικοί πολιτισμοί. Αρχαία κλασική περίοδος, Βυζαντινή, Ελληνιστική, Ελληνορωμαϊκή. Σύγχρονη Κοινωνία και νόημα. Μύθος και Πολιτική. Οιδίπους και Τειρεσίας. Η «Θεογονία» του Ησιόδου. Διαφωτισμός. Θρησκεία και Παράδοση. Η Ορθοδοξία και η σύγχρονη ελληνική ταυτότητα. Ελλαδική Ορθοδοξία και νεωτερικότητα. Η ταυτότητα του πιστού. Και το έξοχο τελευταίο μέρος, «Οι Θεοί γελούν, πώς αλλιώς ευτυχισμένοι θα ήταν;».

Το άλλο βιβλίο που επιμελήθηκε ο Παπαρίζος, «Βλασφημία και Τέχνη. Πολιτική και Ηθική», περιέχει δεκαεπτά μελέτες νέων επιστημόνων, προφανώς μαθητών του Παπαρίζου, που κυριολεκτικά εξαντλούν την πολιτική και ηθική διάσταση της βλασφημίας στην τέχνη και στον πολιτικό βίο.