Σαλβαδόρ: Η αφανής πρωτεύουσα της ευτυχίας στη Βραζιλία

Στη βραζιλιάνικη πολιτεία Bahia, με την πρωτεύουσα Salvador, οι ντόπιοι έχουν ένα ρητό: «Sem pressa, olha para o céu, fala com Deus, você tá na Bahia» (Με την ησυχία σας, κοιτάξτε τον ουρανό, μιλήστε με τον Θεό, είστε στη Bahia), το οποίο όπως υποστηρίζει ο Alicé Nascimento, ενσαρκώνει τη χαλαρή και ευχάριστη ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει αυτή την περιοχή. Το πλούσιο άρωμα των τηγανητών acarajé που πωλούν οι πωλητές Baiana σε συνδυασμό με τα ρυθμικά τύμπανα των συγκροτημάτων του δρόμου του Σαλβαδόρ, δημιουργούν στην περιοχή ένα ξεχωριστό κλίμα.

Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται, τι είναι αυτό που κάνει το κλίμα στο Σαλβαδόρ να είναι τόσο πανηγυρικό. Σύμφωνα με το BBC, η απάντηση βρίσκεται στον δυτικοαφρικανικό όρο Yoruba, ή αλλιώς «axe» που σημαίνει «ενέργεια». Ο Jair Dantas Dos Santos, κάτοικος του Σαλβαδόρ, περιγράφει το axe ως κάτι που υπάρχει στον αέρα, ένα συναίσθημα που δεν μπορείς να εξηγήσεις αλλά μόνο να αιστανθείς.

Η ιστορία του Salvador

Το Σαλβαδόρ εγκαταστάθηκε το 1549 από Πορτογάλους αποικιοκράτες και υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα της Πορτογαλικής Αμερικής μέχρι το 1763. Υπήρξε σημαντικό λιμάνι κατά τη διάρκεια του υπερατλαντικού δουλεμπορίου και θεωρείται η πρώτη αγορά σκλάβων του Νέου Κόσμου, με τους σκλαβωμένους Αφρικανούς να μεταφέρονται για να εργαστούν στις φυτείες ζάχαρης της περιοχής.

Κατά τον ντόπιο δάσκαλο και ποιητή Antônio Barreto, μπορεί κανείς να κατανοήσει την πολυτάραχη ιστορία του Σαλβαδόρ, εξετάζοντας το όνομα που δόθηκε στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για το λεγόμενο Pelourinho, το οποίο μεταφράζεται ως η ξύλινη συσκευή που χρησιμοποιούνταν για να υποβάλλονται άτομα σε δημόσια κακοποίηση. Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, τα σκλαβωμένα άτομα τιμωρούνταν δημοσίως στο πελουρίνιο για υποτιθέμενες παραβάσεις. Σήμερα, το όνομά του παραμένει ως υπενθύμιση του σκοτεινού παρελθόντος του Σαλβαδόρ.

Στην περίοδο του δουλεμπορίου, οι Πορτογάλοι ήταν αυτοί που υποδούλωσαν τους περισσότερους Αφρικανούς από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η δουλεία διατηρήθηκε στη Βραζιλία μέχρι το 1888, ωστόσο ο Barreto εξήγησε ότι οι υπόδουλοι Αφρικανοί και οι απόγονοί τους συνέχισαν να αγωνίζονται για την ελευθερία και τις παραδόσεις τους για πολλά χρόνια. Το οικόσημο της Μπαχιάνα απεικονίζει τη δύναμη του λαού της μέσω της λατινικής φράσης «Per ardua surgo» (Ανεβαίνω μέσα από τη δυσκολία).

Το Salvador σήμερα

Στο Σαλβαδόρ περίπου το 80% των κατοίκων έχουν τις ρίζες τους στην Αφρική και σημερα θεωρείται ως η αφροβραζιλιάνικη πρωτεύουσα. Η κουλτούρα αυτής της πόλης αποδεικνύει την δύναμη και το θάρρος των κατοίκων της, οι οποίοι γιορτάζουν τις μπαϊανικές παραδόσεις τους που προέρχονται από τους πορτογαλικούς, τους αφρικανικούς και τους ινδιάνικους λαούς. Περπατώντας στους δρόμους, είναι εύκολο να δει κανείς αυτές τις διαφορετικές μουσικές, γαστρονομικές και θρησκευτικές πρακτικές να συγχωνεύονται μεταξύ τους.

Περπατώντας κανείς στο κέντρο του Pelourinho, αντικρίζει την πλατεία Terreiro de Jesus, η οποία είναι αξιοσημείωτη γα τις εκκλησίες και τα μνημεία της αποικιακής εποχής από τον 17ο αιώνα. Κάποτε αποτελούσε ένα μέρος που ξυλοκοπούνταν οι σκλαβωμένοι Αφρικανοί, σε αντίθεση με το σήμερα όπου η πλατεία χρησιμεύει ως σκηνικό για τα φεστιβάλ της Μπαΐα που γιορτάζουν την καποέιρα και τη σάμπα, δύο πρακτικές που γεννήθηκαν στη Μπαΐα.

Credits: Pixabay

Κατά τους ιστορικούς η καποέιρα (κύκλος) που εκτελείται στο πλαίσιο του Festival de Cultural Popular, το οποίο γιορτάζει τις παραδόσεις της Μπαΐα, αποτελεί ένα μοναδικό μείγμα πολεμικής τέχνης και χορού. Σήμερα, αποτελεί μέσο διασκέδασης στους δρόμους και αντιπροσωπεύει την απελευθέρωση.

Credits: Pixabay

Από την άλλη πλευρά η samba γεννήθηκε στην Bahia από σκλαβωμένους Αφρικανούς και σήμερα θεωρείται ο εθνικός χορός της Βραζιλίας. Πρόκειται για μία συλλογική παράσταση που συνδυάζει χορό, μουσικά όργανα, τραγούδι και ποίηση που προέρχονται τόσο από την αφρικανική όσο και από την πορτογαλική παράδοση.

Το Σαλβαδόρ λοιπόν, θεωρείται η πιο ευτυχισμένη πόλη της Βραζιλίας, καθώς εκεί πραγματοποιούνται οι περισσότερες γιορτές που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην έντονη παρουσία της πίστης Candomblé. Πρόκεται για μία πίστη που αναπτύχθηκε στην Βραζιλία, όταν οι Πορτογάλοι επέβαλαν στους Αφρικανούς τον καθολισμό. Αποτέλεσε μία προσπάθεια να διατηρήσουν την πνευματική τους ταυτότητα. Μάλιστα, η επιρροή αυτής της πίστης είναι ιδιαίτερα εμφανής και στα φορέματα των γυναικών της Baiana de Acarajé, που πουλάνε παραδοσιακό φαγητό στους δρόμους.

Τα πάντα σε αυτή τη πόλη, ενσωματώνουν μια ιστορική ανθεκτικότητα και πολιτιστική υπερηφάνεια που συνδέεται άρρηκτα με τον εορταστικό άξονα ζωής της πόλης. Ίσως το κλειδί της ευτυχία; αυτής της πόλης βρίσκεται στην ικανότητά του να μετατρέπει την ταραχώδη ιστορία του σε ένα μοναδικό είδος χαράς που το Σαλβαδόρ έχει δώσει στην υπόλοιπη Βραζιλία.