Παρερμηνεύοντας την Ουάσιγκτον…

Ηvεπίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Μ. Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον και η χθεσινοβραδινή του συνάντηση με τον αμερικανό ομόλογό του Αντ. Μπλίνκεν είναι δηλωτική πολλών πραγμάτων. Πρώτα απ’ όλα η επιλογή του χρόνου/timing της επίσκεψης, ελάχιστους μήνες πριν από τις εκλογές στην Τουρκία (ορίσθηκαν ήδη για τη 14η Μαΐου), μπορεί να εκληφθεί ως σαφής στήριξη της Ουάσιγκτον στην επανεκλογή Ερντογάν στη λογική «καλύτερα τον διάβολο που γνωρίζεις…». Δεύτερον, εμφανώς η Ουάσιγκτον θέλει να κρατήσει την Τουρκία στην αμερικανική/δυτική τροχιά έστω και με ενοχλητικές αποκλίσεις αυτόνομης πορείας ενίοτε.

Η μεγάλη εικόνα στην τριγωνική σχέση Ελλάδα – ΗΠΑ – Τουρκία χρωματίζεται τώρα διαφορετικά. Η Αθήνα έχει τα τελευταία χρόνια υπερθεματίσει στην ενίσχυση των σχέσεων με τις Ην. Πολιτείες (μέχρι σημείου οιονεί εξάρτησης ή προστασίας… παρεξηγήσιμης από την Τουρκία). Χωρίς αμφιβολία οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι πολύτιμες και θα πρέπει πάντοτε να συντηρούνται σε υψηλό επίπεδο. Αλλά σε πλαίσιο συμμετρικότητας και όχι μέσα από μια θεώρηση-προσδοκία επίπεδου αντιτουρκισμού. Οχι δηλαδή μέσα από τη λογική ότι οι ΗΠΑ θα συνταχθούν κατά κάποιον τρόπο ανεπιφύλακτα στο πλευρό της Ελλάδας και εναντίον της Τουρκίας στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση. Ρηχότητες. Η βασική διαχρονική θέση της Ουάσιγκτον για συμμετρική, ισομετρική μεταχείριση Ελλάδας, Τουρκίας, ως δύο χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, παραμένει στον πυρήνα της αναλλοίωτη τουλάχιστον για την Administration και το ευρύτερο κυβερνητικό κατεστημένο. Είναι η πολιτική που έχει εκφρασθεί με λεκτικές παραλλαγές και διακυμάνσεις σε διαδοχικές επιστολές υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ προς την Αθήνα (Κίσινγκερ, Πομπέο, Μπλίνκεν). Και επιβεβαιώθηκε με τη συνάντηση στην Ουάσιγκτον των Μ. Τσαβούσογλου, Αντ. Μπλίνκεν.

Ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα προωθήσουν, όπως επιβεβαιώνεται, την πώληση των F-16 στην Τουρκία και θα εργασθούν για την υπέρβαση των εμποδίων που εγείρει το Κογκρέσο και προσωπικά ο γερουσιαστής κ. Μενέντεζ (με άρση από πλευράς Τουρκίας του βέτο για την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ). Η Αθήνα κάπως αστάθμητα επένδυσε πολύ υψηλό πολιτικό κεφάλαιο στο θέμα της μη πώλησης των αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία – αστάθμητα τόσο γιατί ήταν ένας εμφανώς ανέφικτος στόχος, όσο και για τις άλλες πτυχές και παρενέργειες..

Η Αθήνα φαίνεται να αυτοπαγιδεύτηκε σε ένα αφήγημα που θέλει την Ελλάδα ως την πανίσχυρη χώρα-κλειδί στην περιοχή και την Τουρκία ως περίπου ανίσχυρη, ανυπόληπτη, άχρηστη για τη διεθνή κοινότητα. Μόνο που τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι σε ό,τι αφορά την Τουρκία. Και οπωσδήποτε οι ΗΠΑ δεν τα βλέπουν έτσι. Η Ουάσιγκτον (πολιτικές, γραφειοκρατικές ελίτ) θεωρεί την Τουρκία παρά τις πολλαπλές παρασπονδίες της, ως μία στρατηγικά αναγκαία, κομβική και χρήσιμη χώρα για πολλά θέματα (Ουκρανία, Συρία, Αν. Μεσόγειο κ.ά.) που δεν θα ήθελαν να χάσουν. Οι ΗΠΑ θέλουν την Τουρκία ως χώρα-ανάχωμα στη ρωσική επιρροή στον Καύκασο, Μ. Ανατολή, Λιβύη κ.α. Το εύρος της ατζέντας των συζητήσεων Μπλίνκεν – Τσαβούσογλου το επιβεβαιώνει. Ωστόσο «τα δρώμενα» μεταξύ Τουρκίας – ΗΠΑ, αν και χωρίς να ανταποκρίνονται στις υπερβολικές ελληνικές προσδοκίες, μπορούν να λειτουργήσουν κατευναστικά στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση.

Πάντως η στενή πρόσδεση της χώρας στις ΗΠΑ φαίνεται να εξηγεί και τη σχετική απροθυμία της Αθήνας να προωθήσει πολιτικές πρωτοβουλίες στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) για ενεργότερο ρόλο της τελευταίας στη διευθέτηση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης και προστασίας της κυριαρχίας, ακεραιότητας της χώρας.

Αστάθμητες προσδοκίες, ζημιογόνες παραλείψεις…

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ