Ο Νίκος Ξανθόπουλος και τα δάκρυα μιας σκληρής εποχής για την Ελλάδα

Ο Νίκος Ξανθόπουλος, ο οποίος πέθανε σήμερα 22 Ιανουαρίου στα 89 του χρόνια, έκλεισε έναν κύκλο στην ελληνική κοινωνία και στον ελληνικό κινηματογράφο. Ισως να μην έχει υπάρξει άλλος Ελληνας ηθοποιός που να μην ταυτίστηκε τόσο πολύ με τις κοινωνικές (και πολιτικές εξελίξεις) των δεκαετιών του ‘50, ’60 και ’70.

Δεκαετίες εξαιρετικά δύσκολες για την Ελλάδα. Εποχές μεγάλης φτώχειας, μετανάστευσης, σκληρής δουλειάς για επιβίωση, είτε εντός της χώρας είτε στους τόπους που πήγαν εκατομμύρια Ελληνες για να ζήσουν. Στη Γερμανία, την Αμερική, στα ορυχεία του Βελγίου, στην Αυστραλία ή την Αφρική.

Ο Νίκος Ξανθόπουλος με τους ρόλους του, που ήταν πάνω – κάτω όλοι ίδιοι, αλλά και με τα τραγούδια του, εξέφραζε τους πόνους, τα βάσανα, τα όνειρα ενός ολόκληρου λαού που βίωνε απίστευτες κοινωνικές καταστάσεις.

Για πολλούς μια καλτ φιγούρα, ένας ηθοποιός και τραγουδιστής της… κλάψας που μαζί με τη Μάρθα Βούρτση έμειναν στην ιστορία για τα δάκρυα μέχρι τελικής πτώσεως.

Για τις νεότερες γενιές ο Ξανθόπουλος δε λέει απολύτως τίποτε, ενδεχομένως να μη γνώριζαν καν την ύπαρξή του.

Όμως, για τους σημερινούς συνταξιούχους, για τους 60άρηδες, 70άρηδες και πάνω ο Ξανθόπουλος ήταν και θα είναι για πάντα το «παιδί του λαού».

Οι ρόλοι του και οι εν γένει χαρακτήρες του δεν ήταν επαναστατικοί. Δεν εμφανιζόταν να θέλει να αλλάξει τον κόσμο, δεν είχε πολιτικά χαρακτηριστικά η κινηματογραφική του περσόνα.

Αυτό που έβγαζε ήταν η μάχη της επιβίωσης στη σκληρή και απάνθρωπη πραγματικότητα, σε έναν άδικο κόσμο όπου η δύναμη, η εξουσία έπαιζαν ρόλο.

Και το «παιδί του λαού» ήταν εκεί να πολεμά με την τιμιότητά του και την υπομονή του, και να επιβιώνει. Εχοντας πάντα στο πλάι του μια αγαπημένη, φτωχή πλην τίμια κι αυτή κοπέλα και παρά τις αντίξοες συνθήκες κατάφερναν να στήσουν ένα φτωχό σπιτικό.

Ναι, όλα αυτά φαντάζουν καλτ σήμερα. Μοιάζουν με εξωπραγματικά και αστεία. Για εκείνη την εποχή όμως, ήταν η έκφραση ενός μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού.

Γι’ αυτό και γέμιζαν οι κινηματογράφοι, γι’ αυτό και τα δάκρυα έτρεχαν ποτάμια.

Οι φτωχογειτονιές όλης της χώρας έμπαιναν μέσα στο πανί του σινεμά και ο θεατής γινόταν ένα με τους πρωταγωνιστές, και ειδικά με τον Ξανθόπουλο.

Ο εργάτης, ο αγρότης, ο μετανάστης, ο πρόσφυγας αλλά και οι συγγενείς αυτών έπαιρναν σάρκα και οστά στο πρόσωπο του «δικού τους παιδιού».

Κι αν δεν ήταν ο επαναστάτης ποπολάρος Πρέκας, αν δεν ήταν ο Κούρκουλος που έβαζε φωτιά στα υπάρχοντά του, κι έλεγε «όχι άλλο κάρβουνο», αν δεν ήταν αυτός που θα ανέτρεπε το κατεστημένο της εποχής, ο Ξανθόπουλος ήταν όλα τα υπόλοιπα.

Ο γιος του τσαγκάρη, ο φτωχός βιοπαλαιστής που περνά στο πανεπιστήμιο, ο κουρελής, ψαράς, ο μετανάστης, ο απόκληρος, ο πάντα μελαγχολικός και ποτέ χαμογελαστός γιατί τον βάρυναν τα βάσανα της ζωής.

Το ξαναλέω: Οποιος δεν γνωρίζει τις κοινωνικές συνθήκες εκείνων των δεκαετιών δεν μπορεί να καταλάβει γιατί ο Ξανθόπουλος θα είναι πάντα το «παιδί του λαού».

Οποιος έχει πατέρα, μάνα, θείο, μετανάστη καταλαβαίνει.

Οποιος έχει συγγενή ή ήταν ο ίδιος εργάτης, μεροκαματιάρης, λούστρος, ναυτικός, καταλαβαίνει.

Ο ελληνικός κινηματογράφος υπηρέτησε πιστά την εποχή εκείνη. Πότε με τον καταπληκτικό Θανάση Βέγγο που εξέφραζε τα βάσανα ενός έξυπνου, αγωνιστή, πλακατζή και τίμιου αγωνιστή της ζωής σε μια πόλη που όλο και μεγάλωνε.

Και πότε με τον Παπαμιχαήλ, την Βουγιουκλάκη, τον Κούρκουλο, τον Καζάκο, την Καρέζη, αλλά και τον Χατζηχρήστο, τον Αυλωνίτη, τον Φωτόπουλο, τον «μπεκρή» Ορέστη Μακρή και πλήθος άλλων.

Ο Νίκος Ξανθόπουλος θα μείνει στην ιστορία του ελληνικού σινεμά ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Και το «παιδί του λαού» θα τον συνοδεύει στην αιωνιότητα.