Σπάνιο ζευγάρι άστρων γιορτάζει την Πρωτοχρονιά κάθε μέρα

Δύο μικροσκοπικά, χλωμά άστρα που μόλις ανακαλύφθηκαν στoν αστερισμό του Ταύρου βρίσκονται τόσο κοντά το ένα στο άλλο ώστε φαίνονται σαν ένα.

Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι οι δύο νάνοι αστέρες περιφέρονται ο ένας γύρω από τον άλλο σε τόσο μικρή απόσταση ώστε ολοκληρώνουν μια πλήρη περιφορά σε λιγότερο από μία γήινη μέρα.

Για την ακρίβεια, το «έτος» σε αυτό το δυαδικό σύστημα διαρκεί μόνο 20,5 ώρες, αναφέρουν αστρονόμοι στις ΗΠΑ.

Και τα δύο άστρα είναι νάνοι αστέρες με τόσο χαμηλή θερμοκρασία ώστε εκπέμπουν μόνο υπέρυθρο φως και θα ήταν εντελώς αόρατοι στο ανθρώπινο μάτι.

Κι όμως, αυτά τα μικρά άστρα είναι από τα πιο πολυπληθή στο Σύμπαν.

Το δυαδικό σύστημα που περιέγραψαν οι ερευνητές σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας στο Σιάτλ είναι μόλις το τέταρτο δυαδικό σύστημα ψυχρών νάνων με μικρή τροχιακή περίοδο.

Σε αντίθεση με τα πρώτα τρία ζευγάρια, που είχαν ηλικία μόλις μερικών εκατομμυρίων ετών, το νέο σύστημα, με την ονομασία LP 413-53AB, εκτιμάται ότι έχει ηλικία δισεκατομμυρίων ετών, συγκρίσιμη με την ηλικία του ήλιου.

«Είναι συναρπαστικό να ανακαλύπτεις ένα τόσο ακραίο σύστημα» σχολιάζει ο δρ. Τσο-Τσουν Χσου, επικεφαλής της μελέτης, σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ.

«Γνωρίζαμε ότι επί της αρχής αυτά τα συστήματα έπρεπε να υπάρχουν, μέχρι σήμερα όμως δεν είχε αναγνωριστεί κανένα τέτοιο σύστημα» επισημαίνει.

Η μελέτη της ομάδας του έχει αναρτηθεί ως προδημοσίευση στο arXiv.

Σύγκριση μεγέθους ανάμεσα στον Ήλιο και έναν ψυχρό νάνο αστέρα (ESO)

Μοντέλα και παρατηρήσεις

Το ασυνήθιστο δυαδικό σύστημα εντοπίστηκε αρχικά με ανάλυση σε δεδομένα αρχείου. Το φάσμα της ακτινοβολίας που εκπέμπουν βρέθηκε να αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ένδειξη ότι επρόκειτο για δύο άστρα σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο, και όχι για μεμονωμένο αστέρα.

Οι υποψίες επιβεβαιώθηκαν με παρατηρήσεις των μεγάλων τηλεσκοπίων στο Παρατηρητήριο «Κεκ» ση Χαβάη.

«Όταν πραγματοποιούσαμε αυτές τις μετρήσεις βλέπαμε τα πράγματα να αλλάζουν σε διάστημα δύο λεπτών» λέει ο Άνταμ Μπούργκασερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Τα περισσότερα δυαδικά συστήματα που μελετάμε έχουν τροχιακή περίοδο που διαρκεί χρόνια. […] Σε αυτό το σύστημα, βλέπαμε τις φασματικές γραμμές να απομακρύνονται σε πραγματικό χρόνο. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις να συμβαίνει κάτι στο Σύμπαν σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα.

Οι παρατηρήσεις επιβεβαίωσαν τις εκτιμήσεις μαθηματικού μοντέλου και έδειξαν ότι η απόσταση μεταξύ των δύο νάνων είναι περίπου 100 φορές μικρότερη από την απόσταση Γης-Ήλιου, μόλις 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Το νούμερο αυτό είναι μικρότερο ακόμα και από την απόσταση ανάμεσα στον Δία και την Καλλιστώ, ένα από τα μεγάλα φεγγάρια του.

Παραμένει ωστόσο ασαφές αν τα δύο άστρα απείχαν ανέκαθεν τόσο λίγο, ή αν πλησίασαν το ένα το άλλο πολύ μετά τον σχηματισμό τους.

Οι ερευνητές θα συνεχίσουν τώρα την αναζήτηση και για άλλα ζευγάρια ψυχρών νάνων αστέρων.

Πολλά τέτοια άστρα εκτιμάται ότι διαθέτουν βραχώδεις πλανήτες στο μέγεθος της Γης. Αυτό όμως αποκλείεται στην περίπτωση του LP 413-53AB λόγω της μικρής απόστασης μεταξύ των νάνων.