Οι ψυχικές ασθένειες και διαταραχές ταλαιπωρούν ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων σήμερα. Άλλοτε πηγάζουν από βιολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με ελαττωματικές λειτουργίες του εγκεφάλου, άλλοτε είναι αποτέλεσμα κάποιων εμπειριών και τραυμάτων που ενδεχομένως να έχει βιώσει ένα άτομο και άλλοτε είναι συνδυασμός και των δύο. Όπως νοσεί το σώμα, έτσι μπορεί να νοσήσει και η ψυχή.

Το ζήτημα της ψυχικής υγείας αποτελεί μέχρι και σήμερα, εν έτει 2023, ταμπού για την κοινωνία μας. Οι ψυχικά ασθενείς πολλές φορές αντιμετωπίζονται απαξιωτικά και δεν τους προσφέρονται οι συνθήκες που χρειάζονται για να ενταχθούν και να λειτουργήσουν αρμονικά με το κοινωνικό σύνολο. Ακόμη μεγαλύτερο ταμπού αποτελεί η νοσηλεία σε κάποιο ψυχιατρικό ίδρυμα. Οι άνθρωποι που νοσηλεύονται για κάποιο διάστημα και έπειτα επιστρέφουν στη καθημερινότητα τους δυσκολεύονται στο να βρουν δουλειά και συχνά δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα.

Η Κωνσταντίνα είναι 22 χρονών και πριν ένα χρόνο νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρικό νοσοκομείο ύστερα από μια πολυετή μάχη που έδινε με την ψυχική διαταραχή της. Σήμερα, μιλά ανοιχτά για την εμπειρία της και κρούει το καμπανάκι και σε άλλα άτομα, ώστε να μιλήσουν και να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα ψυχικής υγείας με σύνεση και ωριμότητα.

 

Πότε διαγνώστηκε η ψυχική σου ασθένεια;

Η περιπέτεια μου με τη ψυχική νόσο ξεκίνησε σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη ηλικία. Ήμουν ένα παιδί αρκετά εσωστρεφές, ευαίσθητο, το οποίο επηρεαζόταν εύκολα από τα σχόλια των γύρω του. Το οικογενειακό μου περιβάλλον ήταν αρκετά αυστηρό και αντικατόπτριζε πλήρως αυτό που αποκαλούμε ‘’αγία’’ ελληνική οικογένεια. Τα πάντα μου προκαλούσαν άγχος και σταδιακά ένιωθα πως δεν μπορούσα να διαχειριστώ τις σκέψεις μου. Είμαι, άλλωστε, φύσει αντιδραστικός άνθρωπος, οπότε όλος αυτός ο καθωσπρεπισμός μου δημιουργούσε δυσφορία. Στην ηλικία των 15 χρόνων βίωσα μια τραυματική εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης από άτομο του στενού οικογενειακού μου περιβάλλοντος, η οποία επιδείνωσε τη ψυχική μου υγεία και με οδήγησε σε πολύ σκοτεινά μονοπάτια και, ουσιαστικά πυροδότησε την εμφάνιση της ψυχικής μου ασθένειας. Ένα χρόνο μετά, περίπου, όταν ο κόμπος πλέον είχε φτάσει στο χτένι, απευθύνθηκα σε ειδικούς ψυχικής υγείας και διαγνώστηκα με μείζονα υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή, που συνδυαζόταν με κρίσης πανικού.

 Τι είχε αλλάξει στην καθημερινή σου ζωή εξαιτίας της ψυχικής διαταραχής σου;

Ειλικρινά, ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πως ξεκίνησε όλο αυτό και έφτασε εκεί που έφτασε. Κάθε μέρα που περνούσε έβλεπα πως έχανα όλο και περισσότερο την όρεξη που είχα για ζωή. Οι υποχρεώσεις μου είχαν μείνει πίσω, δυσκολευόμουν με τη σχολή μου και σταδιακά έβλεπα πως έχανα επαφή με τους ανθρώπους που είχα στη ζωή μου. Για να καταλάβεις, ούτε μπάνιο δεν είχα διάθεση να κάνω. Ο συναγερμός σήμανε όταν παρατηρούσα πως μοναδική παρηγοριά έβρισκα στο αλκοόλ και σε ουσίες. Δεν καταλάβαινα τότε πως στην πραγματικότητα αυτοί οι εθισμοί μου θόλωναν την κρίση μου και στο τέλος της ημέρας με έκαναν ακόμη χειρότερα.

Πώς πήρες την απόφαση να εισαχθείς σε ψυχιατρικό νοσοκομείο;

Δεν θα έλεγα πως ήταν ακριβώς δική μου απόφαση αν και όπως εξελίχθηκε στην πορεία, μάλλον, ήταν μονόδρομος. Παρότι ήμουν σε επικοινωνία με ψυχιάτρους δεν μου είχε προταθεί ποτέ να νοσηλευτώ. Η κατάσταση, όμως, μέρα με τη μέρα γινόταν χειρότερη, οι κρίσεις πανικού πλήθαιναν και εγώ κατά τη διάρκεια τους νόμιζα πως δε θα αντέξω άλλο. Ήταν 5 Δεκεμβρίου του 2021, όταν μετά από ένα έντονο επεισόδιο που πέρασα οι γονείς μου με παρότρυναν να επισκεφθούμε ένα εφημερεύον ψυχιατρικό νοσοκομείο, οπότε πήγαμε στο Δαφνί. Ύστερα από ενδελεχή έλεγχο που πέρασα από τους γιατρούς, άκουσα την πιο σκληρή φράσης της ζωής μου: ’’Κωνσταντίνα πρέπει να νοσηλευτείς’’. Επειδή ήμουν ενήλικη έπρεπε εγώ να πάρω την απόφαση. Άπειρες σκέψεις πέρασαν εκείνο το δευτερόλεπτο από το μυαλό μου, έβλεπα τον μεγαλύτερο φόβο μου να παίρνει σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια μου. Πέρασα πολλή ώρα να συζητάω με τους γονείς μου και εν τέλει συνειδητοποίησα ότι ήταν η τελευταία επιλογή που είχα για να γιατρέψω τη ψυχή μου, οπότε νοσηλεύτηκα. Νοσηλεύτηκα για 28 συνολικά μέρες, την περίοδο των Χριστουγέννων, που αυτό το κάνει ακόμα πιο σκληρό.

Περιέγραψε μας τις συνθήκες που επικρατούσαν στο νοσοκομείο

Οι ημέρες που ακολούθησαν ήταν εφιαλτικές αλλά αναγνώριζα πως έχω ανάγκη για βοήθεια. Το πιο σοκαριστικό ήταν το πρώτο πρωινό. Μόλις άνοιξα τα μάτια μου, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν να δένουν μια κοπέλα στο κρεβάτι της, την καθήλωναν τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Καταλάβαινα τους κανόνες και τα μέσα καταστολής που υπήρχαν, αλλά αυτό ήταν το πιο φρικτό πράγμα που έχω δει ποτέ στη ζωή μου. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, οι συνθήκες ήταν υποφερτές. Το προσωπικό μου φέρθηκε άψογα, με φρόντισαν πάρα πολύ. Φυσικά ήταν εμφανής και η δική μου προθυμία. Ποτέ δεν έφερα αντίρρηση όταν μου παρείχαν την αγωγή μου και πάντα ακολουθούσα το πρόγραμμα που προβλεπόταν για εμένα. Οι γιατροί ήταν πολύ καλοί στη δουλειά τους και αυτό ενέπνεε εμπιστοσύνη για τη θεραπεία. Επίσης, επειδή νοσηλεύτηκα σε περίοδο που ο κοροναϊός ήταν σε έξαρση οι συνθήκες και τα μέτρα υγιεινής προστασίας ήταν πολύ αυστηρά.

Πως περνούσε μια τυπική μέρα κατά τη νοσηλεία σου;

Εδώ που τα λέμε κάθε μέρα ίδια ήταν εκεί μέσα. Ξυπνούσαμε όλοι 9 το πρωί οπότε και περνούσαν οι γιατροί για να μας εξετάσουν. Έπειτα συγκεντρωνόμασταν στην τραπεζαρία όπου παίρναμε πρώτα το πρωινό μας και αμέσως μετά τα φάρμακά μας. Ακολουθούσαν οι συνεδρίες με τους ψυχολόγους και τους ψυχιάτρους. Κατά τη 1 το μεσημέρι συγκεντρωνόμασταν για το μεσημεριανό μας γεύμα. Μετά απλώς περιφερόμασταν. Τα φώτα έκλειναν για να πέσουμε για ύπνο στις 9. Η μέρα φαινόταν σαν αιώνας γιατί δεν περνούσε με τίποτα. Μόνο το βιβλίο και τα τσιγάρα μου μου κρατούσαν συντροφιά. Μας επέτρεπαν και να έχουμε το κινητό μας για ελάχιστη ώρα μέσα στην ημέρα, όμως απαγορευόταν να διαβάσουμε ειδήσεις ή να μπούμε σε κάποιο social media μέσω του οποίου θα μπορούσαμε να διαβάσουμε κάποια είδηση. Ήμασταν τελείως αποκομμένοι από την κοινωνία και τον έξω κόσμο.

Υπήρχε στήριξη από το οικογενειακό σου περιβάλλον και τους φίλους;

Όλοι στάθηκαν σαν βράχοι στη διάρκεια της νοσηλεία μου, ναι. Η μητέρα μου που ήταν ανέκαθεν ψύχραιμος άνθρωπος, δεν λύγιζε όσα χτυπήματα και αν δεχόταν και ο πατέρας μου παρότι ήταν ο συνηθέστερος αποδέκτης του θυμού μου, ποτέ δεν έφυγε από το πλευρό μου ούτε για μία στιγμή. Όσο για τους φίλους μου, θαυμάζω ότι παρά το νεαρό της ηλικίας τους ήταν δίπλα μου συνεχώς και αντιμετώπισαν το ταμπού της ψυχικής νόσου με τεράστια ωριμότητα.

Πώς ήταν η πρώτη μέρα της επιστροφής σου στην καθημερινή ζωή;

 

Η επιστροφή μου μετά τον εγκλεισμό ήταν ένα πολιτισμικό σοκ. Ήταν σαν να μην είχα ξανά βγει ποτέ έξω. Την πρώτη φορά που μπήκα σε λεωφορείο ένιωσα σαν μικρό παιδάκι που μπαίνει με τη μαμά του πρώτη φορά σε μέσο μεταφοράς. Το σημαντικό ήταν πως έβλεπα ουσιαστική βελτίωση. Ξυπνούσα θέλοντας να ζήσω. Ποτέ δε θα ξυπνήσω με πραγματική όρεξη, αλλά πλέον θέλω να αδράξω όλες τις ημέρες μου. Στην αρχή φοβόμουν όταν έβγαινα έξω. Δεν ήθελα να λάβω κάποιο εξωτερικό ερέθισμα που θα με οδηγούσε πίσω στην κατάσταση που βρισκόμουν, και κυρίως αναφέρομαι στους εθισμούς μου. Αλλά σταδιακά με πίστη στον εαυτό μου, στους ανθρώπους μου και στο Θεό, κατάφερα να επανενταχθώ πλήρως.

Ποια είναι η αντίδραση του κόσμου όταν ακούει πως έχεις νοσηλευτεί σε ψυχιατρείο;

Ένα σχόλιο που ακούω συχνά όταν μοιράζομαι την ιστορία μου με κάποιον άγνωστο είναι ότι δε φαίνεται ότι έχω κάνει ψυχιατρείο. Δηλαδή τι θα έπρεπε να συμβαίνει; Να γυαλίζει το μάτι μου ή να κυκλοφορώ με όπλο στους δρόμους; Εγώ έχω να πω πως οι τρόφιμοι που γνώρισα όσο νοσηλευόμουν είχαν τις πιο όμορφες και αθώες ψυχές που έχω συναντήσει μέχρι και σήμερα. Η αντιμετώπιση που λάμβανα συχνά με έκανε να νιώθω ότι υστερώ κάπως. Μόνο στο άκουσμα της λέξης ψυχιατρείου, ο κόσμος κάτι παθαίνει. Έχω δεχθεί και αρνητικά και κοροϊδευτικά σχόλια, τύπου ‘’εσύ είσαι τρελή’’. Εγώ ξέρω πως μέσα από τη νοσηλεία μου έσωσα τον εαυτό μου, ακόμη και αν καμιά φορά νιώθω λίγο διαφορετική από το σύνολο

Τι συμβουλή θα έδινες στους ανθρώπους που μάχονται με το τέρας της ψυχικής ασθένειας;

Το πρώτο και πιο κομβικό βήμα είναι να αναγνωρίσει ο καθένας ξεχωριστά το πρόβλημα που αντιμετωπίζει και να το αγκαλιάσει. Οφείλει να αποδεχθεί τον εαυτό του, ακριβώς έτσι όπως είναι. Η νοσηλεία δεν είναι πάντα απαραίτητη και σίγουρα δεν είναι καθόλου ευχάριστη εμπειρία, αλλά η επικοινωνία με έναν σωστό επαγγελματία ψυχική υγείας είναι απαραίτητη. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν τόσο οι ψυχικά ασθενείς όσο και ο υπόλοιπος κόσμος ότι η ψυχική υγεία δεν είναι λιγότερο σημαντική από τη σωματική υγεία και , επομένως, να μιλάνε για αυτή, να μην ντρέπονται για τη νόσο τους. Ένας άνθρωπος που κάνει χημειοθεραπείες, για παράδειγμα, ποτέ δεν γίνεται αντικείμενο χλευασμού. Γιατί να γίνεται ένας άνθρωπος που παλεύει και νοσηλεύεται για γλιτώσει από τους δαίμονες του μυαλού του; Tέλος, θεωρώ εξίσου σοβαρό να επιλέγουν να συναναστρέφονται με άτομα που αγαπούν και λαμβάνουν υποστήριξη από αυτά, για να παίρνουν και την ώθηση που χρειάζεται για να ξεκινήσουν τη διαδικασία της θεραπείας τους.

Η Ρέα Βέσση σπουδάζει δημοσιογραφία στη New Media Studies

Headlines