Τουρκία: Γιατί ο Ερντογάν μπλοκάρει την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Οι ελπίδες της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν σύντομα τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, εν μέσω της γεωπολιτικής ταραχής που έφερε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό εμπόδιο λόγω των ενστάσεων της Τουρκίας, η οποία διατηρεί δικαίωμα βέτο για την ένταξη νέων μελών στο NATO.

Στις διαπραγματεύσεις της Μαδρίτης τον περασμένο Ιούνιο, οι τρεις χώρες συμφώνησαν σε οδικό χάρτη για την άρση του αδιεξόδου, έκτοτε όμως ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν κατηγορεί τη Σουηδία ότι δεν συμμορφώνεται με τη συμφωνία.

Αυτή την εβδομάδα, ο Ερντογάν ανέβαλε τις ενταξιακές συνομιλίες επ’ αόριστον.

Από τις 30 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο η Τουρκία και η Ουγγαρία δεν έχουν επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, οι οποίες ανησυχούν για τις ορέξεις της Ρωσίας και την ασφάλειά τους.

Γιατί αντιδρά η Τουρκία;

Η Άγκυρα κατηγορεί τη Σουηδία ότι φιλοξενεί στο έδαφός της μέλη του απαγορευμένου κουρδικού κόμματος PKK, το οποίο ανέλαβε ένοπλη δράση κατά της Τουρκίας το 1984.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Σουηδία έχει αναγνωρίσει το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, μαζί με την Τουρκία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, υπενθυμίζει το Reuters.

Η Τουρκία απαιτεί από τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι να τηρήσουν πιο σκληρή στάση έναντι του PKK αλλά και της ομάδας που κατηγορείται για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία το 2016.

Στις διαπραγματεύσεις της Μαδρίτης, η Φινλανδία και η Σουηδία συμφώνησαν να εντείνουν τη δράση της κατά της τρομοκρατίας, μεταξύ άλλων επιταχύνοντας την απέλαση και έκδοση κατηγορουμένων για τρομοκρατική δράση.

Όμως η σουηδική δικαιοσύνη έχει μπλοκάρει την έκδοση ορισμένων υπόπτων στην Τουρκία.

Η ένταση ανάμεσα στην Τουρκία και τη Σουηδία επιδεινώθηκαν λόγω των πρόσφατων διαδηλώσεων στη Στοκχόλμη κατά της τουρκικής πολιτικής, διαδηλώσεις που καλύπτονται από τη σουηδική νομοθεσία για την ελευθερία της έκφρασης αλλά χαρακτηρίζονται εγκλήματα μίσους από την Τουρκία.

«Η Σουηδία έχει αντιμετωπίσει πολλές από τις ανησυχίες της Τουρκίας και θα συνεχίσει να εφαρμόζει το τριμερές μνημόνιο […] πλέον όμως είναι σαφές ότι αυτό δεν επαρκεί» σχολίασε ο Πολ Λίβαϊν, διευθυντής του Ινστιτούτου Τουρκικών Μελετών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.

Οι ηγέτες Τουρκίας, Φινλανδίας και Σουηδίας υποτίθεται ότι τα βρήκαν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον Ιούνιο (Reuters)

Άλλοι λόγοι

Η Τουρκία ετοιμάζεται για εκλογές τον Μάιο και ορισμένοι σχολιαστές θεωρούν ότι η κόντρα για το ΝΑΤΟ είναι στην πραγματικότητα μια προσπάθεια του Ερντογάν να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από την κρίση του κόστους διαβίωσης και να προβάλλει την εικόνα της πολιτικής προσωπικότητας με διεθνή επιρροή.

Άλλοι πάλι εκτιμούν ότι ο τούρκος πρόεδρος μπορεί να θέλει να χρησιμοποιήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις για να πετύχει συμφωνία με τις ΗΠΑ.

Οι σχέσεις Άγκυρας – Ουάσιγκτον επιδεινώθηκαν λόγω των τουρκικών επιθέσεων σε κούρδους μαχητές στη Συρία τους οποίους υποστηρίζει η ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Η Τουρκία θέλει επίσης διακαώς να προμηθευτεί αμερικανικά μαχητικά F-35, τα οποία το Κογκρέσο αρνείται να δώσει.

Γιατί θέλουν να ενταχθούν η Φινλανδία και η Σουηδία;

Και οι δύο χώρες εφαρμόζουν εδώ και δεκαετίες πολιτική μη εμπλοκής, αναγκάστηκαν όμως να αλλάξουν στάση λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, τη μεγαλύτερη σύρραξη σε ευρωπαϊκό έδαφος από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα σύνορα της Φινλανδίας με τη Ρωσία εκτείνονται σε μήκος 1.300 χιλιομέτρων, ενώ το σουηδικό νησί του Γκότλαντ βρίσκεται μόλις 300 χιλιόμετρα από την έδρα του ρωσικού Στόλου της Βαλτικής στον θύλακα του Καλίνινγκραντ.

Το NATO, το οποίο θεωρεί τις επιθέσεις εναντίον μελών του ως επιθέσεις εναντίον ολόκληρης της συμμαχίας, θα μπορούσε να προστατεύσει την ασφάλεια των δύο χωρών.

Οι πρόσφατες διαδηλώσεις κατά του Ερντογάν στη Στοκχόλμη επιδείνωσαν την κατάσταση (Reuters)

Γιατί το ΝΑΤΟ θέλει νέα μέλη;

Και οι δύο χώρες είναι σχετικά ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις. Η Φινλανδία έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει 285.000 στρατιώτες και 650 άρματα μάχης, ενώ η Σουηδία διαθέτει ισχυρή αεροπορία και στόλο υποβρυχίων σχεδιασμένων να επιχειρούν στη Βαλτική Θάλασσα.

Από στρατηγική άποψη, οι δύο χώρες θα έκλειναν μια μεγάλη τρύπα στο μέτωπο του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας και θα ισχυροποιούσαν τη θέση της συμμαχίας στην περιοχή της Βαλτικής.

Μπορεί η Φινλανδία να ενταχθεί χωρίς τη Σουηδία;

Θεωρητικά ναι, στην πράξη όμως το ΝΑΤΟ θα δυσκολευόταν να υπερασπιστεί τη Φινλανδία χωρίς στρατηγική πρόσβαση μέσω Σουηδίας.

Το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη δηλώνουν ότι θα ήθελαν να προχωρήσουν μαζί, δεδομένου όμως ότι η οργή της Τουρκίας στρέφεται κυρίως κατά της Σουηδίας, η Φινλανδία μπορεί να εξαντλήσει την υπομονή της με αυτή την προσέγγιση.

Το φινλανδικό υπουργείο Εξωτερικών και η σουηδή πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον έχουν δηλώσει ότι η ταυτόχρονη ένταξή τους παραμένει προτεραιότητα και ότι η Φινλανδία θα εξέταζε το ενδεχόμενο άλλης προσέγγισης μόνο αν η Τουρκία μπλοκάρει μόνιμα την ένταξη της Σουηδίας.

Μπορεί το ΝΑΤΟ να αποβάλει την Τουρκία;

Επίσημος μηχανισμός για την αποβολή μελών του ΝΑΤΟ δεν υπάρχει στις ιδρυτικές αρχές της συμμαχίας. Η Τουρκία θεωρείται εξάλλου σημαντικός στρατηγικός σύμμαχος.

Και τώρα;

Αναλυτές εκτιμούν ότι η διαδικασία ένταξης θα παραμείνει στον πάγο τουλάχιστον μέχρι μετά τις εκλογές στην Τουρκία.

Ακόμα και τότε, η πρόοδος μπορεί να είναι αργή. Η πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας της Μαδρίτης ίσως χρειαστεί χρόνια για να υλοποιηθεί πλήρως, ενώ η Σουηδία δηλώνει ότι ορισμένες τουρκικές απαιτήσεις είναι αδύνατο να υλοποιηθούν.

Οι ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλειά της είναι δύσκολο να καθησυχαστούν και η Φινλανδία και η Σουηδία δεν έχουν μεγάλο περιθώριο να επηρεάσουν τις εξελίξεις.

Αυτό σημαίνει ότι η αναμονή μπορεί να διαρκέσει πού.

Όπως επισήμανε ο Λίβαϊν του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, «η στάση της Τουρκίας ευνοεί αυτή τη στιγμή τον Πούτιν […] και αυτό είναι προβληματικό για τη συμμαχία στο σύνολό της».