Αντικατάσταση απωλειών

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε στο προσκήνιο διάφορα γεγονότα μάλλον πρωτόγνωρα σε παγκόσμια κλίμακα. Ενα από αυτά είναι και η πρόσφατη κίνηση του προέδρου Πούτιν να επαναφέρει στη ζωή μια αρχή που στη Ρωσία είχε πρωτοεμφανισθεί μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1944 το σταλινικό καθεστώς προκειμένου να λάβει μέτρα αντικατάστασης των τεράστιων απωλειών σε ανθρώπους των αιματηρών γεγονότων του πολέμου θέσπισε τον περίφημο Οικογενειακό Νόμο. Σκοπός εκείνης της νομοθεσίας ήταν η αύξηση των γεννήσεων στη χώρα ώστε σταδιακά να συμπληρωθεί το πληθυσμιακό κενό που υπήρχε στη Σοβιετική Ενωση.

Τότε είχε χρησιμοποιηθεί ο όρος «Μητέρα Ηρωίδα» για να χαρακτηρίσει τις γυναίκες που αναλάμβαναν το βάρος αύξησης και πάλι του πληθυσμού της χώρας. Ο όρος επανήλθε πρόσφατα (Αύγουστος 2022) από τον πρόεδρο Πούτιν σε μια προσπάθεια τόνωσης και πάλι των γεννήσεων για να αποκατασταθούν πληθυσμιακά οι απώλειες που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Η καθηγήτρια Παγκόσμιων Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Hogusei Gakuen (Κέντρο Σλαβικών – Ευρασιατικών Ερευνών) στο Σαππόρο της Ιαπωνίας, Μίε Ναγκάτσι, εξέδωσε πρόσφατα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «Replacing the Dead» (Aντικαθιστώντας τους νεκρούς) με αναφορά κυρίως στις πολιτικές γεννήσεων της Σοβιετικής Ενωσης μετά τον πόλεμο. Στο βιβλίο γίνεται μνεία και στο γεγονός πως ο τότε ΓΓ του Κομμουνιστικού Κόμματος στην αφανισμένη από πληθυσμό Ουκρανία, ο μετέπειτα ηγέτης της ΕΣΣΔ Νικίτα Κρούστσεφ, είχε χρησιμοποιήσει την πολιτική αυτή ενθαρρύνοντας τη γέννηση παιδιών και εκτός των δεσμών του γάμου. Δημιουργώντας βέβαια σοβαρά ζητήματα ηθικής τάξεως, μια και κάτι τέτοιο πήγαινε αντίθετα με τα ορθόδοξα «πιστεύω» πολλών (τυπικά άθεων) Ουκρανών που όμως ήσαν βαθιά πιστοί.

Βέβαια ο νόμος αυτός τότε του Στάλιν εισήγαγε μια καινούργιου είδους καταπίεση επιβάλλοντας γεννήσεις παντού. Ακόμα και σε συνθήκες που δεν ήταν αποδεκτές για τους γονείς και ειδικότερα για τις γυναίκες. Υπονομεύθηκαν έτσι οι ελευθερίες πολλών γυναικών κι έζησαν οικογένειες για δεκαετίες κάτω από προϋποθέσεις εντελώς απαράδεκτες, κυρίως για τις γυναίκες και τα παιδιά. Είναι χαρακτηριστικό πως μετά από χιλιάδες παράνομες αμβλώσεις που συνέβαιναν στη χώρα οι ίδιοι οι σοβιετικοί γιατροί πήραν των πρωτοβουλία και πίεσαν για τη νομιμοποίησή τους το 1955.

Βέβαια σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα παρόμοιο στη χώρα. Απλά η αναγνώριση του τίτλου της «Μητέρας Ηρωίδας» προσδίδει στις γυναίκες ένα κίνητρο γονιμότητας και διατρανώνει το μήνυμα πως είναι ανάγκη να διατηρηθεί υψηλά ο ρυθμός των γεννήσεων στη χώρα ώστε να υπάρχει ικανοποιητική αναπλήρωση όσων απωλειών προκαλέσει ο πόλεμος.

Από τον εκδοτικό οίκο Αρμός κυκλοφόρησε το τελευταίο βιβλίο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου με τίτλο: «Από την Ενταση στον Πόλεμο: Τα «Πώς» και τα «Γιατί» της Εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία», 2022