Κοφτερό μυαλό, ατσάλινος λόγος, πρωτοπόρος της γενιάς του, καυστικός, συμπαθής στο ευρύ κοινό. Το όνομα αυτού… Πολ Κρούγκμαν.
Γεννημένος πριν από 70 έτη στη Νέα Υόρκη, γοητεύτηκε από τις οικονομικές επιστήμες στα εφηβικά του χρόνια.
Λάτρης του Τζον Μειναρντ Κέινς, ο Κρούγκμαν σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, του Λονδίνου, στο πανεπιστήμιο του Γέιλ και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Υπέρμαχος της Νεοκενσυνιανης θεωρίας, αντιτάχθηκε στα οικονομικά του γλυκού νερού και έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και στο MIT.
Αυτή την στιγμή είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.
Η νέα θεωρία του εμπορίου
Εάν οι παραδοσιακές θεωρίες των Heckscher και Ohlin υπερασπίστηκαν το εμπόριο μεταξύ διαφορετικών βιομηχανιών, το έργο του Πολ Κρούγκμαν αποτέλεσε επανάσταση. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο ενδοβιομηχανικό εμπόριο.
Σύμφωνα με τις κλασικές διατριβές, το εμπόριο εξαρτάται από τον τρόπο διανομής των διαφορετικών παραγωγικών παραγόντων (γη, εργασία και κεφάλαιο) σε κάθε χώρα. Αυτό έκανε το διεθνές εμπόριο κατανοητό ως τις ανταλλαγές που πραγματοποιούνται μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου.
Για όλους αυτούς τους λόγους, καθώς οι χώρες ειδικεύονται σε ό, τι είναι πιο αποτελεσματικές, όλες κερδίζουν από το διεθνές εμπόριο. Ωστόσο, οι μελέτες του Kρούγκμαν έδειξαν ότι το εμπόριο ήταν μεταξύ προϊόντων του ίδιου τύπου και μεταξύ των βόρειων χωρών. Εδώ εμφανίστηκε η αποκαλούμενη «νέα θεωρία του εμπορίου».
Το βασικό του μεθοδολογικό εργαλείο ήταν η χρήση οικονομιών κλίμακας σε μακροοικονομικά μοντέλα. Μέχρι το 1980 οι οικονομολόγοι υπέθεταν ότι η παραγωγικότητα μιας εταιρείας μένει σταθερή όσο ανεβαίνει το μέγεθός της.
Έκτοτε, χάρη και στον Κρούγκμαν, η οικονομική θεωρία άρχισε να υποθέτει ότι η παραγωγικότητα μεγαλώνει με το μέγεθος. Αυτή η λεπτομέρεια, που είναι δύσκολη στην χρήση της, μπορεί μεταξύ άλλων να εξηγήσει και την δημιουργία βιομηχανικών κέντρων, πόλεων, την διατήρηση των ανισοτήτων μεταξύ γειτονικών περιοχών με ανοιχτά σύνορα.
Βραβείο Νόμπελ
Η βράβευσή του με το μετάλλιο του John Bates Clark τον κατέστησε, το 1991, τον νεότερο επιστήμονα, τότε 37 ετών, που συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των υποψηφίων νομπελιστών για τις οικονομικές επιστήμες.
Το 2008 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για την εργασία του στον τομέα των εμπορικών συναλλαγών, επειδή ενοποίησε τα πρωτύτερα διακριτά ερευνητικά πεδία του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής γεωγραφίας.
Συγγραφέας-Δημοσιογράφος
Εχει συνεισφέρει στην οικονομική επιστήμη από διάφορους τομείς, όπως η συγγραφή και η δημοσιογραφία.
Στα σημαντικότερα βιβλία του περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το «Θεωρητικός από σύμπτωση», «Η κρίση του 2008» και «Η συνείδηση ενός προοδευτικού».
Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως το «Fortune», οι «New York Times» και η «Washington Post», καθώς και στο και στο ιντερνετικό «Slate». Στα ελληνικά δημοσιεύονται άρθρα του τακτικά στην εφημερίδα «Το Βήμα».
O Κρούγκμαν θεωρείται ένας από τους βαθύτερους γνώστες της παγκόσμιας οικονομίας και των μηχανισμών της. Αναγνωρίζεται ως το μεγαλύτερο ταλέντο στην παρουσίαση και ανάλυση του διεθνούς γίγνεσθαι και των οικονομικών δομών με τον πιο εύληπτο τρόπο, γεγονός ευχάριστο για τον αναγνώστη.
Ο ίδιος κατατάσσει τον εαυτό του στο ρεύμα του κριτικού ριζοσπαστικού κεϊνσιανισμού. Ο νομπελίστας Πολ Σάμιουελσον τον χαρακτήρισε ως τον σημαντικότερο οικονομολόγο του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα. Πολιτικά έχει αποκαλέσει τον εαυτό του «φιλελεύθερο», εξηγώντας ότι με τον όρο αυτό στο αμερικανικό πολιτικό πλαίσιο εννοεί «κάτι παρόμοιο με τους σοσιαλδημοκράτες στην Ευρώπη».
«Φάκελος» Μασκ
«Τα προνόμια διαφθείρουν», γράφει ο Κρούγκμαν. «Τα μεγάλα προνόμια διαφθείρουν βαθιά, εν μέρει επειδή οι βαθιά προνομιούχοι κατά κανόνα περιστοιχίζονται από ανθρώπους που ποτέ δεν θα τους πουν ότι συμπεριφέρονται αισχρά».
Το σχόλιο του αφορά τον Έλον Μασκ και το χάος που έχει προκαλέσει μετά την εξαγορά του Twitter, στόχος του όμως είναι να τονίσει τα ηθικά ελλείματα στην κοινωνία που έχουν επιτρέψει την επικράτηση τέτοιων προσωπικοτήτων.
«Τέτοιοι άνθρωποι μας κυβερνούν πλέον. Είναι ξεκάθαρο ότι ζούμε στην εποχή του οξύθυμου ολιγάρχη. Ο αμύθητος πλούτος της σύγχρονης σούπερ-ελίτ μεταφέρει τεράστιες εξουσίες, συμπεριλαμβανομένης και της εξουσίας να συμπεριφέρεσαι παιδιάστικα χωρίς να δίνεις λογαριασμό σε κανένα», τονίζει ο Κρούγκμαν.
«Οι πολύ προνομιούχοι περιβάλλονται από ανθρώπους που δεν θα τολμούσαν ποτέ να τους πουν ότι συμπεριφέρονται άσχημα. Γι’ αυτό δεν συγκλονίζομαι από το θέαμα της αυτοπυρπόλησης της φήμης του Έλον Μασκ», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Για την Ελλάδα των μνημονίων
Ιδιαίτερα επικριτικός σχετικά με τις απαιτήσεις της τρόικας στην Ελλάδα εμφανίστηκε στο παρελθόν σε άρθρο του στους «New York Times» ο νομπελίστας οικονομολόγος, με τον τίτλο «Η Eλληνική Mέγγενη».
Επιπλέον, είχε γράψει χαρακτηριστικά ότι «όταν ξεκίνησε το όλο θέμα η χώρα είχε ένα τεράστιο πρωτογενές έλλειμμα. Τι σημαίνει αυτό; Ακόμη και αν υπήρχε η δυνατότητα πλήρους διαγραφής του χρέους της η Ελλάδα θα έπρεπε να συνεχίσει να εφαρμόζει ένα πρόγραμμα σκληρών δημοσιονομικών περικοπών. Στην πραγματικότητα επιθυμεί η Ελλάδα να προχωρήσει σε σκληρά μέτρα λιτότητας προκειμένου να κατορθώσει κάποια στιγμή να αποπληρώσει τους πιστωτές της».
Λάβρος κατά Fed
Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν τονίζει πως πλέον η Fed έχει πολλούς καλούς λόγους που να δικαιολογούν επανεξέταση της πολιτικής της, σχετικά με το ενδεχόμενο να διακόψει τις αυξήσεις των επιτοκίων της, υπό το βάρος των επιπτώσεων στην αμερικανική οικονομία.
Κινέζικη οπισθοχώρηση
Το τέλος του 2022 και οι αρχές του 2023 δεν βρίσκουν την κινεζική οικονομία στα καλύτερα επίπεδα της, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, τονίζοντας ότι το μέλλον της Κίνας δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε, κυρίως λόγω των μειωμένων αποδόσεων των επενδύσεων και της φούσκας των ακινήτων.
Πόλεμος στην Ουκρανία
Ο Κρούγκμαν, είχε δηλώσει το φθινόπωρο πως η Ρωσία είχε τέσσερις τρόπους να κερδίσει τον πόλεμο, αλλά οι τρεις έχουν ήδη αποτύχει. Η τελευταία πιθανότητα του Πούτιν να στεφθεί νικητής εξαρτάται από το μέγεθος της ευρωπαϊκής βοήθειας στην Ουκρανία.
Αποφθέγματα
Ενα από τα «ατού» του Πολ Κρούγκμαν είναι αναμφίβολα οι αιχμηρές, αλλά όλο νόημα ατάκες του:
«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι έξυπνο να δημιουργηθεί ένα είδος εικονικού νομίσματος του οποίου η δημιουργία απαιτεί σπατάλη πραγματικών πόρων με παρόμοιο τρόπο που ο Adam Smith θεωρήθηκε ανόητος και ξεπερασμένος το 1776».
«Ο στόχος τελικά δεν είναι να κερδίσουμε τις εκλογές. Στόχος είναι να αλλάξει η κοινωνία».
«Η πολιτική καθορίζει ποιος έχει την εξουσία, όχι ποιος έχει την αλήθεια».
«Οι οικονομολόγοι συνήθως δεν γίνονται καλοί κερδοσκόποι, επειδή σκέφτονται πάρα πολύ».
«Πιστεύω σε μια σχετικά ισότιμη κοινωνία, που υποστηρίζεται από θεσμούς που περιορίζουν τα άκρα του πλούτου και της φτώχειας. Πιστεύω στη δημοκρατία, τις πολιτικές ελευθερίες και το κράτος δικαίου. Αυτό με κάνει φιλελεύθερο και είμαι περήφανος γι’ αυτό»
«Όπως έχω πει συχνά, μπορείς να ψωνίσεις online και να βρεις ό,τι ψάχνεις, αλλά στα βιβλιοπωλεία βρίσκεις αυτό που δεν έψαχνες».
«Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε την κοινωνία που θα ήθελε ο καθένας μας αν δεν ξέραμε εκ των προτέρων ποιοι θα ήμασταν».
«Τώρα που η Ανατολική Ευρώπη είναι απαλλαγμένη από την εξωγήινη ιδεολογία του κομμουνισμού, μπορεί να επιστρέψει στην αληθινή ιστορική της διαδρομή – τον φασισμό».
«Τα στοιχεία και η τεχνογνωσία έχουν μια γνωστή φιλελεύθερη προκατάληψη».
«Πραγματικά πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να σκεφτούν την ασφάλεια. Το να παίρνεις ρίσκα για υψηλότερες αποδόσεις είναι κακή ιδέα όταν είσαι σε προχωρημένη ή μέση ηλικία».
Γιατί όχι ξανά
Αυτός είναι εν ολίγοις ο Πολ Κρούγκμαν. Επαναστάτης με αιτία, υπερασπιστής του δικαίου και ένας από τους σπουδαιότερους και πιο καταλυτικούς οικονομολόγους όλων των εποχών.
Στα 70 του χρόνια, έχει να μας χαρίσει ακόμα πολλές από τις σκέψεις του περί οικονομίας και ισοτιμίας και γιατί όχι να μην επαναλάβει το επίτευγμα του 2008 και να κατακτήσει το Νόμπελ για δεύτερη φορά. Και ποιος ξερει…. Μπορεί αυτή την φορά να μην αφορά τον κλάδο των οικονομικών.
Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος – η τιμή της εργασίας ανά μονάδα παραγωγής – αυξήθηκε με σταθερό ετήσιο ρυθμό 1,9% το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου
