Μήπως παραδίνουμε σημασία στη χοληστερίνη;

Τα τελευταία χρόνια, η χοληστερίνη έχει υποβαθμιστεί σε σημασία ως δείκτης υγείας. Τουλάχιστον αν εξετάζεται μεμονωμένα, χωρίς να ληφθούν υπόψη άλλες παράμετροι.

Κάποιες σοβαρές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ως δείκτης έχει περιορισμένη ικανότητα να προβλέπει καρδιαγγειακά επεισόδια σε υγιείς ανθρώπους, αλλά η κατανάλωση χαπιών για τη μείωση της χοληστερίνης συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως, σύμφωνα με στοιχεία του Ισπανικού Οργανισμού Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας.

Για παράδειγμα, το 2021 καταναλώθηκαν στην Ισπανία 134 δόσεις ανά 1.000 κατοίκους ημερησίως. Μήπως είναι υπερβολικό; αναρωτιέται η «El Pais». «Ισως δεν πρέπει να αναρωτηθούμε αν είναι πολύ ή λίγο, αλλά αν τα παίρνουμε σωστά» απαντά ο Ντάνιελ Εσκριμπάνο, υπεύθυνος της Ισπανικής Εταιρείας Οικογενειακής και Κοινοτικής Ιατρικής.

Υποστηρίζει ότι τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν καρδιακά επεισόδια πιθανώς λαμβάνουν λιγότερη θεραπεία απ’ όση χρειάζονται, ενώ ορισμένα που έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακά επεισόδια μπορεί να λαμβάνουν χάπια για τη χοληστερίνη χωρίς λόγο.

Οι έμμεσοι δείκτες

Εκεί που στην πραγματικότητα μετρούν οι εξετάσεις δεν είναι η χοληστερίνη, αλλά έμμεσοι δείκτες: οι λιποπρωτεΐνες που τη μεταφέρουν στο αίμα. Δεν υπάρχουν διαφορετικοί τύποι χοληστερίνης, αλλά αυτοί των λιποπρωτεϊνών. Και μία από αυτές, η LDL, σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει αθηροσκλήρωση, τη συσσώρευση λιπών στις φλέβες και στις αρτηρίες που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια, μεταξύ άλλων. Πριν από την COVID, η ισχαιμική καρδιοπάθεια και η εγκεφαλοαγγειακή νόσος ήταν από τις κύριες αιτίες θανάτου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Καθώς οι διαφορές μεταξύ των τύπων λιποπρωτεϊνών γίνονταν σαφέστερες, διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος τέτοιων συμβάντων δεν σχετιζόταν τόσο με την ίδια τη χοληστερίνη όσο με τον τελευταίο τύπο λιποπρωτεϊνών, κοινώς γνωστό ως κακή χοληστερίνη, LDL.

Οι στατίνες

Τα φάρμακα που μειώνουν τα λιπίδια, κοινώς γνωστά ως στατίνες, μειώνουν τα επίπεδα της LDL και συνεπώς τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Τουλάχιστον, αυτή είναι η θεωρία. Οπως εξηγεί ο Χοσέ Αμπελάν,  καρδιολόγος σε νοσοκομείο της Καρθαγένης, υπάρχει μια πολύ ισχυρή συναίνεση ότι σε άτομα που έχουν ήδη υποστεί καρδιαγγειακό επεισόδιο η διατήρηση της LDL σε χαμηλά επίπεδα είναι απαραίτητη για την αποφυγή επανάληψης. «Δουλεύω με αυτόν τον τύπο ασθενών και σχεδόν όλοι τους παίρνουν στατίνες, οι οποίες είναι πολύ ωφέλιμες για εκείνους» λέει.

Οι διαφορές εμφανίζονται κυρίως σε υγιή άτομα ή σε άτομα χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου. Μια ανασκόπηση μελετών που δημοσιεύθηκε το 2022 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη από τη μείωση των επιπέδων της LDL με στατίνες είναι «μέτρια» για τον γενικό πληθυσμό. Εάν τα άτομα που συμμετείχαν στις μελέτες χωρίζονταν σε δύο μεγάλες ομάδες, η μία υπό αγωγή με αυτά τα φάρμακα και η άλλη με εικονικό φάρμακο, η σχετική μείωση για την πρώτη θα ήταν 9% για όλες τις αιτίες θνησιμότητας, 29% για το έμφραγμα του μυοκαρδίου και 14% για το εγκεφαλικό επεισόδιο. Για τη δεύτερη ομάδα, οι μειώσεις ήταν πολύ μικρότερες: 0,8%, 1,3% και 0,4%, αντίστοιχα.

Οι προσαρμογές

Η αλήθεια είναι ότι οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν πράγματι αλλάξει και έχουν προσαρμοστεί στα στοιχεία. Τα τελευταία 15 χρόνια τα συνιστώμενα επίπεδα χοληστερόλης έχουν τροποποιηθεί. Ο Εσκριμπάνο εξηγεί ότι η χοληστερίνη δεν αποτελεί πλέον απόλυτη αναφορά, αλλά λαμβάνονται υπόψη παράγοντες κινδύνου όπως το φύλο, η ηλικία, η αρτηριακή πίεση, η σωματική δραστηριότητα, η διατροφή και το αν ο ασθενής είναι καπνιστής ή όχι, καθώς και το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό. Κάποιος που είναι νέος, υγιής και δραστήριος μπορεί να έχει υψηλότερα επίπεδα LDL από έναν καθιστικό καπνιστή του οποίου ο πατέρας πέθανε από καρδιακή προσβολή, για παράδειγμα.

Αυτή η κατευθυντήρια γραμμή επικαιροποιήθηκε το 2021, προσαρμοζόμενη στις νέες γνώσεις που προέκυψαν. Με αυτό στα χέρια τους, οι γιατροί δεν θα πρέπει να συνταγογραφούν στατίνες απλώς και μόνο λόγω της υψηλής χοληστερόλης, αλλά λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες και μόνο εάν άλλες προσεγγίσεις έχουν αποτύχει.