Η μασονία στην Ελλάδα – Όσα δεν γνωρίζουμε για το Ναύπλιο και το Άργος

Μασονία. Μία λέξη, πολλές όμως οι εικασίες και οι λογομαχίες γύρω από την έννοιά της. Ο όρος είναι επίσης γνωστός ως τεκτονισμός ή ελευθεροτεκτονισμός.

Σύμφωνα με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών (έκδ. 2014), η μασονία είναι μια παγκόσμια μυστική οργάνωση αυστηρά ιεραρχημένη, γνωστή για τις τελετουργίες και την αλληλεγγύη των μελών της. Η λέξη μασονία προέρχεται από τη γαλλική maconnerie, που χρονολογείται από το 1280 και η οποία με τη σειρά της προέρχεται από τη λέξη macon=οικοδόμος.

Η μασονία στην Ελλάδα

Η ιστορία της μασονίας στη χώρα μας ξεκινά πολύ πριν την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους, καθώς πολλοί επιφανείς Έλληνες που ζούσαν στην Ευρώπη ή στα Βαλκάνια είχαν μυηθεί στις ιδέες της οργάνωσης αλλά και στις τεκτονικές στοές του εξωτερικού.

Στην Ελλάδα η πρώτη τεκτονική στοά ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 1781, που βρισκόταν υπό ενετική κατοχή, με το όνομα «Beneficenza» (Αγαθοεργία), η οποία υπαγόταν στη μεγάλη στοά της Βερόνας, στην Ιταλία.

Βάσει των στοιχείων που έχουμε, η Κόμισσα του Ιονίου αποτέλεσε τον πυρήνα για την εξάπλωση της μασονίας στην Ελλάδα. Στις αρχές του 1800, στην Κέρκυρα λειτουργούν δύο στοές: η «Αγαθοεργία» που είχε ενωθεί με τη γαλλόφωνη «Φιλογένεια» και η Saint Napoleon που ιδρύθηκε το 1809 από τη «Μεγάλη Ανατολή» της Γαλλίας ,η Στοά «Ένωσις» στη Λευκάδα, στην οποία λίγα χρόνια αργότερα μυήθηκε ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, ο Εμμανουήλ Ξάνθος.

Ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως η πρώτη τεκτονική στοά στην ελεύθερη Ελλάδα ιδρύθηκε το 1826 στο Ναύπλιο, με το όνομα «Πανελλήνιον». Αυτό μάλιστα προκύπτει από επιστολή του  Ιωάννη Βαπτιστή Θεοτόκη κατοίκου Ναυπλίου, προς τον κόμη Διονύσιο Ρώμα στην Ζάκυνθο, χρονολογημένη από 22 Μαΐου 1825, όταν και ενδεχομένως ξεκίνησαν οι εργασίες για τη δημιουργία της στοάς.

Στην επιστολή του γράφει:

«Δια του αρχιμανδρίτου Ζένσου σας παρεκάλεσα να μοι αποστείλητε πάν ότι αναγκαιοί δια να φωτισθώμεν, δηλαδή όπως ιδρύσωμεν μίαν στοάν Μασονικήν (LoggiaM.) το μόνον μέσον ίνα ενθουσιάσωμεν και προσελκύσωμεν πατριώτας τινάς επί τω σωτηρίω σκοπώ να υπερασπίζουσι τα δίκαια της ημετέρας πατρίδος κτλ. Πάν άλλο σύστημα θα ήτο επικίνδυνον και θα εδημιούργει μεταξύ ημών διαφωνίας, τόσον περί της διατάξεως του ιδρύματος, όσον και περί του αποδεκτέου κανονισμού˙ ενώ το σύστημα του Μ. από αιώνων καθιερωμένον, δεν απαιτεί πολλήν εργασίαν, όταν δε τεθή εις ενέργειαν δυνάμεθα να τω δώσωμεν άλλην μορφήν˙ αλλ᾽ εις ημάς τους ενταύθα έλαχεν ο κλήρος να είμεθα πάντη ακατάλληλοι όπως αναλάβωμέν τοιαύτα, ήτοι διδαχάς, κατηχήσας κτλ.

Καθιστώ υμίν γνωστό, ότι ο φίλος κ. Γερακάρης θα επανέλθη εις Πελοπόννησον. Καλόν θα ήτο λοιπόν αν δι᾽ αυτού μοί αποστέλλοντο εν τάξει πάντα τα αναγκαιούντα, όπως, ανοίξωμεν την Μασονική Στοάν, την οποίαν πλείστοι Αδελφοί τοσούτον ποθούσι»

Παρ’ όλο που δεν διαθέτουμε περισσότερες πληροφορίες για την στοά στο Ναύπλιο, σύμφωνα με ένα έγγραφο εισδοχής νέου μέλους στην Μασονική Στοά του Ναυπλίου, γραμμένο στα Λατινικά, βεβαιώνει την εγγραφή του και προτρέπει όλες τις άλλες στοές να αναγνωρίσουν την ιδιότητά του, να συνεργάζονται μαζί του και να του παρέχουν όποια βοήθεια ζητηθεί.

Το «πέπλο μυστηρίου» γύρω από το Άργος

Περισσότερο «σκοτάδι» επικράτησε στο Άργος αναφορικά με την παρουσία της μασονίας στην περιοχή. Σύμφωνα με στοιχεία, μετά τη στέψη του Γεωργίου Α’ ως βασιλιά των Ελλήνων το 1863, ιδρύθηκαν στο Άργος δύο στοές. Η πρώτη με το όνομα «Πρόνοια» ιδρύθηκε το 1863 και η δεύτερη ένα χρόνο μετά με το όνομα «Πρόοδος».

Αξίζει να σημειωθεί πως το 1864 ιδρύονται στην Ελλάδα, συνολικά 13 στοές σε 8 πόλεις μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, που όχι μόνο στα 35 χρόνια ελευθερίας της δεν είχε τεκτονική δραστηριότητα, αλλά ήταν και αυστηρώς απαγορευμένη.