Η κατάρα του… «πρέπει να σου αρέσει»

Είχα την τύχη να παρακολουθήσω το ΙΝΚ, την sold out παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου στο Μέγαρο Μουσικής.

Και λέω τύχη, γιατί μόνο έτσι μπορεί να χαρακτηριστεί το να έχεις τη δυνατότητα να παρακολουθήσεις από κοντά μια από τις περιορισμένου αριθμού παραστάσεις ενός από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως.

Οι παραστάσεις έγιναν sold out εν ριπή οφθαλμού και η αναμονή ήταν τεράστια.

Αν και έχω ταξιδέψει ξανά στο σύμπαν του Δημήτρη Παπαϊωάννου, μέσα από τις παραστάσεις «Ο μεγάλος δαμαστής» και «Since She», σαφώς και δεν θεωρώ τις γνώσεις μου επαρκείς για να κρίνω καλλιτεχνικά το ΙΝΚ.

Αυτό, όμως, που μπορώ να κρίνω είναι το αν άρεσε σε εμένα. Άλλωστε είτε πρόκειται για θεατρική παράσταση, είτε για κινηματογραφική ταινία, είτε για συναυλία το υποκειμενικό κριτήριο είναι πάντα αυτό που κυριαρχεί στη σχέση του καθενός με την τέχνη.

Τολμώ, λοιπόν, να πω ότι βλέποντας το INK δεν ενθουσιάστηκα. Πρόκειται για μια παράσταση με πολύ όμορφες στιγμές και δυνατές εικόνες, αλλά παρακολουθώντας τη δεν ένιωσα το συναίσθημα ολοκλήρωσης που είχα βιώσει παρακολουθώντας τον «Μεγάλο Δαμαστή».

Αυτή ακριβώς την άποψη εξέφρασα δυο μέρες μετά σε παρέα, τα μέλη της οποίας -χωρίς μάλιστα να έχουν δει την παράσταση- με κατέκριναν με κύριο επιχείρημα ότι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι δεν με μάγεψε μια παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Αυτό που εισέπραξα είναι ότι δεν έχω το δικαίωμα να μην μου αρέσει μια δουλειά του Δημήτρη Παπαϊωάννου, θεωρείται σχεδόν «έγκλημα».

Φυσικά ούτε ο Παπαϊωάννου ούτε άλλοι σπουδαίοι καλλιτέχνες που το κοινό έχει τοποθετήσει σε αυτήν την κατηγορία, του «αν δεν σου αρέσει μια δουλειά τους έχεις πρόβλημα», δεν ευθύνονται για αυτό.

Είναι προφανώς και αυτό σύμπτωμα της εποχής μας που λειτουργεί με «ταμπέλες» και απολυτότητες, φλερτάροντας τελικά με τον φασισμό αφού σου στερεί το δικαίωμα της προσωπικής άποψης.

Δείτε τι συμβαίνει στα social media, όπου αν τολμήσεις να εκφράσεις διαφορετική γνώμη από την επικρατούσα, δέχεσαι ανηλεή πόλεμο με τους χαρακτηρισμούς «άσχετος και «μ@λ@κ@ς» να θεωρούνται… χάδια μπροστά σε άλλα κοσμητικά επίθετα που ακολουθούν.

Δεν θα έπρεπε όμως να είναι έτσι, ειδικά όταν μιλάμε για τέχνη, όπου τίποτα δεν είναι εξ΄ ορισμού καλό ή εξ΄ ορισμού κακό. Όχι μόνο γιατί όλοι μας, και οι καλλιτέχνες -όσο σπουδαίοι κι αν είναι- κρινόμαστε κάθε μέρα για τα έργα μας και τις επιλογές μας, αλλά και γιατί η τέχνη ακριβώς επειδή απευθύνεται στην αισθητική και το συναίσθημα του καθενός εξαρτάται άμεσα από το υποκειμενικό κριτήριο.

Ναι, λοιπόν, γίνεται να μην σου αρέσει μια παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου όσο οι προηγούμενες. Όπως γίνεται και μια ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου ή του Μιχάλη Κακογιάννη να μην σε ταξίδεψε και να μην σε «άγγιξε», όσο κάποιες άλλες δικές τους. Το ίδιο ισχύει και για ένα κομμάτι του Μίκη Θεοδωράκη, ένα τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη, μια μουσική του Μάνου Χατζιδάκι ή μια ερμηνεία της Κάλλας.

Και διεκδικώ για όλους το δικαίωμα να μπορούν να εκφράσουν απενοχοποιημένα την άποψη τους για ένα καλλιτεχνικό έργο χωρίς να φοβούνται την «κριτική» από τους «ψαγμένους» «κουλτουριάρηδες» ή όσους θέλουν να δίνουν αυτήν την εικόνα ακόμη και αν δεν έχουν καταλάβει απολύτως τίποτα από το έργο του οποιουδήποτε καλλιτέχνη που κατά τ’ άλλα πίνουν νερό στο όνομα τους.

Η μαγεία της τέχνης και η ανεκτίμητη προσφορά της στη βελτίωση της ζωής μας έγκειται και στο ότι απευθύνεται σε όλους. Δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους σε «σχετικούς» και «άσχετους», εξού και στις παραστάσεις μπαίνεις με εισιτήριο, όχι με βιογραφικό.